اوكراين براي اولين‌بار بعد از آغاز جنگ هدف حملات بي‌سابقه هوايي روسيه قرار گرفت
خواب آشفته بايدن براي كي‌يف
ارتش اوكراين اعلام كرد كه اين كشور هدف بزرگ‌ترين حمله هوايي روسيه از زمان آغاز جنگ تا به امروز قرار گرفت. گفته مي‌شود تعداد بي‌سابقه‌اي از پهپادها و موشك‌هاي روس به اهدافي در سراسر اوكراين پرتاب شده كه منجر به كشته شدن حداقل ۳۱ نفر و زخمي شدن بيش از 150 تا 160 نفر شده است. يوري ايهنات، سخنگوي نيروي هوايي اوكراين در مصاحبه تلفني كوتاه گفت: «اين بزرگ‌ترين حمله از زمان آغاز جنگ در فوريه 2020 بود.» آن گونه كه نيويورك‌تايمز و سي‌ان‌ان نوشته‌اند، روز جمعه براي چند ساعت، موشك‌ها و پهپادهاي روس كارخانه‌ها، بيمارستان‌ها و مدارس شهرهاي سراسر اوكراين را از لويو در غرب تا خاركف در شرق هدف قرار دادند، گفته مي‌شود پدافند هوايي اين كشور براي رهگيري موشك‌هاي پرتابي تحت فشار قرار داشت و مردم سراسيمه به دنبال سرپناه بودند. ناظران مي‌گويند اوكراين به لطف سامانه‌هاي دفاع هوايي قدرتمندش، در ماه‌هاي اخير توانسته بسياري از موشك‌هاي روس را رهگيري كند اما روز جمعه ارتش اوكراين اعلام كرد كه از مجموع 158 موشك تنها 114 موشك و پهپاد را سرنگون كرده است. بايدن در واكنش به حملات روز جمعه با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه روسيه با توسل به حمله‌اي چنين گسترده نشان داد كه اهداف جنگي‌اش تغييري نكرده است. بايدن تاكيد كرد پوتين به دنبال نابودي اوكراين است و بايد متوقف شود.
تغيير تاكتيك جنگي مسكو؟
الكساندر موسيينكو، رييس مركز مطالعات نظامي و حقوقي مستقر در كي‌يف، بر اين باور است كه پرتاب موشك‌ها و پهپادهاي روس از جمله موشك‌هاي مافوق صوت، كروز و دفاع هوايي با هدف شكست و سردرگمي پدافند هوايي اوكراين بوده است. او در مصاحبه‌اي با نيويورك‌تايمز گفت: «آنها در حال تغيير سبك حملات خود هستند.» ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين نيز در بيانيه‌اي تاكيد كرد كه امروز روسيه تقريبا با هر چيزي كه در زرادخانه‌اش دارد، مي‌جنگد. در اين ميان، ارتش لهستان گفت كه يك موشك روسي به مدت سه دقيقه از منطقه مرزي لهستان در نزديكي اوكراين عبور و بدين طريق حريم هوايي اين كشور را نقض كرد، اما برخلاف حداقل سه پهپاد روسي كه در ماه سپتامبر در روماني سقوط كردند، اين موشك به جايي اصابت نكرد و زنگ خطري را به صدا درنياورد.
ماه‌ها است مقامات اوكراين هشدار مي‌دهند كه روسيه موشك‌هاي با دقت بالا را براي حمله به شهرها ذخيره مي‌كند و تلاش دارد زيرساخت‌هاي غيرنظامي براي ايجاد زمستاني سخت را رقم بزند. ژنرال والري زالوژني، فرمانده ارشد اوكراين گفت كه اين حملات تاسيسات صنعتي و نظامي حياتي را نيز هدف قرار داده است. چنين حملاتي در كي‌يف، پايتخت، مشهود بود، جايي كه توده‌هاي بزرگ دود سياه از چندين منطقه بلند شد. اوكراين مدت‌هاست كه با متحدان غربي‌اش جهت دريافت سيستم‌هاي دفاع هوايي قدرتمند براي دفع حملات روسيه لابي مي‌كند. با اين حال، قانون‌گذاران جمهوري‌خواه كنگره از تصويب بسته امنيتي 50 ميليارد دلاري براي اوكراين خودداري كرده‌اند، مگر اينكه اين قانون محدوديت‌هاي جديدي را براي مهاجراني كه تلاش مي‌كنند از مرز جنوبي ايالات‌متحده عبور كنند، اعمال كند.
