گزارش «اعتماد» از آثار شركت يافته در شصت‌وهفتمين
دوره جشنواره فيلم لندن
سياست انقباضي با رنگ و تنوع ويژه
روز پنجشنبه ۳۱ آگوست ۲۰۲۳- برابر با ۹ شهريور ۱۴۰۲، فيلم‌هاي راه‌يافته به شصت‌وهفتمين جشنواره فيلم لندن كه قرار است در بخش‌هاي مختلف جشنواره امسال به نمايش در آيند در جلسه‌اي اختصاصي براي نمايندگان رسانه‌ها و منتقدان فيلم معرفي شدند. در اين دوره جشنواره كه به طور رسمي از تاريخ ۴- ۱۵ اكتبر شروع به كار خواهد كرد، بيشتر فيلم‌ها در لندن و برخي ديگر در ۹ شهر ديگر بريتانيا روي پرده مي‌روند. در جشنواره امسال در مجموع ۲۵۲ فيلم بلند، كوتاه، مجموعه‌هاي تلويزيوني، آثار مفهومي و... حضور دارند. اين فيلم‌ها از ۹۲ كشور در اين جشنواره شركت كرده و ۷۹ زبان مختلف را شامل مي‌شوند. ۹۹ فيلم از اين مجموعه، ساخته فيلمسازان زن و تراجنسيتي است كه در عمل ۳۹درصد آثاري را كه در جشنواره به نمايش درخواهند آمد در بر مي‌گيرد.
پس از سه سال كه به دليل كرونا جلسه معرفي فيلم‌ها به صورت آنلاين/ مجازي براي نمايندگان رسانه صورت مي‌گرفت، امسال اين معرفي به صورت حضوري و رسمي برگزار شد. مدير جشنواره لندن در دو سال گذشته خانم تريشا تاتل (معاون مدير سال‌هاي قبل جشنواره يعني كلر استوارت پس از خداحافظي ناگهاني‌اش) بود كه امسال جايش را به خانم كريستي متيسون داد. بنابراين سنت حضور زنان به عنوان مدير اجرايي جشنواره كه شايد از دو دهه پيش آغاز شده، همچنان ادامه دارد. در حال حاضر تريشا تاتل يكي از اعضاي هيات داوران بخش افق‌هاي جشنواره ونيز شده و خانم متيسون هم پيش از اين يكي از مديران اجرايي جشنواره معتبر ادينبرو و همچنين يكي از مديران موزه ملي تصوير در استراليا بوده است.
از تغييرات ظاهري صورت گرفته جشنواره تا به الان، افزايش قيمت ثبت‌نام براي حضور در آن است. درحالي كه براي سال‌ها شركت در جشنواره براي خبرنگاران رايگان بود كه در چند سال گذشته اين روند به پرداخت مبلغ ۵۰ پوند تغيير كرد و امسال مبلغ ۴ پوند نيز به آن اضافه شده است. مساله‌اي كه هر سال بر نارضايتي منتقدان مي‌افزايد. همچنين اندازه كاتالوگ جشنواره پس از ساليان سال تغيير كرده و در اندازه‌اي كوچك‌تر و به واقع براي استفاده شركت‌كنندگان كارآمدي و سهولت بيشتري به همراه خواهد داشت. با اين حال پوستر جشنواره چند سال است كه تغيير نكرده و همان شكل ساده و مينيمال خود را حفظ كرده. به نظر مي‌رسد تيم برگزاركننده يك سياست انقباضي را هم در پيش گرفته‌اند، چراكه تا سال گذشته جشنواره دو هفته زودتر به طور غيررسمي فقط براي خبرنگاران و نماينده‌هاي رسانه‌ها به شكل نمايش‌هاي ويژه فيلم برگزار مي‌شد، از سال گذشته اين به يك هفته تقليل يافته و امسال هم به همين منوال است. حتي جلسه معرفي فيلم‌ها در سالن اف‌تي۱ كه يكي از سالن‌هاي انيستيتوي فيلم لندن است برگزار شد در حالي كه تا سال‌هاي قبل در سالن‌هاي بزرگ‌تر و با گنجايش جمعيت بيشتر برگزار مي‌شد. در هر صورت همين سالن هم تمامي صندلي‌هايش پر نشد. تركيب حاضران جمعيتي از بلاگر‌ها و جوانان روزنامه‌نگار و منتقدان پيشكسوتي همچون «نيك جيمز» سردبير سابق مجله سايت‌اندساوند را شامل مي‌شد.
در اين جلسه براي نخستين‌بار به جز پيش‌پرده تبليغاتي اصلي جشنواره كه در پايان جلسه به نمايش در آمد، هيچ كليپ و نمونه فيلمي در مراسم به نمايش در نيامد كه اين موضوع موجب غافلگيري شركت‌كنندگان حاضر در جلسه شد و اين را هم مي‌توان زيرمجموعه‌هاي تغييرات مديريتي و حضور مدير جديد دانست.
