رقيبي كه براي اردوغان رقيب نبود
شكست كمال قليچداراوغلو در برابر رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور فعلي، نه تنها براي مردم تركيه بلكه براي دموكراسي در سراسر جهان بايد يك شكست تلقي شود. تماشاي پيروزي اردوغان با 52 درصد آرا در برابر 48 درصدي كه قليچداراوغلو به دست آورد براي بسياري دشوار است. تركيه احتمالا بيشتر به سمت حكومت استبدادي و حتي خودكامه حركت خواهد كرد.
از نتيجه اين انتخابات مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه حذف رهبران اقتدارگرا از طريق صندوق راي از شانس بالايي برخوردار نخواهد بود. با توجه به اينكه تركيه در دوره اردوغان از سوءمديريت گسترده اقتصادي، فساد و حكومت غيردموكراتيك رنج مي‌برد بسياري در ابتداي سال 2023 ميلادي پيش‌بيني كردند كه او احتمالا قافيه را خواهد باخت.
مساله ناراحت‌كننده ديگر اين است كه اردوغان پيروز شد، زيرا كمال قليچداراوغلو حريف او بود.ائتلاف سياسي مخالفان، عمدتا به دليل اصرار قليچداراوغلو، با نامزدي او موافقت كرد و نشانه‌هاي بسياري وجود داشت دال بر اينكه همه اعضاي ائتلاف ملت از نامزدي قليچداراوغلو حمايت نكردند و به زبان ساده، نامزدي قليچداراوغلو از بالا و بدون هيچ تاملي تحميل شد.
اما سوال اينجاست كه آيا كانديداي بهتري وجود داشت؟ براساس نظرسنجي‌ها مي‌توان گفت كه قليچداراوغلو بهترين نامزد براي شكست اردوغان نبود و در همين نظرسنجي‌ها دايما از اكرم امام اوغلو، شهردار استانبول عقب‌تر افتاده بود. اما اين گزينه به دليل نگراني از اينكه اگر امام اوغلو نامزد مي‌شد، به دليل شكايتي كه عليه وي در جريان بود، از حضور در انتخابات منع مي‌شد، به حاشيه رانده شد. اصرار قليچداراوغلو بر نامزدي خود يك طمع سياسي محض بود كه براي تركيه گران تمام شد.
از پروسه انتخاب شدن قليچداراوغلو براي نامزدي ائتلاف ميز شش كه بگذريم پس از آغاز كارزار انتخاباتي، انتظار مي‌رفت كه اردوگاه مخالف اردوغان بدون بحث، مخالفت يا انتقاد از كمپين قليچداراوغلو حمايت كند. عدم حمايت بي‌قيد و شرط از قليچداراوغلو به حمايت عملي از اردوغان تعبير شد.
راي‌دهندگان و تحليلگران هيچ نقشي در تعيين قليچداراوغلو به عنوان نامزد نداشتند و به نظر مي‌رسيد كه تنها به اين دليل كه جايگزين ديگري براي اردوغان وجود نداشت در صف راي‌گيري ايستادند. اين مساله خوب نبود، چراكه هر نوع تحميلي به هر حال تحميل است، صرف‌نظر از اينكه از جانب رهبران اقتدارگرا يا رقباي دموكراتيك آنها وضع شده باشد.
قليچداراوغلو يك كمپين كمرنگ و درهم راه انداخت و در اين ميان از منتقدان استراتژي مبارزات انتخاباتي او خواسته شد كه سكوت كنند.
به عنوان مثال، قليچداراوغلو يك كمپين فراگير و همه‌شمول راه انداخت، كمپيني كه نويد احياي حاكميت قانون، نهادها و يك اقتصاد عادلانه را داد كه به نفع توده‌ها باشد، نه فقط دوستان نزديك حكومت.