زنگ خطر براي اوكراين به صدا درآمد
در همين راستا نشريه پولتيكو به نقل از يك مقام رسمي امريكايي و يك ديپلمات اروپايي نوشت كه دولت بايدن و مقامات اروپايي به جاي حمايت از كي‌يف براي شكست مسكو، بي‌سر و صدا بر بهبود موقعيت اوكراين در مذاكرات نهايي براي پايان دادن به جنگ متمركز شده‌اند. چنين مذاكره‌اي احتمالا به معناي واگذاري بخش‌هايي از اوكراين به روسيه است. با اين حال، كاخ سفيد و پنتاگون علنا اصرار دارند كه سياست دولت درگير تغييري رسمي نشده و آنها همچنان از هدف اوكراين يعني خروج كامل ارتش روسيه از كشور حمايت مي‌كنند. به گفته اين مقام‌ها كه نخواستند نام‌شان فاش شود، مقامات امريكايي و اروپايي اكنون در حال بحث جهت تقويت موقعيت دفاعي اوكراين عليه نيروهاي روسيه در شرق هستند. قرار بر اين است كه سيستم‌هاي دفاع هوايي و ساخت استحكامات، موانع سيمي و موانع ضد تانك و خندق‌ها در امتداد مرز شمالي اوكراين با بلاروس مستحكم‌تر شود. علاوه بر اين، دولت بايدن بر احياي سريع صنعت دفاعي اوكراين جهت تامين تسليحات مورد نيازي كه كنگره ايالات‌متحده از تصويب‌شان خودداري مي‌كند، متمركز است. به گفته يكي از مقام‌هاي ناشناس، تغيير استراتژي غرب با هدف تقويت موقعيت اوكراين انجام مي‌شود تا اين كشور در جريان رايزني‌ها دست بالا را داشته باشد. به گفته او «تنها راهي كه اين جنگ در نهايت به پايان مي‌رسد، مذاكره است. ما مي‌خواهيم اوكراين در موضع قدرتمندي قرار داشته باشد.»
نقطه عطفي براي پوتين
از منظر بايدن، گذر از جنگ تقريبا دو ساله در ميانه مبارزات انتخاباتي سخت -با دونالد ترامپ و ساير نامزدهاي جمهوري‌خواه كه آشكارا تلاش‌هاي او را به سخره مي‌گيرند- دشوار خواهد بود. همزمان يكي از مقام‌هاي كنگره كه با رويكرد دولت بايدن آشناست در گفت‌وگويي اختصاصي به پولتيكو گفت: «بحث‌ها درباره مذاكرات صلح شروع مي‌شود، اما دولت بايدن نمي‌تواند به دليل خطر سياسي از موضع خود عقب‌نشيني كند.» در مصاحبه‌اي كه 21 دسامبر انجام شد، جان كربي، رييس ارتباطات راهبردي در شوراي امنيت ملي نيز گفت با توجه به اينكه واشنگتن براي ارايه كمك نظامي به اوكرايني‌ها تحت فشار جمهوري‌خواهان قرار دارد، بيش از هر زمان ديگر بر دفاع متمركز شده تا حمله. تغيير مواضع غرب، نقطه عطفي براي پوتين است؛ هماني كه به دنبال توافق استراتژيك با واشنگتن است كه براساس آن اوكراين نتواند وارد ناتو شود. نيويورك‌تايمز هفته گذشته گزارش داد كه ارتش اوكراين و روسيه درگير بن‌بست شده‌اند، اما پوتين در صورت گرفتن چراغ سبز ممكن است حدود 20درصد از خاك شرق اوكراين را حفظ كرده و سازش كند. بايدن امروز نه تنها در اوكراين، بلكه در خاورميانه نيز درگير چالشي جدي است؛ جغرافيايي كه در آن جنگ اسراييل عليه حماس ادامه دارد و احتمال گشوده شدن جبهه‌هاي دوم و سوم بيش از هر زمان ديگر در حال تبديل شدن به واقعيت است. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه قول پيشين بايدن مبني بر حمايت نامحدود از حملات اسراييل، به قيمت كاهش محبوبيتش، به ويژه در ميان پايگاه مترقي دموكرات‌ها تمام شده است. انتظار نمي‌رفت كه سياست خارجي نقش مهمي در مبارزات انتخاباتي 2024 ايفا كند؛ به خصوص كه تورم در دو سال اول دوره رياست‌جمهوري بايدن افزايش يافت و اقتصاددانان در سال گذشته ركود اقتصادي را پيش‌بيني كردند، اما حالا با كاهش تورم، معادلات تغيير كرده است. بروس جنتلسون، محقق فعال در دانشگاه دوك مي‌گويد بايدن همچنان از محبوبيت پايين رنج مي‌برد، آراي پايين بايدن موجب شد تا گالوپ از او تحت عنوان «بدترين رييس‌جمهوري ياد كند كه وارد كارزار انتخاباتي سخت مي‌شود.» در اين ميان، مديريت مسائل خارجي به‌طور كلي و اسراييل و اوكراين به‌طور خاص به مولفه‌هايي براي ارزيابي تبديل شده‌اند.
