«اعتماد» توافقات نظامي و اقتصادي اردوغان در عربستان را بررسي مي‌كند
اتحاد عربي تركيه در خليج‌فارس
گروه جهان
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در نخستين مقصد از سفر خود به سه كشور حاشيه خليج‌فارس، وارد جده شده و روز گذشته با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي ديدار كرد. اين سفر نخستين سفر منطقه‌اي اردوغان پس از انتخاب مجدد به عنوان رياست‌جمهوري است؛ سفري كه به گفته كارشناسان به منظور جذب منابع مالي و سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي جهت خروج از بحران اقتصادي در تركيه صورت گرفته است. در همين رابطه اردوغان در سخناني قبل از سفر به عربستان نيز تاكيد كرد كه همكاري‌هاي اقتصادي محور اصلي اين سفرها را تشكيل مي‌دهد. در واقع اردوغان تاكيد كرده كه دستور كار اوليه آنكارا براي سفر به سه كشور ثروتمند حاشيه خليج‌فارس فعاليت‌هاي تجاري و پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك است؛ به‌طوري‌كه علاوه بر جذب اين سرمايه‌ها در داخل تركيه، برخي گزارش‌ها حاكي از آن است كه اردوغان قصد دارد ضمن عادي‌سازي روابط با بشار اسد، از سرمايه كشورهاي عربي براي گرفتن دست بالا در بازسازي سوريه نيز استفاده كند. همچنين در شرايطي كه دولت تركيه به تازگي اعلام كرده ميزان صادرات اين كشور در ركوردي بي‌سابقه به بيش از 2 ميليارد دلار در روز رسيده است، اردوغان قصد دارد در دور جديد رياست‌جمهوري خود از مزيت‌هاي اقتصادي تركيه براي كسب درآمدهاي ارزي به خصوص در ميان اعراب خليج‌فارس نهايت بهره‌برداري را انجام دهد.
دورنماي جذب سرمايه 50 ميليارد دلاري
گفتني است اردوغان كه در اين سفرها بيش از 200 فعال اقتصادي تركيه را به همراه خود برده، قرار است پس از ديدار با مقامات سعودي به قطر و پس از آن روز چهارشنبه به امارات سفر كند. رييس‌جمهوري تركيه درخصوص اهميت اين سفرها اعلام كرده كه روابط تجاري كشورش با عربستان، امارات و قطر از 1.6 ميليارد دلار به 22 ميليارد دلار در طول 20 سال گذشته افزايش يافته است. حتي پيش از اين سفر برخي ناظران معتقد بودند كه تركيه درنظر دارد در اين تور عربي، نزديك به 50 ميليارد دلار سرمايه اعراب را جذب كند؛ به‌طوري‌كه طبق گزارش روزنامه حريت، 40 ميليارد از اين سرمايه‌گذاري احتمالا به واسطه قراردادهايي است كه اردوغان در امارات منعقد خواهد كرد.
هديه اردوغان به بن سلمان
در همين راستا ديدار روز گذشته اردوغان با بن سلمان در جده دو جنبه نمادين و استراتژيك داشت؛ جايي كه اردوغان يك خودروي برقي ساخت تركيه را به وليعهد سعودي هديه داد و او نيز اردوغان را با اين خودرو به هتل محل اقامتش رساند. اما فارغ از جنبه‌هاي اقتصادي ديدار اردوغان از عربستان، بحث توافق دو كشور براي خريد پهپادهاي تركي بايكار از اهميت مضاعف‌تري برخوردار است. در اين خصوص هر چند كه وزارت دفاع عربستان، جزييات دقيقي از اين توافق ارايه نكرده، اما گفته كه يك قرارداد با شركت تركيه‌اي بايكار براي خريد پهپاد امضا كرده كه هدف آن تقويت بنيه دفاعي و نظامي رياض است. ازسوي ديگر درحالي آنكارا و رياض شامگاه روز دوشنبه قراردادهايي در زمينه سرمايه‌گذاري مستقيم، صنايع دفاعي، انرژي و ارتباطات به امضا رسانده‌اند كه مطابق با گزارشي كه سايت «ميدل ايست آي» منتشر كرده، مديرعامل شركت پهپادسازي بايكار در پيامي توييتري تصريح كرده كه توافق دوجانبه به منظور ارسال پهپادهاي تركيه به عربستان، بزرگ‌ترين قرارداد صادرات تسليحات دفاعي و هوايي در تاريخ دو كشور محسوب مي‌شود. لازم به ذكر است ماه گذشته ميلادي بود كه برخي منابع آگاه اعلام كردند كه عربستان علاقه‌مند به ايجاد يك خط توليد مشترك پهپاد در جده است. در همين راستاست كه مديرعامل شركت بايكار روز گذشته تاكيد كرده در توافق جامعي كه با سعودي‌ها به اين منظور امضا شده، قرار است همكاري‌هايي در زمينه انتقال فناوري و توليد مشترك ميان دو كشور صورت بگيرد. همچنين آنكارا و رياض يك توافق بزرگ جداگانه هم جهت خريد مهمات هوشمند از سوي عربستان انجام داده‌اند.
چرخش عربي
به گفته تحليلگران سفر اردوغان به سه كشور عربستان، قطر و امارات در شرايطي صورت گرفته كه هفته گذشته محمد شيمشك، وزير اقتصاد تركيه به منظور هماهنگي توافقات تجاري و اقتصادي به اين كشورها سفر كرده بود. اين توافقات در زماني امضا شده كه تركيه به شدت نياز به منابع خارجي دارد و ذخاير ارزي اين كشور نسبت به سال گذشته، 7 برابر كاهش يافته است. لذا آنكارا اميدوار است همزمان با توافقات سياسي، امنيتي و نظامي، برخي قراردادهاي زيرساختي را نيز براي شركت‌هاي تركيه‌اي
در راستاي طرح چشم‌انداز 2030 عربستان به دست آورد؛ امري كه گفته مي‌شود در طول 2 دهه گذشته تعداد پروژه‌هاي پيمانكاران تركيه‌اي به ارزشي معادل 25 ميليار دلار رسيده و حالا با توجه به دو طرح عظيم شهر هوشمند نئوم و منطقه گردشگري ساحل درياي سرخ، قرار است صدها ميليارد دلار سرمايه ديگر نيز از سوي دولت سعودي به اين طرح‌ها اختصاص يابد.
از سوي ديگر گفته مي‌شود، رجب طيب اردوغان درحالي يكي از راهبردهاي اصلي خود در دوره جديد رياست‌جمهوري را اتحاد با كشورهاي ثروتمند عربي خليج‌فارس قرار داده كه تركيه به خصوص پس از بهار عربي دچار واگرايي‌هاي اساسي با امارات و عربستان شده بود. همچنين قتل جمال قاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد سعودي كه در كنسولگري عربستان در استانبول صورت گرفت نيز يك نقطه تاريك در روابط ميان آنكارا و رياض بود، چراكه بر سر اين قضيه دو كشور به شدت با يكديگر زاويه پيدا كرده و سطح روابط‌شان به صورت معناداري كاهش يافت. با اين حال در دوره جديد اردوغان نه تنها براي نجات اقتصادي به دنبال پول اعراب است، بلكه قصد دارد در سياست خارجي و منطقه‌اي خود نيز ضمن تقويت رابطه با عربستان و امارات، افزايش نفوذ ژئوپليتيكي تركيه در خاورميانه را نيز در دستور كار قرار دهد.