اگرچه دفتر حسن روحاني و وزير ميراث توضيحاتي ارايه كردند اما پرونده همچنان مبهم است
پرواز 48 تخته فرش تاريخي
گروه اجتماعي| پرونده‌اي عجيب كه روزبه‌روز بر ابعاد پيچيده آن افزوده مي‌شود و با وجود توضيحات مسوولان گذشته و كنوني همچنان جزييات آن نامشخص و رازآلود است؛ خلاصه ماجرا گم شدن ۴۸ تخته از فرش‌هاي نفيس و گران‌قيمت كاخ سعدآباد است كه در هفته گذشته، باز هم خبرساز و بحث‌برانگيز شد؛ پرونده تازه با گزارشي در خبرگزاري فارس آغاز شد و كار به توضيح دفتر حسن روحاني رييس‌جمهوري پيشين هم كشيده شد.
ماجرا دقيقا چه هست و دفتر روحاني چه مي‌گويد؟
ساختمان حافظيه رياست‌جمهوري كه مركز ديپلماسي و سياسي هم هست در نزديكي مجموعه فرهنگي و تاريخي كاخ سعدآباد قرار دارد و محل برگزاري جلسات رياست‌جمهوري بوده اما اين‌روزها نه جلسات و بحث‌هاي سياسي آن،كه فرش‌هايش خبرساز شده است. افشاي ماجراي مفقود شدن ۴۸ تخته‌فرش دستباف نفيس و گران‌قيمت با انتشار گزارش خبرگزاري فارس در روز يكشنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ شروع شد. آن‌طوركه اين خبرگزاري اصولگرا نوشت ارزش مالي نسبي اين فرش‌ها بر اساس قدمت تاريخي آن، نوع طراحي، مكتب هنري و خصوصيات فيزيكي، مبلغي معادل ۱۲۷ ميليارد تومان اعلام و گفته شده طي بازه سال‌هاي ۱۳۹۲ الي ۱۳۹۵ از ساختمان خارج شده است. يكي از شاهدين كه در همان دوران در ساختمان حافظيه مسووليت داشته است در اين خصوص مي‌گويد: «سال ۱۳۹۵ فرش‌ها را با يك دستگاه وانت مزدا بردند منزل...». اسم و سمتي از اين شخص منتشر نشده است. اين گزارش با دادن اين احتمال كه اين دزدي يك كار گروهي است؛ پايان مي‌يابد. خبرگزاري فارس دليل اين احتمال را فرآيند طولاني و سخت تصاحب، حمل و نگهداري از اين فرش‌ها مي‌داند. اين گزارش با واكنش‌هاي بسياري از سمت مردم روبرو شد و توجه رسانه‌ها را به موضوع جلب كرد.
پاسخ سعدآباد؛ خبر قديمي است
دو روز پس از انتشار اين خبر و در دوم خرداد ۱۴۰۲ روابط عمومي كاخ سعدآباد جوابيه‌اي نسبت به خبر مفقودي فرش‌هاي ساختمان حافظيه كاخ سعدآباد، منتشر كرد و در آن نوشت كه اين خبر قديمي است. در اين جوابيه آمده است: «روز گذشته خبري مبني بر «ناپديد شدن فرش‌هاي نفيس ساختمان حافظيه سعدآباد در سال‌هاي ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵» منتشر شد و بازتاب گسترده‌اي ميان افكار عمومي داشت. لازم به توضيح است، همانطور كه در خبر يادشده آمده؛ ساختمان حافظيه متعلق به نهاد رياست‌جمهوري است و حفاظت از آن در حيطه وظايف و اختيارات وزارت ميراث فرهنگي نيست. مجموعه ۱۸۰ هكتاري سعدآباد مشتمل بر بناها و كاخ‌موزه‌هايي است كه برخي از آنها در تملك نهادهايي غير از ميراث فرهنگي است.
واكنش وزير ميراث: اين اتفاق در دوره قبلي رخ داده است
خبر گم شدن چنين گنجينه نفيسي با واكنش مسوولان مختلف روبرو شد و كار تا جايي پيش رفت كه «عزت‌الله ضرغامي»، وزير كنوني ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي ايران هم درباره مفقودي اين فرش‌هاي نفيس واكنش نشان داد و گفت: گزارش مقدماتي درباره سرقت فرش‌ها از سعدآباد داده شده است. اين اتفاق در دوره‌هاي قبلي اتفاق افتاده و حراست از آن ساختمان مجموعه كاخ سعدآباد به عهده سازمان ميراث فرهنگي نبوده است و حراست آن بخش (ساختمان حافظيه) كاخ سعدآباد بر عهده دستگاه‌هاي ديگر است كه وظايف قانوني خود را انجام مي‌دهند. حتما بايد اطلاعاتي درباره اصل خبر سرقت فرش‌ها و چگونگي سرقت مشخص شود و به نظر مردم برسد.
