سيد محمد خاتمي:
اگر جامعه مدني و دموكراسي مي‌خواهيم، بايد اصناف به رسميت شناخته شوند
سخنان سيد محمد خاتمي در ديدار جمعي از دانشگاهيان، در نوزدهمين مجمع عمومي و پنجمين كنگره سه سالانه انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها منتشر شد. رهبر اصلاحات در ديدار جمعي از دانشگاهيان تاكيد كرد: با كساني كه مي‌خواهند جمهوري اسلامي را براندازند، به صورت منطقي مقابله كنيد و اگر حاكمان نيز از موازين جمهوريت و اسلاميت سازگار با آن عدول كرده يا منحرف شده‌اند، بيان كنيد، تذكر دهيد و حتي راه‌هاي بازگرداندن آنها را به موازين جمهوريت اسلامي جست‌وجوكنيد و در تحقق آن بكوشيد. رييس دولت اصلاحات خطاب به دانشگاهيان گفت: امروز جامعه به لحاظ معيشت، اميد به زندگي و برخورداري از يك زندگي قابل قبول، محيط زيستش و... با مشكلات بزرگي روبه‌روست. شما بايد اولين كساني باشيد كه اين مسائل را مي‌شناسد و به آنها توجه دارد. و همچنين از آنچه در دنياي ما مي‌گذرد نظير آنچه امروز بر فلسطينيان مظلوم و مردم بي‌پناه غزه مي‌رود، (گرچه در جريان هستم در اين زمينه نامه‌اي با امضاهاي زياد تهيه شده كه كار خيلي خوبي است ولي كافي نيست.)
در مشروح سخنان خاتمي، مي‌آيد: «از ديدار با عزيزان خشنودم، اميدوارم نشست سراسري عزيزان با خوبي و موفقيت برگزار شود. بعد از انقلاب، ايجاد تشكل‌ها رسما و قانونا منع نشده است، ولي عملا تشكل‌هاي كار آمدي به وجود نيامده است. آنچه در عمل پديد آمده، انجمن‌هاي اسلامي است كه متاسفانه براي بسياري از آنها نيز محدوديت‌ها ايجاد شده است و اگر حاكميت آنها را نپسنديده است، يا تعطيل شده يا با محدوديت‌ها و فشارهاي زياد مواجه شده‌اند. به هرحال انجمن‌هاي اسلامي جاي اصناف را نمي‌گيرند. اگر جامعه مدني و دموكراسي را مي‌خواهيم، پيش از هرچيز (حتي احزاب) بايد اصناف به رسميت شناخته شوند. در شرايطي كه صنف و سنديكا به معناي واقعي نداشته باشيم، حزب واقعي و فراگير هم پديد نخواهد آمد يا كارآيي لازم را نخواهد داشت. در يك جامعه آزاد و مردمسالار، همه بخش‌هاي مختلف جامعه بايد نمايندگان واقعي خود را داشته باشند تا از حقوق خود دفاع كنند و در سرنوشت جامعه حضور و مشاركت داشته باشند. البته در مورد دانشگاهيان (اساتيد و دانشجويان) شايد تعبير «صنف» درست نباشد، ولي مي‌توانند نهاد يا تشكلي چون باشگاه داشته باشند كه در آن امكان هم‌صحبتي، همدلي و همكاري پديدآيد. (فكر مي‌كنم قبل از انقلاب چيزي به نام «باشگاه مهرگان» براي معلمان وجود داشت كه كارهاي مهمي هم كرد) در بخش دانشجويي هم، چنين امكاني مي‌تواند پديد آيد كه البته در شرايط و موقعيت فعلي بعيد و حتي غيرممكن به نظر مي‌رسد. من از ايده‌آل‌ها كه بايد براي رسيدن به آن كوشيد صحبت مي‌كنم. حالا اينكه چنين امكان‌هاي نيست وظيفه تشكل‌هايي چون انجمن شما بيشتر و سنگين‌تر مي‌شود. انجمن شما بايد از حقوق و حرمت همه مدرسان، استادان و حتي دانشجويان با گرايش‌هاي مختلف دفاع كند. اگر مشكلات و تنگناهايي براي آنها پديد مي‌آيد و نيز براي كل جامعه، بايد آنها را شناخت، بيان كرد و براي رفع آنها پيشقدم شد حتي هزينه‌هايش را هم پرداخت كرد. اگر حقوقي سلب مي‌شود و برخوردهاي ناروايي صورت مي‌گيرد، انجمن اسلامي نسبت به آن به شيوه مدني واكنش داشته باشد. اين كار را از موضع اسلامي انجام دهيد؛ مگر اسلام و اسلامي كه با جمهوريت سازگار است بر كرامت انسان (هر انساني) پا فشاري نمي‌كند؟ و حقوق دگرانديشان را به رسميت نمي‌شناسد؟ شما مي‌توانيد به رغم محدوديت‌ها، بيانگر دردها باشيد و براي رفع آنها چاره جويي كنيد و در اين صورت است كه جايتان در ميان جامعه و به خصوص اصحاب دانشگاه باز مي‌شود. حتي در برابر دردها و مشكلات عموم مردم مسووليد. امروز جامعه به لحاظ معيشت، اميد به زندگي و برخورداري از يك زندگي قابل قبول، محيط زيستش و... با مشكلات بزرگي رو به روست. شما بايد اولين كساني باشيد كه اين مسائل را مي‌شناسد و به آنها توجه دارد. و همچنين از آنچه در دنياي ما مي‌گذرد نظير آنچه امروز بر فلسطينيان مظلوم و مردم بي‌پناه غزه مي‌رود، (گرچه در جريان هستم در اين زمينه نامه‌اي با امضاهاي زياد تهيه شده كه كار خيلي خوبي است ولي كافي نيست)
شما عنوان «اسلامي» داريد، به همين دليل بايد در شناخت اسلام و تبيين درست نسبت آن با جمهوري و دفاع از همه وجوه آن پيشتاز باشيد. با كساني كه مي‌خواهند جمهوري اسلامي را براندازند، به صورت منطقي مقابله كنيد و اگر حاكمان نيز از موازين جمهوريت و اسلاميت سازگار با آن عدول كرده يا منحرف شده‌اند، بيان كنيد، تذكر دهيد و حتي راه‌هاي بازگرداندن آنها را به موازين جمهوريت اسلامي جست‌وجو كنيد و در تحقق آن بكوشيد. باري وظيفه عزيزاني چون شما و ديگر تشكل‌هاي موجود در اين موقعيت‌هاي خاص دشوار‌تر و سنگين‌تر است، موفقيت شما را طي اين مسير دشوار آرزو مي‌كنم. سيد محمد خاتمي.»