دوشنبه سرنوشت در اسراييل... آيا تمام سناريوها به جنگ منتهي مي‌شوند؟
سيدعماد حسيني
بامداد يكشنبه نتانياهو بعد از گذراندن يك شب سخت در مواجهه با چند صد هزار معترضي كه در شهرهاي مختلف به خيابان‌ها آمده بودند، مجددا راهي بيمارستان شد تا اين‌بار اخبار رسما از قرار دادن دستگاه تنظيم‌كننده ضربان قلب در بدن وي سخن بگويند. اينكه نتانياهو براي فرار از فشار دوسويه ائتلافش جهت تصويب قانون تغييرات قضايي و مخالفان در كف خيابان بيمارستان را به دفتر نخست‌وزيري ترجيح داده يا فشار موافقان و مخالفان او را به اين روز انداخته تفاوتي در اصل اين حقيقت كه بايد زندگي خود را با دستگاه تنظيم‌كننده ضربان قلب ادامه دهد نخواهد داشت.
نتانياهو ساعاتي پيش از انتقال به بيمارستان تاكيد كرده بود كه اين قانون را براي تصويب تا آخر به پيش خواهد برد و هر كسي از متحدان و دستيارانش هم با اين امر مخالفت كند، سرنوشتي جز اخراج نخواهد داشت. او خطاب به فراكسيون ليكود در كنست، اعلام كرده، حتي اگر گالانت (وزير دفاع) هم به مخالفت با آن بپردازد او را اخراج مي‌كند. با وجود آنكه روزنامه هاآرتص اين سخنان را به نقل از يك يا اعضاي ليكود منتشر كرد اما گفته مي‌شود نگراني‌‌هايي از ريزش دقيقه نودي حاميان اين روند وجود دارد به نحوي كه حتي مي‌تواند ادامه انسجام ائتلاف حاكم بر اسراييل را هم به محاق ببرد. به اعتقاد كارشناسان، امروز شرايط در اسراييل به جايي رسيده است كه تصويب يا عدم تصويب اين قانون به امري حيثيتي براي دو طرف اين معادله تبديل شده و برنده شدن هر طرف در اين مچ‌اندازي سخت و دشوار به معناي شكست مذلت‌بار طرف ديگر تفسير شده و به خودي خود جرقه ديگري در بشكه‌هاي باروت اختلافات داخلي يا حتي رو شدن و آغاز جنگي خارجي خواهد بود. به هر شكل فشار 29 هفته‌اي احزاب مخالف بر نتانياهو براي توقف طرح تغييرات قضايي مورد حمايت ائتلافش از يك‌سو و پافشاري ائتلافش كه از احزاب افراطي دين‌گراي اسراييل تشكيل شده بر ادامه پيشبرد اين قانون و پايان دادن به سلطه سكولارها بر قوه قضاييه اسراييل، نتانياهو را در بدترين مخمصمه‌اي گرفتار كرده گرچه خود نيز از مهم‌ترين طرفداران تصويب اين قانون هم محسوب مي‌شود.
در اين بين مخالفان داخلي و خارجي اين روند، مدت‌هاست كه برگ برنده خود را رو كرده‌اند، احزاب و به ويژه شخصيت‌هاي مخالف كه اكثر قريب به اتفاق آنها داراي پيشينه نظامي هستند، موفق شدند، برگ برنده ارتش را در دست گرفته و شديدترين فشارها را حداقل در بعد رسانه‌اي با استفاده از تمرد نظاميان ذخيره از حضور در يگان‌هاي خود بر ائتلاف نتانياهو وارد كنند. در كنار آن نبايد از فشارهاي اقتصادي هم به آساني گذشت، روز شنبه روساي دو بانك بزرگ اسراييلي نسبت به تبعات اقتصادي ادامه تحصن‌ها و اعتراضات هشدار دادند، درحالي كه گفته مي‌شود تعداد بيشتري از شركت‌هاي اسراييلي در حال پيوستن به معترضين يا حداقل همراهي با كارمندان و كارگران خود براي اين حضور هستند.
طرفداران نظريه توطئه در رابطه با بستري شدن نتانياهو هم معتقدند، نخست‌وزير اسراييل كه به شدت به دنبال حفظ جايگاه سياسي خويش حداقل در آينده نزديك است گزينه‌اي جز كرنش در مقابل اعضاي ائتلاف خود ندارد. او در برهه اخير نشان داده است كه آمادگي شگرفي براي عقب‌نشيني در مقابل احزاب راستگراي افراطي دارد و در اين راستا خوب مي‌داند هر نوع امتيازي به احزاب مخالف به معناي فروپاشي كامل كابينه اشت خواهد بود و به خودي خود مي‌تواند سرنوشت او را براي رفتن پشت ميله‌هاي زندان در پرونده‌هاي فسادش با سرعت بيشتري رقم بزند.