اما پس از شكست قليچداراوغلو در كسب پيروزي در 14 مه (كه در آن حدود 45 درصد در مقابل 49.5 درصد اردوغان به دست آورد)، از همه خواسته شد كه اين راي را پيروزي قريب‌الوقوع اردوغان تلقي نكنيم، بلكه قطعا نشان‌دهنده شكست اردوغان است. نه تنها اين خوش‌باوري زودهنگام، بلكه تيم قليچداراوغلو به جاي بررسي آنچه بايد در استراتژي انتخاباتي خود تنظيم و بازتعريف كند از ريل خارج شد و پيام قبلي خود را در مورد فراگيري و اعتدال رها كرد.
در دو هفته پاياني منتهي به دور دوم انتخابات، قليچداراوغلو با وعده اخراج پناهندگان سوري تلاش كرد به جناح راست ناسيوناليست نزديك شود. او حتي با حزب راست افراطي پيروزي متحد شده و قول داد كه با رياست‌جمهوري قليچداراوغلو شاهد موضع سخت‌تري در قبال مساله كردها خواهد بود. چرا او از استراتژي قبلي خود در انتخابات دور شد؟ به اين دليل بود كه به او گفته شد كه كمپين ملي‌گراي راست اردوغان با راي‌دهندگان همپوشاني بيشتري پيدا كرده است. چرخش قليچداراوغلو به سمت راست نااميدانه به نظر مي‌رسيد و احتمالا برخي راي‌دهندگان كرد را كه در 14 مه به او راي داده بودند، منصرف كرد.
علاوه بر اين، اردوغان بازي كثيفي را هم آغاز كرد: او با انتشار ويديوهاي جعلي به دروغ قليچداراوغلو را به همدستي با جدايي‌طلبان كرد متهم كرد. رد اين ادعا تا چند روز وقت قليچداراوغلو و تيم ائتلافي او را گرفت.
مهم‌تر از آن، باور نكردني است كه كمپين مخالفان، چنين تاكتيكي را از سوي اردوغان پيش بيني نكرده بود و آماده نبود. يك استراتژي آسان مي‌توانست اين باشد كه حلقه‌اي از گاف‌هاي اردوغان را در طول سال‌ها جمع‌آوري كنند، جايي كه او به زنان توهين مي‌كند، معترضان را لگد مي‌زند و فيلم‌هايي از جعبه‌هاي كفش‌هايي كه پسرش سعي مي‌كند آنها را از بين ببرد. اين بدان معنا بود كه قليچداراوغلو يك كمپين منفي راه‌اندازي مي‌كند، اما حداقل حسن اين مساله اين بود كه حقيقت را نشان مي‌داد. به اعتقاد قليچداراوغلو، رقابت رياست‌جمهوري يك مبارزه عادلانه نبود. اردوغان از همان ابتدا از مزاياي رسانه‌هاي عمومي و خصوصي استفاده كرد كه فضاي رسانه‌اي نامتناسبي را در اختيار او قرار داد. به عنوان مثال، تلويزيون دولتي TRT، در دور اول راي‌گيري به قليچداراوغلو كمتر از سي و پنج دقيقه فرصت داد، در حالي كه همين فرصت براي اردوغان بيش از سي و دو ساعت بود.
با همه اينها، هيچ توجيهي وجود ندارد كه قليچداراوغلو كمپين وحشتناك ضعيفي را مديريت كرد و او انتخاب اشتباهي براي رقابت با اردوغان بود. برخي معتقدند كه قليچداراوغلو به همان خوبي عمل كرد كه هر نامزدي مي‌توانست عليه اردوغان انجام دهد. اما واقعيت اين است كه اگر يك نامزد اپوزيسيون بخواهد كمپيني را راه‌اندازي كند كه انتخابات را به اردوغان واگذار كند، شبيه مبارزات انتخاباتي قليچداراوغلو خواهد بود. امروز نيز حداقل كاري كه قليچداراوغلو مي‌تواند انجام دهد، استعفاست. راي‌دهندگان تركيه سزاوار بهتر، بسيار بهتر بودند.
منبع: نشنال اينترست / ترجمه: جماران