جكي چان ستاره آسيايي
مرتضي ميرحسيني
به روايت خودش، زماني كه خبر را شنيد در تايوان درگير ساخت فيلمي تازه بود. رييس آكادمي موشن پيكچرز به واسطه مدير برنامههاي چان با او تماس گرفت و از انتخابش براي جايزه اسكار افتخاري گفت. چان باور نميكرد. پرسيد «مطمئني منظورت من هستم؟» به نظرش بُردن اين جايزه، براي او اتفاقي ناممكن بود. ميگفت هر سال وقتي مراسم اعطاي جوايز اسكار را با پدر و مادرم نگاه ميكردم، پدرم به من ميگفت «پسرم، تو جايزههاي زيادي از سراسر دنيا گرفتهاي.كييكي از اين مجسمهها را ميگيري؟» و من به پدرم نگاه ميكردم و ميگفتم «پدر، من فقط فيلمهاي كمدي اكشن بازي ميكنم.» در كتاب خاطراتش كه با عنوان «هرگز بزرگ نشو!» به فارسي هم ترجمه شده است روايت ميكند سالهاي خيلي زيادي فكر نميكردم بردن جايزه اسكار براي من ممكن باشد. من در آسيا معروف بودم ولي فكر نميكردم كسي در امريكا به كارم توجه داشته باشد. درواقع تا وقتي كه 40 ساله شدم و در فيلمهاي زيادي بازي كرده بودم، در امريكا ديده نشدم. بنابراين تشويق و ديدهشدن از سوي هاليوود - در زماني كه هنوز جوان هستم! - بسيار خوشحالكننده بود. سال 2016 در چنين روزي، اين جايزه را براي يك عمر فعاليت هنري به او دادند. شب مراسم كنار آرنولد شوارتزنگر نشست. تام هنكس نخستين كسي بود كه روي صحنه رفت و درباره جكيچان صحبت كرد. گفت «جكيچان فرد فوقالعادهاي است چون بيشتر در فيلمهاي هنرهاي رزمي كمدي و اكشن بازي كرده است، دو ژانري كه به دلايلي نمايندههاي زيادي در اسكار نداشتهاند. واقعيتي كه اگر من عضو هيات داوران بودم، تغيير ميكرد. موجب خشنودي است كه امشب با اين جايزه از خلاقيت بسيار زياد جكي، استعداد عالي او در حركات بدني و تعهد بينظير او به كار قدرداني كنيم... فيلمهاي جكيچان گاهي بهطرز وحشتناكي جدي و در عينحال بسيار خندهدار بودهاند و ميليونها نفر را در سراسر دنيا به وجد آوردهاند. از سوي ديگر ميتوان گفت نسخه ديگري از جان وين - فيلمهاي جدي - و نسخه ديگري از باستر كيتون - فيلمهاي كمدي - از چين آمده است. چطور يك انسان ميتواند هر دوي اين ويژگيها را باهم داشته باشد؟ او استعدادهايي خارقالعاده و مخصوص به خود دارد. جكي كارهايي انجام ميدهد كه هيچكدام از اسطورههاي روي صحنه نتوانستهاند، انجام بدهند.» ميشل يئو كه در سومين فيلم «داستان پليس» با چان همكاري كرده بود و چندي پيش با فيلم «همهچيز، همهجا، به يكباره» (2022) كانون توجهات شد و همچنين كريس تاكر كه در مجموعه فيلمهاي «ساعت شلوغي» با چان همبازي بود نيز در آن شب دربارهاش صحبت كردند و از حس و حال همكاري با او گفتند. جكي چان، كه فيلمهاي سالهاي جوانياش جزو خاطرات بسياري از ماست - و حتي پيش از هاليووديشدن در ايران شناختهشده بود - زمان دريافت اسكار افتخاري، 62 ساله بود و كارنامهاي با حدود 200 فيلم پشت سر خود داشت. پس از آن نيز در چند فيلم بازی كرد كه اگر اشتباه نكنم، همگيشان در ژانر فيلمهاي اكشن دستهبندي ميشوند. از ميانشان ميشود به «بيگانه» (2017) اشاره كرد كه داستان پدري آسيايي در بريتانيا است كه به جستوجوي قاتلان دخترش ميرود و جز انتقام به چيز ديگري فكر نميكند. همچنين فيلمهاي «فولاد خونين» (2017)، «شواليه سايهها» (2019)، «ونگارد» (2020) و «ضربه پنهان» (2023) جزو مهمترين فيلمهاي اخير او محسوب ميشوند. براي كساني - مثل من - كه فيلمهاي قديمي جكيچان را ديدهاند، آنچه در اين كارهاي جديد بسيار جلبتوجه ميكند، چين و چروك حك شده روي چهره اوست. چان چند ماه ديگر 70 ساله ميشود اما گويا با اين شعار كه «عمر من هنوز تمام نشده» مصمم است همچنان فعال بماند و بازي در نقشهاي متفاوت ديگري را هم تجربه كند. البته كتاب «هرگز بزرگ نشو!» را با اين جملات به پايان ميبرد كه «اميدوارم متوجه شوم چه زماني وقت دست كشيدن از كارم است. يا از كار كناره ميكشم و از خودم مراقبت ميكنم يا تا آخرين نفس به دويدن و مبارزه كردن ادامه ميدهم. هر مسيري را كه ادامه بدهم، فقط اميدوارم مخاطبانم خيلي بيرحمانه در موردم قضاوت نكنند.»