بايد گفت، امروز احزاب راستگراي متحد نتانياهو تمام تخم‌مرغ‌هاي خود را در سبد تصويب قانون تغييرات قضايي قرار داده‌اند و عدم تصويب آن به معناي از بين رفتن حجم زيادي از محبوبيت آنها خواهد بود.
به بياني واضح‌تر در صورتي كه اين قانون به تصويب كنست نرسد، تمامي احزاب و شخصيت‌هاي حاضر در ائتلاف از شخص نتانياهو گرفته تا بن گوير و ساموتريچ و حتي رهبران احزاب حريدي دستاورد خاص ديگري براي ارايه به طرفداران خود نخواهند داشت و گويي كه هيچ كاري براي راي‌دهندگان خود نكرده‌اند.
همان‌طور كه گفته شد امروز بعد از 29 هفته از اعتراضات و تقابل خياباني بين مخافان و ائتلاف حاكم، تصويب و جلوگيري از تصويب اين قانون به امري حيثيتي براي دو طرف ماجرا تبديل شده است.
در مقابل اين حقيقت نيز كاملا عيان است كه امروز سكولارهاي اسراييلي در مقابل دين‌گرايان اين رژيم صف‌آرايي كرده‌اند چون نمي‌خواهند بعد ازدست رفتن كنست و به تبع آن كابينه، آخرين سنگر خود را هم از دست بدهند. گرچه شماري از شخصيت‌هاي احزاب دين گرا نيز كه راهي به ائتلاف نداشتند به دليل اختلاف‌نظر شديد با نتانياهو و در راستاي جلوگيري از موفقيت او در مقابل تصويب آن ايستادگي مي‌كنند.
در سايه اين داده‌ها چند سناريو براي رخدادهاي امروز مي‌توان پيش‌بيني كرد:
سناريوي اول موفقيت نتانياهو در رسيدن به هدف خويش است كه در چارچوب آن نتانياهو و ائتلافش موفق مي‌شوند با تصويب اين قانون يك گام به سوي هدف دين‌گرايان كه از سال 1977 به دنبال تحقق آن بودند، برداشته و قوه قضاييه اسراييل را هم از دست سكولارها پاكسازي كنند، با اين حال اين امر مي‌تواند بشكه‌هاي باروت اصولا شعله‌ور شده در اسراييل را منفجر و شرايط دشواري را براي آينده اسراييل رقم بزند.
در بعد برون‌مرزي هم احتمال استفاده نتانياهو و ائتلافش از حربه ورود به يك جنگ با حزب‌الله يا طرف‌هاي ضعيف و حتي قدرتمندتر از آن جهت متحد كردن مجدد جامعه هم چندان ضعيف نيست.
سناريو دوم، پيروزي مخالفان است: به هر نحوي و در هر شرايطي در صورت راي نياوردن اين قانون در كنست يا توقف آنكه به عنوان شكست طراحان آن تفسير شود، مي‌تواند موجب بروز بحراني بزرگ درون ائتلاف و حتي فروپاشي آن شود، امري كه مي‌تواند احتمال ورود به جنگ بزرگ برون مرزي را محتمل‌تر از گذشته كند. سناريوي سوم تعليق لحظه آخري روند تصويب: ورود طرف‌هاي ميانجي داخلي يا خارجي براي تعليق موقت روند پيشبرد اين قانون جهت خريد زمان و فراهم كردن زمينه مذاكره ائتلاف با مخالفان يكي ديگر از احتمالات وارد است كه مدت‌هاست بي‌نتيجه در حال انجام است و تنها مي‌تواند وقوع بحران را چند صباحي به تعويق بيندازد.
سناريوي چهارم، تعويق برنامه تصويب اين قانون در كنست به بهانه‌هايي همچون بيماري نتانياهو، است كه در چارچوب تلاش‌هاي طرف‌هاي ماجرا جهت يافتن راه برون‌رفت آبرومندانه صورت‌گرفته و تا لحظه آخر جزو احتمالات باقي خواهد ماند.
به هر شكل روند بررسي اين قانون كه به نام لغو آزمون معقوليت هم مشهور است، از ظهر روز يكشنبه آغاز و تا زمان تهيه اين نوشتار ادامه داشت و به طور حتم بعد از مشخص شدن سرنوشت اين قانون كه طبق برنامه از پيش اعلام شده شامگاه دوشنبه خواهد بود، معلوم خواهد شد اسراييل وارد كدام دالان و تونل مي‌شود.
گرچه به اعتقاد بسياري از كارشناسان خروجي اكثر اين تونل‌ها جنگ خواهد بود و چه درگيري داخلي و چه ريسك بزرگ ورود به تقابل خارجي، اسراييل را وارد جنگ خودخواسته‌اي براي حفظ انسجام و بقاي خود خواهد كرد.