بيش از ۲۰ سال پيش يك اقتصاددان بريتانيايي ايده تشكيل گروهي از اقتصادهاي در حال توسعه جهان را در مقاله‌اي ارايه و پيشنهاد كرد چين، روسيه، برزيل و هند در كنار يكديگر مجمعي را تشكيل دهند و آن را بريك بنامند. در پانزدهمين نشست سران قدرت‌هاي نوظهور اقتصادي جهان موسوم به بريکس، رهبران اين كشورها با پيوستن چندين كشور ديگر از جمله ايران و عربستان به اين مجموعه موافقت كردند.
اما اين گروه بريكس از كجا آمده و موسس آن كيست؟
جيم اونيل، اقتصاددان ارشد شركت خدمات مالي و بانكداري گلدمن‌سكس كه پيش‌تر و بين سال‌هاي ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به عنوان وزير خزانه‌داري بريتانيا در دو دولت ديويد كامرون و ترزا مي فعاليت كرده در سال ۲۰۰۱ در مقاله‌اي با عنوان «ساختن اقتصاد جهاني بهتر - بريك» بر توان بالقوه كشورهاي برزيل، روسيه، چين و هند براي فعاليت اقتصادي در كنار يكديگر به عنوان قدرت‌هاي اقتصادي نوظهور تاكيد كرده بود. او با قرار دادن حرف نخست نام اين كشورها، نامِ «بريك» را براي اين گروه پيشنهاد كرده بود. در آن زمان آفريقاي جنوبي در اين ايده قرار نداشت.
آقاي اونيل در آن مقاله تحليلي كه در محافل اقتصادي، مالي، تجاري و دانشگاهي بسيار مورد توجه قرار گرفت پيش‌بيني كرده بود كه در سال‌هاي ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ ميزان رشد توليد ناخالص داخلي در اقتصادهاي بازارهاي نوظهور از همين شاخص در ميان كشورهاي گروه ۷ بيشتر خواهد شد.
او همچنين در آن مقاله با اشاره به اينكه در پايان سال ۲۰۰۰ توليد ناخالص داخلي كشورهاي بريك به دلار امريكا بر اساس برابري قدرت خريد، سهمي حدود ۲۳.۳ درصد از توليد ناخالص داخلي جهان بود، پيش‌بيني كرده بود كه در ۱۰ سال آينده وزن كشورهاي بريك به ويژه چين در توليد ناخالص داخلي جهاني افزايش خواهد يافت و مسائل مهمي را در مورد تاثير اقتصادي جهاني سياست‌هاي مالي و پولي در كشورهاي BRIC مطرح خواهد كرد.
او پيشنهاد كرده بود كه در راستاي اين چشم‌انداز، مجامع سياستگذاري جهاني دوباره خود را سازماندهي كنند و به ويژه، گروه كشورهاي ۷ بايد به گونه‌اي تنظيم شود كه نمايندگان BRIC را در خود جاي دهد.
مبدع ايده بريكس حالا چه مي‌گويد؟
حالا پس از بيش از ۲۰ سال از زماني كه جيم اونيل ايده تشكيل بریكس را مطرح كرد بسياري خواستار حذف دلار در معاملات جهاني و همچنين تشكيل واحد پولي مشترك در ميان كشورهاي بريكس هستند؛ ايده‌اي كه جيم اونيل آن را مضحك مي‌داند. او در گفت‌وگويي ويديويي با كانال خبري ۴ لندن با مسخره خواندن ايده حذف دلار مي‌گويد: «وقتي چنين چيزهايي را مي‌شنوم، خيلي جلوي خودم را مي‌گيرم كه قهقهه نزنم.» او همچنين در گفت‌وگوي ديگري با روزنامه فايننشال تايمز ايده شكل‌گيري يك ارز مشترك براي كشورهاي بريكس را «به‌شدت غيرممكن» توصيف كرد. پيش‌تر لولا داسيلوا، رييس‌جمهوري برزيل از اين ايده سخن گفته و پيشنهاد كرده بود كشورهاي عضو بريكس به دنبال شكل‌دادن ارز مشترك خود باشند. اونيل اما در پاسخ به اين ايده مي‌گويد: «اين واقعا مضحك است، آنها مي‌خواهند يك بانك مركزي بريكس ايجاد كنند؟ چگونه مي‌خواهند چنين كاري را انجام دهند؟ معلوم است كه غير ممكن خواهد بود.»
اونيل در خصوص چشم‌انداز اقتصادي و اهداف كشورهاي بريكس به فايننشال تايمز مي‌گويد: «من نمي‌دانم كه آنها مي‌خواهند به چه چيزي برسند؟ نقش دلار در اقتصاد جهاني ايده‌آل نيست. شما با اقتصادهايي رو به رو هستيد كه بايد در راستاي منافع ايالات متحده رفتار كنند و هر تصميمي كه فدرال رزرو ايالات متحده مي‌گيرد روي اقتصاد آنها تاثيرگذار است اما با اين حال نمي‌توان از ايده حذف دلار سخن گفت چرا كه چنين چيزي غيرممكن است.»
بلوك كشورهاي بريكس پيش از پيوستن اعضاي جديد بيش از ۳ ميليارد نفر جمعيت داشت و همواره تمايل خود را براي افزايش استفاده از ارزهاي محلي در فعاليت‌هاي تجاري ابراز مي‌داشت.
اونيل در واكنش به پيش‌بيني‌هايي مبني بر اينكه در آينده ين يا يورو از دلار پيشي خواهند گرفت، مي‌گويد: «هيچ‌كدام از اين موارد هرگز اتفاق نمي‌افتد تا زماني كه آن كشورها بخواهند ارزهاي خود را توسط مردم ساير نقاط جهان مورد استفاده قرار دهند.»
در خصوص توسعه كشورهاي حاضر در بريكس هرچند چين و روسيه با آن موافق و تلاش مي‌كردند اين مجموعه را بزرگ‌تر كنند، اما هندي‌ها همواره با عضويت اعضاي جديد مخالف بودند. اونيل در خصوص اين اختلاف نظر مي‌گويد: «براي غرب اين خبر خوبي است كه چين و هند هرگز در مورد چيزي به توافق نمي‌رسند، چرا كه اگر اين كار انجام مي‌شد تسلط دلار، آسيب‌پذيرتر مي‌شد.»
او در ادامه به مقام‌هاي چيني توصيه كرد: «من اغلب به سياستگذاران چيني مي‌گويم كه نبردهاي تاريخي بي‌پايان خود را فراموش كنيد و سعي كنيد از هند براي رهبري برخي مسائل بزرگ كمك بخواهيد زيرا در آن صورت ممكن است جهان شما را كمي جدي‌تر بگيرد.»