برخي تحليلگران بر اين باورند كه اين رمزي است براي آتش‌بس؛ آتش‌بسي كه به واسطه‌اش، اوكراين تا حدي تقسيم مي‌شود. تمركز بر رويكرد دفاعي، به پوتين زمان خواهد داد تا سازش را بپذيرد. آنتوني فاف، كارشناس اطلاعاتي فعال در كالج جنگ ارتش ايالات‌متحده كه يكي از نويسندگان تحقيقي نيز هست، بر اين باور است كه اتخاذ موضع دفاعي به اوكرايني‌ها اجازه مي‌دهد تا منابع خود را حفظ كرده و در عين حال پيشرفت روسيه در آينده را بعيد جلوه دهد.
قمار با كارت اوكراين
با اين حال، اگر جنگ براي اوكرايني‌ها بد پيش برود، بايدن با خطر سياسي روبه‌رو خواهد شد. ۱۰۰ ميليارد دلاري كه بايدن براي متوقف كردن روسيه هزينه كرده، از نظر سياسي به رييس‌جمهوري كمك چنداني نمي‌كند. در بيشتر درگيري‌ها، منتقدان جمهوري‌خواه بايدن را متهم كردند كه براي مسلح كردن اوكرايني‌ها به پيشرفته‌ترين تسليحات، مانند تانك‌هاي رزمي M1A1 آبرامز، توپخانه‌هاي دوربرد و جت‌هاي جنگنده اف-16، بسيار كند حركت مي‌كند. خود زلنسكي در مصاحبه‌اي در ماه جولاي گفت كه اين تاخيرها «به روسيه زمان مي‌دهد تا تمام زمين‌ها را مين‌گذاري كند و چندين خط دفاعي بسازد.» بحران جاري اوكراين همچنين رويكرد انتقادي ترامپ از ناتو و اروپايي‌هاي را احيا مي‌كند.
يكي از مقام‌هاي ارشد دولت بايدن به نشريه پولتيكو گفت كه گزاره‌هايي چون -مقاومت در كنگره- زمينه‌ساز بازي تازه با كي‌يف شده است. كارت وحشي ديگر اين است كه آب و هوا تا چه اندازه مي‌تواند روند تحولات را تغيير دهد. البته مشكل اين است كه پوتين به خوبي اين مخاطرات را درك مي‌كند به ويژه با توجه به آمارها درباره افزايش محبوبيت ترامپ، هماني كه پيشنهاد كرده كه به سرعت با روسيه در مورد اوكراين معامله خواهد كرد و هم به امريكا دستور خروج از اين جغرافيا را خواهد داد. از نظر نظامي، بزرگ‌ترين نگراني ممكن است اين باشد كه پوتين در بهار با پشتيباني هوايي بالا، حمله كند، از منظر سياسي نيز خطر بزرگ عدم تمايل رييس‌جمهوري روسيه براي سازش است تا مادامي كه رييس‌جمهوري تازه امريكا معرفي شود.