دفتر روحاني: خود ما خبر گم‌شدن را اعلام كرديم
توضيحات مسوولان كنوني و تاكيد آنها بر گم‌شدن اين ميراث نفيس فرهنگي در دوره رياست‌جمهوري حسن روحاني با واكنش دفتر او روبرو شد كه تلويحا گم‌شدن اين فرش‌ها را به همين گروه خبرساز اين‌روزها نسبت داده است. سايت دفتر حسن روحاني، رييس‌جمهوري پيشين -كه گفته‌شده مفقود شدن فرش‌ها در آن دوره به وقوع پيوسته- نيز با انتشار بيانيه‌اي درباره خبر نوشت: اخيرا دادستان محترم كل كشور، دادستان‌ها را مكلف كرده مستندات مطالب منتشرشده در فضاي مجازي را پيگيري كنند و تصريح كرده ادعاهاي بدون مبنا و سند كه جامعه را ملتهب و امنيت رواني را مخدوش مي‌كند، قابل گذشت نيست. يكي از مطالبي كه چند روزي است در فضاي مجازي منتشر شده، گزارش مبهمي درباره ادعاي مفقود شدن تعدادي فرش نفيس از ساختمان حافظيه نهاد رياست‌جمهوري در سعدآباد به نقل از شاهدان نامعلوم است. يك منبع آگاه درباره اين خبر چند ابهام جدي و سوال‌برانگيز را مطرح كرده است:
۱- نهاد رياست‌جمهوري به محض دريافت نخستين گزارش در اين باره در سال ۱۳۹۹ كه سابقه امر را به دوره قبل از آغاز كار دولت يازدهم مي‌رساند، رسيدگي لازم را انجام داده و موضوع را فورا به مراجع نظارتي و قضايي ارجاع داده است. آيا طرح رسانه‌اي موضوع، سه سال بعد، بيش از آنكه به گذشته و اصل موضوع مربوط باشد، براي انحراف اذهان از آنچه امروز مي‌گذرد، نيست؟
۲- انتقال هرگونه سند و دارايي منقول و غيرمنقول در ادارات دولتي از دستورالعملي مشخص تبعيت مي‌كند و هر قدر مراكز دولتي حساس‌تر باشند، اين دستورالعمل‌ها دقيق‌تر و حساس‌تر عمل مي‌كند. چطور محموله‌اي از فرش توسط يك وانت بارگيري شده و بدون مجوز حراست نهاد رياست‌جمهوري كه زير نظر وزارت اطلاعات عمل مي‌كند و حفاظت فيزيكي ساختمان حافظيه كه تماما توسط سپاه پاسداران انجام مي‌شود، از اين ساختمان خارج شده است؟
۳- انتشار خبري مخدوش، مغشوش و بدون ذكر هيچ منبع و ارايه سندي معتبر صرفا بنا بر ادعاي يك ناشاهد ناشناس در يك رسانه رسمي چطور مي‌تواند مستند باشد؟ مراجع قانوني و قضايي مي‌بايست از رسانه‌ها بخواهند اسناد خود را در اين خصوص در اختيار مراجع قانوني بگذارند و نام فردي كه فرش‌ها به خانه او منتقل شده را افشا كنند.
توضيحات دفتر روحاني اما به مذاق مسوولان دولت كنوني خوش نيامد و بلافاصله با واكنش سخنگوي دولت سيزدهم روبرو شد كه صبح روز ۳ خرداد ۱۴۰۲ در پاسخ به پرسشي درباره فرش‌هاي مفقودشده كاخ سعدآباد گفت: «اين موضوع قديمي بوده است. اين دولت چون فسادها را پيگيري مي‌كند، يكي يكي هر كدام از فسادهايي كه روي زمين مانده و پيگيري نشده را دنبال مي‌كند، خودش متهم مي‌شود. از رسانه‌ها خواهش مي‌كنم روشن باشند كه چه كسي شاكي و چه كسي متهم است؟ دولت شاكي است و تخلفاتي كه چه در گذشته و چه در دوره حاضر رخ دهد را بايد پيگيري كرد.»
در چنين شرايطي كه با تاييد و تكذيب‌هاي مختلف روبرو شده‌ايم و جزييات دقيق اين پرونده مشخص نيست بيش از هر چيز اين ميراث فرهنگي ايران است كه آسيب ديده و وقتي فرش‌هاي مجموعه‌اي با اين سطح از مراقبت و كنترل به راحتي ناپديد مي‌شود به نظر مي‌رسد نگراني درباره آثار گرانبهاي موجود در مخازني كه چندان در چشم هم نيستند، جدي‌تر و شديدتر هم مي‌شود. بايد منتظر ماند و ديد كه آيا تكليف اين فرش‌ها مشخص مي‌شود يا نه و آيا قالي‌هاي پرواز كرده به سعدآباد بازخواهند گشت؟