بنفشه سام‌گيس
ديروز رييس سازمان بهزيستي كشور از 4 پدر و مادري كه چند كودك بي‌سرپرست داراي معلوليت يا بيمار را به فرزندخواندگي پذيرفته بودند، دعوت كرد به جمع خبرنگاران بيايند تا از ايشان تقدير شود درحالي كه 25 خرداد امسال هم در گفت‌وگو با خبرگزاري ايرنا مدعي شده بود: «براي اولين‌بار در كشور، خانواده‌هايي متقاضي پذيرش كودكان با نيازهاي ويژه (داراي معلوليت) مي‌شوند و سازمان بهزيستي طي يك تا دو ماه آينده از اين اقدام خيرخواهانه اين خانواده‌ها كه تعدادشان (در دولت سيزدهم) به 300 رسيده، تقدير خواهد كرد.»
ادعاي علي‌محمد قادري درباره انحصار فرزندخواندگي كودكان داراي معلوليت يا بيمار در دولت سيزدهم، درحالي است كه طبق بررسي‌هاي «اعتماد»، در فاصله سال‌هاي 1395 تا 1399، بيش از 1400 كودك داراي معلوليت يا مبتلا به بيماري‌هاي صعب‌العلاج كه در مراكز بهزيستي نگهداري مي‌شدند، توسط خانواده‌هاي ساكن در ايران يا مقيم خارج به فرزندخواندگي پذيرفته شده‌اند. ديروز هم خبرنگار اعتماد اين نكته را خطاب به اين والدين يادآور شد كه نه‌تنها فرزندخواندگي در ايران اتفاق تازه‌اي نيست (اولين قانون فرزندخواندگي در ايران سال 1353 تصويب شد) پيش از اين هم والديني بوده‌اند كه با علم به بيماري كودك، او را به فرزندخواندگي پذيرفته‌اند و بنابراين، منت و تكريم درحالي كه خانواده، آگاهانه داوطلب اين انتخاب شده بي‌مورد است كه رييس روابط عمومي سازمان بهزيستي كشور در پاسخ به اين صحبت‌هاي «اعتماد» مدعي مكدر شدن خاطر اين خانواده‌ها شد و رييس سازمان بهزيستي هم با تاكيد بر «بزرگواري اين والدين» تشويق‌شان كرد.
مروري بر سابقه 10 ساله فرزندخواندگي كودكان داراي معلوليت يا بيمار
9 مهر 1399: حبيب‌الله مسعودي‌فريد؛ معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور: «با اطلاع‌رساني، تبليغات و آگاهي‌بخشي ميان افراد مختلف جامعه، افكار عمومي نسبت به گذشته تمايل بيشتري به فرزندخواندگي پيدا كرده، اين نگاه حتي به حوزه فرزندان داراي معلوليت هم معطوف شده، بسياري از خانواده‌ها در ابتدا براي پرداخت هزينه درمان كودك مراجعه مي‌كنند، اما بعد از مدتي به كودك علاقه‌مند شده و براي سرپرستي او اقدام مي‌كنند. ما با پرونده‌هاي متعددي در اين زمينه مواجهيم. مثل پزشك ارتوپدي كه چندين جراحي مختلف را روي كودك انجام داد و با وجود اينكه پدر دو فرزند بود، اما اين كودك را هم به سرپرستي پذيرفت يا موارد ديگري كه كودكان نياز به عمل جراحي داشتند و خيرين ابراز تمايل كرده و بعد از پروسه درمان، كودك را هم به فرزندي قبول كرده‌اند. براساس آمار سال 1397، حدود 95 خانواده براي پذيرش كودك داراي معلوليت (خفيف تا شديد) اقدام كرده‌اند و سال 1398، تعداد تقاضاي پذيرش كودك داراي معلوليت به حدود 168 مورد افزايش يافته است.» (روزنامه ايران)