آثار افتتاحيه و اختتاميه جشنواره امسال دو فيلم جريان اصلي ولي متعلق به دو كارگردان كمتر شناخته شده بريتانيايي هستند. فيلم افتتاحيه به نام سالت برن / Saltburn دومين ساخته امرالد فنل (برنده اسكار بهترين فيلمنامه براي فيلم زن جوان آتيه‌دار) و فيلم اختتاميه به نام آشپزخانه ساخته كيبي تابارس و دنيل كولايا است. به نظر مي‌رسد انتخاب اين دو فيلم يك پيام دارد كه اين هم نشان‌دهنده سياست‌هاي جديد مديران جشنواره است. مي‌توان اين‌گونه برداشت كرد كه اگرچه حضور فيلم‌ها و فيلمسازان اسم و رسم‌دار همچنان داراي اهميت و جذابيت براي آنهاست ولي نوع ارايه و اجراي مراسم معرفي فيلم‌ها از تاكيد ويژه بر فيلمسازان كمتر شناخته شده و برجسته كردن حضورشان در جشنواره حكايت دارد و از طرفي اعتصابات گسترده بازيگران در اين دو ماه اخير و تاثيرش بر حضور و شركت بازيگران و ستاره‌ها در فرش قرمز و معرفي فيلم‌ها را نمي‌توان ناديده گرفت.
در هر صورت از فيلم‌هاي شناخته شده‌اي كه قرار است در جشنواره امسال به نمايش در بيايند مي‌توان به اينها اشاره كرد: موتورسواران ساخته جف نيكولز، آدمكش ساخته ديويد فينچر، دارندگان ساخته آلكساندر پاين، قاتلين ماه كامل اثر مارتين اسكورسيزي، استاد موسيقي ساخته بردلي كوپر، مي‌دسامبر به كارگرداني تاد هينز، بيچارگان به كارگرداني يورگوس لانتيموس، آدمكش مزدور ساخته ريچارد لينكليتر، حافظه/ياد به كارگرداني مايكل فرانكو، پريسيلا ساخته سوفيا كاپولا، منطقه موردعلاقه ساخته جاناتان گليزر، شيطان وجود ندارد به كارگرداني ريوسوكي هاماگوچي، هيولا ساخته هيروكازو كورئيدا، روزهاي عالي اثر ويم وندرس، ربوده شده ساخته ماركو بلوكيو، شوشانا به كارگرداني مايكل وينترباتم، حل‌المسائل ساخته ميشل گوندري، داااالي! به كارگرداني كوئنتين دوپيه، از پايان جهان چندان انتظاري نداشته باش ساخته رادو ژادو، آخرين تابستان ساخته كاترين بريا، ديو به كارگرداني برتراند بونلو، چشمانت را ببند ساخته ويكتور اريسه، دختران آتش به كارگرداني پدرو كوستا و همچنين آخرين انيميشن ساخته شده توسط هيائو ميازاكي.
و اما سهم سينماي ايران يا بهتر بگوييم فيلمسازان ايراني در جشنواره امسال فيلم لندن: اروپ ساخته سودابه مرتضايي محصول مشترك انگليس و استرالياست و در توضيح آن آمده كه تريلري است درباره سرمايه‌داري نئوليبرال و در بخش مسابقه جشنواره نمايش داده مي‌شود. احسان خوشبخت با فيلمي نيمه اتوبيوگرافيك با نام سلولويد، زيرخاك در بخش سينماي مستند حضور دارد؛ فيلمي درباره آدم‌هايي كه با وجود زيست در شرايط سخت تلاش مي‌كنند فرهنگ تماشاي فيلم را زنده نگه دارند. سهم ايراني‌ها در بخش مسابقه فيلم‌هاي كوتاه فيلم خبور ساخته نفيس فتح‌الله‌زاده محصول مشترك ايران و آلمان است. همچنين فيلم كوتاه ريزو ساخته آزاده نوايي محصول ايران و امريكا نيز در كنار ديگر آثار كوتاه به نمايش در خواهد آمد. در بخش «خنده» اين دوره جشنواره (كه به مرور آثار كمدي و طنز مي‌پردازد) فيلم آيه‌هاي زميني ساخته مشترك علي عسگري و عليرضا خاتمي كه پيش از اين در بخش نوعي نگاه جشنواره كن به نمايش درآمده بود، پخش خواهد شد. شيدا ساخته نورا نياسري از استراليا با بازي زر اميرابراهيمي (كه از طرف استراليا براي حضور در بخش فيلم‌هاي خارجي اسكار هم انتخاب شده) در بخش سفر جشنواره امسال فيلم لندن نمايش داده مي‌شود و داستان زن پناهنده‌اي است كه درصدد گرفتن حضانت فرزندش از همسر آزارگرش است. در بخش فيلم‌هاي تجربي هم فيلمي به نام مي‌نويسم ساخته نيكي كهندل از انگلستان كه يك فيلم شاعرانه كولاژگونه به زبان فارسي و با زيرنويس انگليسي شركت كرده است. از ديگر فيلم‌هاي فيلمسازان ايراني حاضر در جشنواره فيلم خشم ساخته شيرين نشاط است كه در بخش هنرهاي تصويري مفهومي كه از بخش‌هاي جانبي جديدي كه در چند سال اخير به جشنواره اضافه شده، حضور دارد.
از نكات جالب توجه سينماي ايران در جشنواره فيلم لندن حضور بهرام بيضايي آن هم نه با فيلمي جديد بلكه با نسخه ترميم‌شده فيلم غريبه و مه (محصول ۱۳۵۲) است كه پيش از اين در جشنواره بولونيا به نمايش در آمده و مورد توجه فراوان منتقدان و تماشاگران قرار گرفته بود.
به نظر مي‌رسد جشنواره امسال هم مانند سال‌هاي گذشته از منظر ژانر، فيلم‌ها و فيلمسازان شركت‌كننده و بخش‌هاي اصلي و تازه اضافه شده داراي رنگ و تنوع ويژه‌اي باشد.