مساله آزادي برابر و ريشههاي آن
«ابداع فرد» با عنوان فرعي «ريشههاي ليبراليسم غربي» كتابي است از لري سيدنتاپ كه به تازگي ترجمه فارسي آن منتشر شده است. مترجم فارسي اين اثر در ابتداي مقدمه خود بر آن مينويسد: «عنوان فرعي اثر لري سيدنتاپ - ريشههاي ليبراليسم غربي - تا حدي گولزننده است؛ او از پشت شيشه كبودِ ايدئولوژي - ليبرالي يا غيره - به تاريخ غرب نظر نكرده است و نيز ليبراليسمِ او ميانهاي با آنچه دو دغدغه اقتصاد بازار آزاد و ديگري وسواس مسلط ليبرالي دانسته ميشود، ندارد؛ يكي دغدغه اقتصاد بازار آزاد و ديگري وسواس فكري اتميزه كردن فرد و دميدن در آتش ميل شايد بيمارگونه به مقاومت در برابر اشكال گوناگون اجتماع و پا پس كشيدن به نوعي عزلتنشيني مدرن. سيدنتاپ اين دغدغههاي امروزي را وسوسههايي ميداند و حتي در عبارتي تحريكآميز، آنها را بدعتهايي در ليبراليسم تلقي ميكند كه عادتِ جمع آمدن را تحتالشعاع قرار ميدهند، عادتي كه برخلاف آنچه انتظار داريم، در بطن تكوين تاريخي ليبراليسم جا خوش كرده است. بهزعم سيدنتاپ، وسوسه يا بدعت اول، مطالبه عدالت را محدود ميكند و ليبراليسم را به «شكلي خام از فايدهگرايي» بدل ميسازد و وسوسه دوم به «بهاي روح مدني و مشاركت سياسي» تمام ميشود. بنابراين در همين ابتدا، بهتر است وقتي به واژه ليبراليسم بر ميخوريم، دستكم بكوشيم نخستين تصوراتي را كه به ذهن متبادر ميشود، بتارانيم. ذهني مشحون از مناقشات بر سر دولت رفاه يا بازار آزاد و در كل آنچه عمدتا در طول جنگ سرد و پس از آن، ميان فيلسوفان علم مانند پوپر يا اقتصادداناني همچون هايك در گرفت». لري سيدنتاپ در مقام مورخ انديشه - و نه فيلسوف علم يا اقتصاددان يا ايدئولوگ - در ليبراليسم نظر ميكند و ميكوشد هسته ارزشي ليبرال را كه بهزعم او «آزادي برابر» يا برابري اخلاقي است، چونان تاري در پودِ كلان روايتِ خود بِتند. اين كتاب از شش بخش كلي تشكيل شده است كه به ترتيب عبارتند از:
1- بخش اول؛ جهان باستان. در اين بخش به مباحثي نظير خانواده باستاني، شهر باستاني و كيهان باستاني اشاره شده و ريشههاي ليبراليسم را در اين محورها توضيح ميدهد.
2- بخش دوم؛ انقلاب اخلاقي. در اين بخش به ظهور مسيحيت اشاره شده و سرفصلهاي آن عبارتند از: جهان واژگون ميشود؛ پولس، حقيقت درون؛ برابري اخلاقي، بازتعريف قهرمانگرايي، شكل جديد اجتماع؛ رهبانيت، ضعف اراده؛ آگوستين.
3- بخش سوم؛ به سوي ايده قانون بنيادين. در اين بخش به مباحثي از قبيل شكل بخشيدن به ايستارها و عادتهاي جديد، تمايز قدرت روحاني از قدرت دنيوي، قواعد بربرها، قانون رومي و شهود مسيحي پرداخته شده است.
4- بخش چهارم؛ اروپا هويتش را مييابد. سرفصلهاي اين بخش نيز عبارتند از: چرا فئوداليسم، بردگي باستاني را بازتوليد نكرد؟، ترويج «صلح خدا»، انقلاب پاپي؛ قانون اساسي براي اروپا، قانون طبيعي و حقوق طبيعي.
5- بخش پنجم؛ مدل جديد حكومت. تمركز و فهم جديد عدالت، دموكراتيزه شدن عقل، گامهايي به سوي خلق دولت - ملت و شورشهاي شهري سرفصلهاي اين بخش است.
6- بخش ششم؛ درد زايش آزادي مدرن؛ سرفصلهاي اين بخش نيز عبارتند از: آرزوهاي عامه و راهبان، دفاع از شهود اخلاقي برابريخواهانه، پيوند آزادي خدا و آزادي انسان، مبارزه براي حكومت نمايندگي در كليسا و چشم پوشيدن از رنسانس.
در بخش پاياني (پيگفتار) كتاب نيز دو موضوع مورد بررسي قرار گرفته است كه عبارتند از: مسيحيت و سكولاريسم و پينوشتها و كتابشناسي گزيده. «ابداع فرد» با عنوان فرعي «ريشههاي ليبراليسم غربي» نوشته لري سيدنتاپ با ترجمه زانيار ابراهيمي توسط انتشارات هرمس در 512 صفحه منتشر شده است كه هماكنون در دسترس علاقهمندان به مطالعات تاريخ انديشههاي سياسي قرار دارد.