نفوذ خزنده اسراييل در جنوب شرق آسيا متوقف شد
جوزف راچمن
در اندونزي، يك نامزد رياست‌جمهوري و وزير خارجه در مقابل صدها هزار معترض سخنراني كردند. نخست‌وزير مالزي كه يك چفيه فلسطيني بر تن داشت، اين راهپيمايي را رهبري مي‌كرد و وضعيت كنوني غزه را يك «ديوانگي» و «اوج بربريت» توصيف كرد. در سنگاپور، دولت براي جلوگيري از منازعات نمايش پرچم هر يك از طرفين را ممنوع كرده است. در تايلند و فيليپين، از طرفي همدردي با قربانيان غيرنظامي فلسطين مطرح است و از طرفي هم خشم از وضعيت شهروندان تايلندي و فيليپيني كه كشته يا ربوده شده‌اند وجود دارد و در ويتنام، لائوس و كامبوج نيز دولت‌ها بيانيه‌هاي بي‌طرفانه‌اي صادر كرده‌اند؛ درحالي كه حافظه تاريخي اين كشورها مملو از خاطرات و تجربيات بمباران‌هاي وحشتناك است. حدود ۴۲درصد از جمعيت جنوب شرقي آسيا مسلمان هستند كه تاثير بسزايي در واكنش كشورهاي منطقه به جنگ اسراييل و حماس داشته است. ما شاهد سه مدل واكنش مختلف از كشورهاي جنوبي شرقي آسيا بوديم: دموكراسي‌هاي با اكثريت مسلمان كه به طور سازش‌ناپذيري از اسراييل انتقاد مي‌كنند، شبه دموكراسي‌ها و دموكراسي‌هايي با اقليت‌هاي مسلمان كه موضع نسبتا بي‌طرفي اتخاذ مي‌كنند و رژيم‌هاي ديكتاتور با تعداد كمي از شهروندان مسلمان كه تلاش مي‌كنند تا آنجايي كه مي‌توانند اين فاجعه را ناديده بگيرند. كشورهاي با اكثريت مسلمان مثل مالزي و اندونزي، پرشورترين صداي حمايت از فلسطين در منطقه هستند. هر دو از معدود كشورهايي هستند كه هرگز اسراييل را از نظر ديپلماتيك به رسميت نشناختند و آرمان فلسطين مدت‌هاست كه در هر دو كشور از محبوبيت بالايي برخوردار بوده و سياستمداران نيز از آن براي افزايش اعتبار خود استفاده مي‌كنند. در پي توافق آبراهام، برخي ديپلمات‌هاي اسراييلي اميدوار بودند كه براي عادي‌سازي روابط با اندونزي و مالزي راهي باز شود؛ البته كه گفت‌وگوهايي در داخل دولت اندونزي شكل گرفت، اما هيچ‌وقت اميد چنداني به اين مساله نبود.
در دهه‌هاي اخير، ايمان هر دو كشور به آرمان فلسطين افزايش يافته و فلسطين به مساله‌اي مهم براي جنبش‌هاي سياسي-اسلامي بدل شده است. اگر ايران را لحاظ نكنيم، هيچ رهبر مسلماني به اندازه انور ابراهيم، نخست‌وزير مالزي چنين موضعي در قبال فلسطين اتخاذ نكرده است. او شخصا در تظاهرات سخنراني كرده و با صداي بلند نه تنها از فلسطيني‌ها، بلكه از حماس نيز حمايت مي‌كند. انور در ۱۷ اكتبر با اسماعيل هنيه، رييس دفتر سياسي حماس تماس گرفت و قاطعانه با اقدامات ايالات‌متحده براي تشديد تحريم‌هاي حماس مخالفت كرد.
هيچ كدام از اين مسائلي كه بيان شد عجيب نيست؛ چون انور به عنوان يك فعال اسلامي دانشجويي وارد دنياي سياست شد. حامي او نيز يعني نخست‌وزير سابق، ماهاتير محمد كه بعدا به رقيب او تبديل شد، مكررا از اسراييل و حاميان غربي‌اش انتقاد مي‌كرد و به شدت از سازمان آزاديبخش فلسطين و فعاليت‌هاي آن نيز دفاع مي‌كرد.
عمده اين رفتار ماهاتير به ديدگاه او نسبت به يهوديان بر‌مي‌گردد، محمد معتقد است كه يهوديان كنترل رسانه‌هاي جهان را در دست دارند و آنها را متهم مي‌كند كه اقتصاد مالزي را تضعيف كردند. افكار عمومي امروزه مالزي نيز به شدت ضد يهود باقي مانده است. براي انور هم كه رهبري ائتلاف اقليت‌هاي قومي را برعهده دارد و در تلاش است تا حمايت اكثريت مسلمان مالايي را حفظ كند نيز گرايش به موضوع فلسطين نيازي به توضيح ندارد.
جيمز چين، مدير موسسه آسيا در دانشگاه تاسماني، در اين باره مي‌گويد: حمايت از فلسطين و ديدگاه‌هاي سخت‌گيرانه‌اي كه حول آن وجود دارد، اقليت‌هاي قومي غيرمسلمان را در موقعيت دشواري قرار داده است. مشكل اين نيست كه از فلسطين حمايت نمي‌كنند، چون سياستمداران اين اقليت‌ها قاطعانه حمايت خود را از فلسطين نشان داده‌اند، بلكه مشكل در نوع حمايت است. چين گفت: بعضي مردم نگران بودند كه هفته همبستگي به هفته تجليل از حماس بدل شود و از افراط در اين ماجرا ابراز نگراني كردند. اما اين نگراني آنها را مورد انتقاد اسلام‌گرايان قرار داده و مي‌گويند كه همدردي شما كجا رفته است. اما اندونزي كه داراي اقليت‌هاي غيرمسلمان متعددي است، همواره به دنبال اجتناب از اين نوع اختلافات بوده و جوكو ويدودو، رييس‌جمهور اندونزي نيز رويكرد حمايتي كمتري نسبت به انور اتخاذ كرده است، اما افكار عمومي اين كشور به طور يكپارچه اسراييل را محكوم مي‌كند. توجه اصلي آنها هم بر بمباران بيمارستان اندونزي در غزه است كه با كمك‌هاي مالي اين كشور ساخته شده بود، اما نوع نگاه به اسراييل و مخالفت با آن در اندوزي تغيير كرده است. براي دهه‌ها، نيروهاي سكولار-ناسيوناليست كه بر سياست اندونزي تسلط داشتند، مخالفت خود را با نگاه ضد امپرياليستي ابراز مي‌كردند، به همان شيوه‌اي كه اتحاد جماهير شوروي از مصر و ديگر كشورهاي عربي حمايت مي‌كرد. اما ديدگاه و فعاليت گروه‌هاي مسلمان حامي فلسطين با حفظ وحدت ملي همخواني ندارد. به گفته بروتو واردويو كه كارشناس مسائل خاورميانه در دانشگاه اندونزي است: نوع نگاه مسلمانان اين كشور به مساله اسراييل و فلسطين پس از پايان ديكتاتوري سوهارتو در سال ۱۹۹۸ مطرح شده و قبل از آن هم چنين ديدگاهي مطرح نبود.
روزنامه‌نگار