۱۴ آبان ۱۳۹۹: سعيد بابايي، مديركل امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزيستي كشور: «در 7 ماه ابتداي امسال، 64 كودك داراي معلوليت و 83 كودك داراي بيماري خاص و صعب‌العلاج به فرزندخواندگي پذيرفته شدند و از سال 1396 تاكنون، خانواده‌هاي نيكوكار ۶۰۲ كودك بي‌سرپرست معلول و ۷۹۷ كودك داراي بيماري خاص (در مجموع 1399 كودك داراي معلوليت يا مبتلا به بيماري خاص يا صعب‌العلاج) را به فرزندي پذيرفته‌اند. بسياري از اين خانواده‌ها خودشان فرزند دارند و بعضي از خانواده‌ها خواهان فرزنداني هستند كه معلوليت شديد دارند و قادر به راه رفتن نيستند و بعضي از خانواده‌ها كودكاني را براي سرپرستي انتخاب كردند كه مشكلات و بيماري‌هاي خاص و مزمن دارند.» (خبرگزاري فارس)
۷ دي ۱۳۹۹: سعيد بابايي؛ مديركل دفتر امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزيستي كشور: «در سال‌هاي اخير ميزان متقاضيان فرزندخواندگي كودكان داراي معلوليت يا بيماري خاص افزايش يافته است . در ۶ ماه نخست سال 1399، تعداد ۵۳۹ فرزند بهزيستي در سراسر كشور به فرزندخواندگي رفته‌اند كه از اين تعداد، 28 نفرشان داراي معلوليت بودند.» (گفت‌وگوي منتشر شده در وبسايت سازمان بهزيستي كشور)
13 بهمن 1399: سعيد بابايي؛ مديركل دفتر امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزيستي كشور: «بعضي بيماري‌هاي كودكان ما بعد از چند سال درمان مي‌شوند اما بعضي بيماري‌ها ممكن است سال‌ها و شايد تا آخر عمر با فرد همراه باشد اما بسياري از خانواده‌ها با علم به اين موضوع متقاضي فرزندان خاص مي‌شوند. ما كودكان مبتلا به ايدز داشتيم كه توسط خانواده‌هاي نيكوكار به فرزندخواندگي پذيرفته شدند. دو كودك همسان دوقلو داشتيم كه دچار ناهنجاري جنسيتي بودند و ظاهر دخترانه داشتند اما درواقع پسر بودند و نيازمند چند عمل جراحي كه توسط خانواده نيكوكاري به فرزندخواندگي پذيرفته شدند. تقريبا از همه استان‌هاي كشور و از هر قشري براي فرزند‌پذيري كودكان خاص متقاضي داريم؛ خانواده‌هاي مذهبي، خانواده‌هاي معمولي كه اوضاع مالي متوسطي دارند، ايرانيان خارج از كشور.» (خبرگزاري فارس)
پاسخ رييس سازمان بهزيستي كشور به «اعتماد»:
ديروز و در نشست خبري رييس سازمان بهزيستي كشور، اولين سوال را خبرنگار خبرگزاري ايسنا پرسيد؛ سوالي درباره سلب مسووليت ساماندهي متكديان، كودكان كار و اعتياد از سازمان بهزيستي كشور به شرط قطعي شدن انتصاب عليرضا زاكاني؛ شهردار تهران به عنوان دستيار ويژه رييس‌جمهور در امور آسيب‌هاي اجتماعي. قادري از اين تصميم دولت البته اظهار بي‌اطلاعي كرد درحالي كه روز چهارشنبه 21 تير ماه، زاكاني اعلام كرد قرار است با حفظ سمت، دستيار ويژه رييس‌جمهور شود و گفت: «بحث جابه‌جايي من مطرح نيست و اين مسووليت، يك نمايندگي ويژه و محبتي است كه در صورت تصويب در هيات دولت، رييس‌جمهور در حق من كرده تا نوكري بيشتري براي متكديان، كودكان كار و معتادان متجاهر و آسيب‌هاي اجتماعي داشته باشم.»
با اين حال، قادري كه معاون وزير تعاون است، از اين صحبت‌هاي شهردار تهران و تصميم دولت بي‌خبر بود كه در جواب خبرنگار ايسنا گفت: «اطلاع خاصي در اين باره ندارم. تا خبر رسمي و متقني در دايره مصوبات هيات دولت نداشته باشيم قابليت استناد را نخواهد داشت. 15 دستگاه و ازجمله شهرداري‌ها طبق قانون مكلفند در كنار سازمان و در مسير قانوني خود حركت كنند اما سلب مسووليت از سازمان بهزيستي، به لحاظ حقيقي يا حقوقي از اختيارات يك فرد نيست. ما طبق احكام برنامه و احكام بالادستي و قوانين سالانه، اختيارات قانوني داريم.»
