اسلام، ايران و قدرت سياسي

گروه دين‌وفلسفه| دومين جلد كتاب «تاريخ مكتب‌ها و باورها در ايران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاري منتشر شد. پيش از اين (سال 1395) نخستين جلد اين كتاب با عنوان اصلي «تشيع امامي در بستر تحول» به همت نشر ماهي منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلي «دين‌ و دولت در انديشه سياسي اسلام» توسط همين ناشر منتشر شده است. 
حسن انصاري استاد مهمان موسسه مطالعات پيشرفته پرينستون در امريكا است كه به‌ طور تخصصي به تحقيق، تدريس و تاليف در حوزه تاريخ و كلام اسلامي مي‌پردازد. از وي تاكنون كتاب‌هاي متعددي در اين حوزه منتشر شده است كه برخي از آنها عبارتند از؛ «از ميراث غلات»، «شريف مرتضي»، «زيديه در ايران»، «ادبيات كراميه خراسان» (هر چهار عنوان از نشر علم)، «ميان كلام و فلسفه» (نشر رايزن)، «بررسي‌هاي تاريخي» و «بررسي‌هاي تاريخي ديگر» (نشر دهگان). 
انصاري همچنين نويسنده مقالات و مدخل‌هاي متعددي در دائره‌المعارف‌ بزرگ اسلامي، دانشنامه ايرانيكا و نشريات علمي پژوهشي آكادميك زبان‌هاي فارسي، عربي، انگليسي و فرانسوي است. 
«تاريخ مكتب‌ها و باورها در ايران و اسلام» مجموعه‌اي سه جلدي است كه به تاريخ مكتب‌ها و باورهاي مذهبي و سياسي در ايران و اسلام مي‌پردازد. تاكنون دو مجلد از اين مجموعه منتشر شده است. در دفتر يكم اين مجموعه به تشيع امامي در بستر تحولات تاريخي پرداخته شده است؛ بخش اول اين جلد به تحولات كلامي و فقهي اماميه به ويژه در زمينه منابع اعتقادي و فقهي و همچنين تحولات انديشه‌هاي عقلي در تشيع امامي پرداخته كه در اين چارچوب به گرايشات و نزاع‌هاي دروني اين مكتب توجه شده است. بخش دوم اين دفتر (دفتر يكم) نيز مناسبات تشيع و تصوف را مورد مطالعه قرار داده و در بخش سوم هم با رويكردي كتابشناختي به برخي جزييات تحولات فكري و ادبي در تشيع امامي پرداخته شده است.
دفتر دوم اين مجموعه با عنوانِ اصلي «دين و دولت در انديشه سياسي اسلام» كه به تازگي منتشر شده حاوي مقالات متعددي درخصوص مناسبات دين و سياست است كه از منظر تحولات مفهومي و همچنين مناسبات دو نهاد دين و دولت در طول تاريخ تمدن اسلامي مورد بررسي واقع شده و اين مناسبات، به ويژه با بحث پيرامون شكل‌گيري مفهوم خلافت در اسلام براساس متون اصلي، مورد بازخواني قرار گرفته است. در اين زمينه مناسبات ميان امت- جماعت با نهادهاي متحول و متفاوت قدرت‌هاي سياسي و ديني به بحث گذاشته و به ويژه مناسبات نهاد علما-فقها با قدرت سياسي (خليفه-سلطان) در دوره‌هاي مختلف از تاريخ خاندان‌هاي حكومتگر در ايران، عراق، شامات، مصر و آسياي صغير، عثماني بررسي شده است. همچنين زمينه‌هاي مفهومي و تئوريك مناسبات دين و دولت در تمدن اسلامي و زمينه‌ها و دامنه‌هاي تاثير انديشه سياسي ايرانشهري - ايران عصر ساساني- بر انديشه سياسي اسلامي بازخواني شده است. 
عناوين فصل‌هاي كتاب «دين و دولت در انديشه سياسي اسلام» عبارتند از؛ 
- مقدمه‌اي بر مباني انديشه سياسي در اسلام، يك دانشمند و اديب امامي مذهب فراموش شده: نمونه‌اي از انسان‌گرايي ادبي در تشيع.
- بررسي مشكل انتساب نصيحه‌الملوك به ابوالحسن ماوردي.
- اهل سنت و جماعت و قدرت سياسي: نگاهي اجمالي به تاريخ مناسبات دين‌ و دولت.
- دين و دولت در سده پنجم هجري؛ زمينه‌هاي تاريخي و ديني كتاب‌هاي احكام و سِير سلطاني.
- دين و دولت در دولت‌هاي آل‌زنگي و ايوبيان؛ درآمدي بر ادبيات سياسي اسلامي.
- قدرت و مشروعيت در دوره ايلخانان مغول.
- مقوله جهاد و نزاع ايدئولوژيك در عصر ايلخانان مغول.
- اصطلاح ملي «ايران» و احياي دوباره آن در عصر ايلخانان مغول.
- درآمدي بر نقش علما در دولت‌هاي عثماني و صفوي.
- نهاد علما و ساختار قدرت در حكومت عثماني.
- سيري در تاريخچه حنبلي‌گري از احمدبن حنبل تا ابن تيميه: از پاك انديشي ديني تا سلفي‌گري مذهبي.
- اسلام ايراني: اسلام مدني. 
دومين جلد از كتاب «تاريخ مكتب‌ها و باورها در ايران و اسلام» با عنوان اصلي «دين‌ و دولت در انديشه سياسي اسلام» نوشته حسن انصاري به همت نشر ماهي در 272 صفحه و با قيمت 250 هزار تومان منتشر شده است و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.