آيا اصغر فرهادي بايد در ايران فيلم بسازد؟
چاره‌اي جز اين نيست!
شاهين شجري كهن
درباره فيلم ساختن اصغر فرهادي يا هر فيلمساز ديگري در داخل يا خارج از كشور، طبيعتا بايد براساس علايق فيلمساز و محدوده مخاطبانش ارزيابي داشته باشيم، ولي من فكر مي‌كنم به طور طبيعي و در يك شرايط آزاد و نرمال هر كارگرداني ترجيح مي‌دهد در داخل كشورش فيلم بسازد، به خصوص اينكه توليد در داخل كشور ارزان‌تر و راحت‌تر است.
ارزان‌تر از اين حيث كه وقتي فيلمسازي داخل ايران فيلم بسازد، بسياري از محدوديت‌هاي صنفي و حقوقي خارج از كشور و هزينه‌هاي گزاف لوكيشن و تبليغات را ندارد. ضمن اينكه در اين پروسه، فيلمساز مي‌تواند از امكانات پخش و ارتباط با مخاطب خارج از كشور استفاده كند.
همان‌طور كه فيلم‌هاي فرهادي كه در داخل ايران ساخته شده‌‌اند همه نمايش بين‌المللي هم داشتند، يعني اين به اين معني نيست كه اگر فيلمسازي مي‌خواهد مخاطب بين‌المللي داشته باشد لزوما فيلمش بايد در خارج از كشور ساخته شود. مثال ديگر در اين باره، مي‌توان به سينما و تلويزيون بسيار پيشرو كره‌جنوبي و تركيه و آرژانتين و چند كشور ديگر اشاره كرد كه واقعا در حال حاضر با توليد در داخل و پخش در خارج هم از ظرفيت‌هاي توليد داخلي كشورشان استفاده مي‌كنند و هم مخاطب بين‌المللي به دست مي‌آورند.
به عقيده من اگر فيلمساز ايراني به طور اعم و اصغر فرهادي به طور خاص انتخاب مي‌كند كه در خارج از كشور فيلم بسازد بخشي از آن در واكنش به وضعيت موجود است.
چراكه در حال حاضر مي‌بينيم، فيلم ساختن در داخل كشور روز به روز سخت‌تر مي‌شود و دايره مميزي هر روز سختگيرانه‌تر مي‌شود، با اين شرايط، فيلمساز فكر مي‌كند در خارج از كشور هم مي‌تواند راحت‌تر حرفش را بزند و هم محدوديت‌هاي داخل را نداشته باشد.
فراموش نكنيم كه مديران سينمايي ما الزام مي‌كنند كه قبل از توليد فيلم نامه بايد پروانه ساخت بگيرند، اين نكته بسيار عجيبي است كه هيچ جاي دنيا وجود ندارد، ممكن است پروانه نمايش و مجوز نمايش و اكران وجود داشته باشد ولي براي فيلم آماده است نه فيلمي كه هنوز ساخته نشده و داستانش روي كاغذ تعريف مي‌شود.
مي‌خواهم بگويم نظير اين محدوديت‌ها فقط براي فيلمسازان در داخل ايران وجود دارد و كار را براي كارگردانان داخلي سخت‌تر مي‌كند و مخاطبان آزرده‌تر مي‌شوند، براي همين است كه در ميان نسل جوان تقريبا همه مخاطب سريال‌ها و فيلم‌هاي آمازون و نت فليكس هستند، فيلم‌هاي هاليوود تماشا مي‌كنند براي اينكه در آنجا سختگيري‌هاي كودكانه و گاهي توجيه ناپذير وجود ندارد.
اما در مورد اصغر فرهادي فكر مي‌كنم فرهادي در هر دو مورد يعني هم توليد داخل كشور و هم فيلمسازي در خارج از كشور موفق بوده است، كارگرداني كه هم وجهه بين‌المللي دارد و هم در داخل شناخته شده است، بنابراين در خروجي نهايي فرقي برايش نمي‌كند در چه محيطي فيلم مي‌سازد.
فيلم او بستگي به داستان و شخصيت‌ها و محيط وقوع ماجراهاي داستان دارد. اما خب نفس توليد اثر در داخل ايران براي فيلمساز ايراني راحت‌تر است و اگر فيلمسازها انتخاب مي‌كنند كه در خارج از كشور كار كنند لابد محدوديت‌ها و سختگيري‌ها باعث مي‌شود به آن سمت بروند وگرنه بعيد مي‌دانم هيچ فيلمسازي راضي باشد در محيط خارج از كشورش در محيط غريبه و با هزينه يورو و دلار فيلم بسازد ولي گاهي چاره‌اي جز اين نيست.