به دنبال اين سوال، قادري از پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره تعداد كودكان كار ساماندهي شده، تعداد احكام توبيخ يا تعطيلي مراكز متخلف، آمار تفكيكي مددجويان تحت پوشش، تعداد ورودي‌هاي جديد به دليل شدت گرفتن فقر، ناهماهنگي رقم مستمري 650 هزار توماني مددجوي تحت پوشش با خط فقر 15 ميليون توماني و بالاخره، تعداد كودكان داراي معلوليت در مراكز شبه خانواده و شبانه‌روزي بهزيستي (پرورشگاه‌ها) طفره رفت و به جاي آنكه جواب‌هاي شفاف بدهد، خواستار آن شد كه خبرنگاران بابت به موقع بودن زمان پرداخت مستمري‌ها و اقدام موفقيت‌آميز دولت در افزايش اعتبارات فرصت‌هاي شغلي و اين دست اخبار بپرسند كه اين نحوه پاسخگويي قادري به سوالات خبرنگاران، با اعتراض «اعتماد» مواجه شد و قادري در جواب «اعتماد» گفت: «شما سوال‌تان را بپرسيد. شما اجازه نداريد در خصوص تنوير افكار يا نكاتي كه همكاران‌تان پرسيدند بخواهيد ورود كنيد. اصلا اين اجازه را شما نداريد. هر سوالي دوست داريد بپرسيد، من در خدمت شما هستم. مگر شما مفتش هستيد؟ مگر شما از دوستان وكالت گرفتيد كه مي‌خواهيد درباره ايشان سوال بپرسيد؟»
به دنبال اين جملات رييس سازمان بهزيستي كشور، خبرنگار اعتماد سوال خود را مطرح كرد.
تير ماه پارسال اعلام كرديد تعداد مددجويان پشت نوبت مستمري بهزيستي به صفر رسيد. ارديبهشت امسال به خبرگزاري فارس گفتيد تا آبان پارسال 128 هزار و 778 نفر پشت نوبت مستمري بودند و تا پايان پارسال اين تعداد به 160 هزار نفر رسيد. معلوم مي‌شود تير ماه پارسال كه گفتيد براي اولين‌بار تعداد پشت نوبت مستمري را به صفر رسانديد هم، به صفر نرسيده بود. ارديبهشت امسال سخنگوي دولت گفت براي اولين‌بار در طول تاريخ تعداد 381 هزار و 836 پشت نوبتي بهزيستي كه چند سال پشت نوبت مستمري بودند به صفر رسيده. ما كدام را باور كنيم؟ حرف پارسال شما را باور كنيم كه دو جور روايت داشتيد؟
در جواب اين سوال، رييس سازمان بهزيستي پرسيد آيا متن اين خبر در دسترس است كه «اعتماد» گفت اين خبر در اينترنت موجود است و قادري در جواب گفت: «ما هيچ‌وقت نگفتيم كه اولين‌بار بوده چون ممكن است در بخشي از تاريخ سازمان بهزيستي اين عدد صفر شده باشد. ما اعلام كرديم آنچه به عنوان پشت نوبتي سازمان بهزيستي هست صفر شده. الان كه با هم صحبت مي‌كنيم از صبح چند نفر در جاده تصادف كردند كه اين عدد به فرآيند بررسي كميسيون‌هاي تخصصي وارد مي‌شود و اين افراد جديد در نوبت قرار مي‌گيرند و همين حالا ممكن است 5 هزار نفر در كل كشور در رديف تقاضاي حضور در كميسيون‌هاي ما باشند. آغاز سال 1400 حدود 160 هزار نفر پشت نوبت مستمري بوده‌اند و صفر شدن اين عدد تا پايان سال 1400، كار بزرگي در سازمان بود. بعد از يك سال اين عدد به 110 هزار نفر رسيد كه سامانه بهزيستي هم نشان مي‌دهد در دو سال قبل چه تعداد پشت نوبت بودند و تير ماه پارسال اين عدد به چه رقمي رسيد. شما اطلاع داريد سالانه چه تعداد
بر اثر تصادفات جاده‌اي دچار معلوليت مي‌شوند؟»
شما اعلام كرديد سالانه 60 هزار نفر ولي من مي‌خواستم همين را بپرسم كه شما اجازه نداديد و گفتيد من مفتش نيستم و اجازه ندارم در مورد سوالات همكاران بپرسم. شما مي‌گوييد سالي 60 هزار فرد بر اثر تصادف جاده‌اي دچار معلوليت مي‌شوند. همكار من پرسيد چه تعداد فرزند داراي معلوليت در مراكزتان داريد كه گفتيد طبق ملاحظات، عدد شيرخوارهاي داراي معلوليت را اعلام نمي‌كنيد. چرا اعلام نمي‌كنيد؟ چون معلوم خواهد شد كه ممنوع كردن غربالگري در زمان بارداري مادر در دوسال گذشته، چقدر به تعداد فرزندان معلول شما اضافه كرده. چون حذف غربالگري باعث تولد فرزند معلول شده.»
«اين نظر شماست.»
نظر من نيست. بهزيستي سال‌ها به حذف غربالگري از بارداري انتقاد داشت.
«مگر شما اطلاعات خانواده خودتان را ارايه مي‌دهيد؟ من اجازه ندارم آمار محرمانه مردم را به شما بدهم.»
اين آمار تا سال‌هاي گذشته اعلام مي‌شده و محرمانه هم نبوده. تعداد فرزندان بهزيستي و تعداد كودك كار آمار محرمانه نيست.