آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده با هدف ادعايي جلوگيري از تبديل شدن جنگ غزه به جنگي منطقهاي و ترسيم مسير آينده سرزمينهاي فلسطيني، با رهبران ارشد اسراييل گفتوگو كرد.ديدار روز سهشنبه بلينكن بخشي از يك تور ديپلماسي شاتلي او در خاورميانه بود. اين سفرها درحالي انجام ميشود كه تنشها بين اسراييل و حزبالله لبنان با ترور يكي از فرماندهان ارشد اين گروه در روز دوشنبه رو به افزايش است.
ايالات متحده از اسراييل ميخواهد كه از شدت عملياتهاي خود در غزه بكاهد تا تلفات غيرنظاميان كمتر شده و فلسطينيهاي آواره بتوانند به محض فراهم شدن شرايط به خانههاي خود بازگردند.روز دوشنبه، بلينكن گفت: «من بر ضرورت محافظت از غيرنظاميان و انجام اقدامات بيشتر براي تضمين رسيدن كمكهاي بشردوستانه به دست كساني كه به آن نياز دارند، تاكيد ميكنم.»ايالاتمتحده همچنين ميخواهد به حملات انصارالله يمن عليه كشتيهاي تجاري در درياي سرخ پايان دهد. در پي حملات انصارالله، شركتهاي كشتيراني مجبور شدند تا مسير ترانزيت خود را تغيير داده و هزينههاي بيشتري متحمل شوند. نيروي دريايي ايالات متحده اخيرا سه قايق يمني كه به سمت كشتيهاي تجاري آتش گشوده بودند را غرق كرد. پس از توقف در عربستان سعودي، قطر، تركيه و ساير كشورها، بلينكن به سرزمينهاي اشغالي رفت. او دوشنبهشب هنگام آماده شدن براي ترك عربستانسعودي به مقصد سرزمينهاي اشغالي گفت: «هر جا كه رفتم، با رهبراني ملاقات كردم كه مصمم هستند از گسترش درگيري كه اكنون شاهدش هستيم، جلوگيري كرده و هر چه كه لازم باشد را براي جلوگيري از تشديد تنشها انجام دهند.» گفتوگوهاي تازه با رهبران منطقه در مورد آينده سياسي فلسطينيان نوار غزه و كرانه باختري نيز در دستور كار بلينكن قرار داشت. او خاطرنشان كرد: «كرانه باختري و غزه بايد تحت حكومت فلسطينيان متحد شوند.»
بهانه شاهينهاي كابينه «بيبي»
انتظار ميرفت كه اهداف بلندمدت دولت بايدن براي اسراييل با مقاومت كابينه راستگراي اسراييل كه مخالف ايجاد كشور مستقل فلسطين است، مواجه شود. تمركز كابينه نتانياهو بر كنار گذاشتن حماس از غزه و توقف حزبالله لبنان است. نتانياهو بقاي سياسي خود را متكي بر ممانعت از شكلگيري كشور فلسطيني ميبيند و پيشنهاد ايالاتمتحده براي ايفاي نقش تشكيلات خودگردان فلسطين براي آينده غزه را رد كرده است.
همچنين وزراي راستگراي اسراييل بهطور فزايندهاي خواستار خروج فلسطينيان از غزه بوده و از يهوديان ميخواهند كه براي بازسازي شهركهاي اسراييلي به نوار برگردند.اين لفاظيهاي راديكال به ضرر تلاشهاي بنيامين نتانياهو براي حمايت ديپلماتيك از جنگ عليه حماس و همچنين تضمين بقاي سياسياش است.
نتانياهو با يكي از بزرگترين تهديدها براي رهبري ۱۶ساله خود مواجه است. پس از حمله ۷ اكتبر حماس، محبوبيت «بيبي» به شكل نااميدكنندهاي كاهش يافته و كابينهاش در خطر فروپاشي قرار دارد. او همچنين بهرغم فشارهايي كه امريكا وارد كرده، نسبت به اين اظهارات ساكت بوده است.
بلينكن در جريان سفر خاورميانهاي خود، چنين اظهاراتي را تحريكآميز و غيرمسوولانه خواند. او گفت: «اين سخنان فقط تامين آينده غزه تحت رهبري فلسطينيان را دشوارتر ميسازد.» بزالل اسموتريچ، وزير دارايي كابينه نتانياهو كه حزب «صهيونيسم مذهبي» را رهبري ميكند، گفته بود كه اسراييل بايد شهركهاي يهودي در غزه كه در سال ۲۰۰۵ تخليه شده بود را بازسازي كند. او همچنين از اسراييل خواست تا «كوچ داوطلبانه فلسطينيان غزه به كشورهايي كه با پذيرش آنها به عنوان پناهنده موافقند را تبليغ كند.» ايتامار بن گوير، وزير امنيت داخلي اسراييل رييس حزب «قدرت يهودي» نيز گفته كه «تشويق به مهاجرت» راهحل مناسبي براي درگيري است. او همچنين خواستار بازسازي شهركها شد.
كشورهاي عربي از جمله مصر، هرگونه مهاجرت دستهجمعي فلسطينيان به خاك خود را رد كرده و گفتهاند كه اجازه نميدهند فلسطينيها دوباره آواره شوند.
نتانياهو و كابينه جنگي او چشمانداز روشني براي غزه پساجنگ بيان نكردهاند، گزارهاي كه نگرانيها در جامعه بينالمللي در مورد آنچه پس از جنگ اتفاق خواهد افتاد را برانگيخته است. اما رهبري اسراييل مدعي شده كه اسراييل نميخواهد غزه را مجددا اشغال كرده و برنامهاي براي بيرون راندن فلسطينيها از غزه ندارد.
روز سهشنبه، دفتر نتانياهو در مصاحبهاي با نخستوزير مدعي شد: «برخلاف ادعاهاي نادرست، اسراييل به دنبال آواره كردن مردم غزه نيست. با توجه به بررسيهاي امنيتي، سياست اسراييل اين است كه به افرادي كه قصد ترك نوار را دارند، اجازه انجام اين كار را بدهد.» براي بسياري از رايدهندگان ناسيوناليست اسراييلي از تصميم سال ۲۰۰۵ اسراييل براي تخليه ۲۱ شهرك و تخليه حدود ۹هزار غيرنظامي اسراييلي از غزه انتقاد كرده و مدتهاست كه منتظر معكوس كردن اين تصميم هستند. درحالي كه چنين ايدهاي تا حدي از حمايت اسراييليها بهرهمند است، اما همچنان ديدگاه اقليت بوده و تحليلگران سياسي عموما آن را نتيجهاي غيرواقعي ميدانند.
براساس نظرسنجي ماه نوامبر انديشكده انستيتوي دموكراسي اسراييل از يكچهارم اسراييليها از شهركسازي در غزه حمايت ميكند؛ درحالي كه ۶۴درصد از آنها با خروج كامل از اين منطقه يا حفظ نوعي كنترل امنيتي در فرداي پس از جنگ، موافق هستند.بهرغم اينكه وزراي راستگراي افراطي عضوي از كابينه نتانياهو هستند، اما كرسي كافي در پارلمان ۱۲۰ نفره اسراييل ندارند؛ بنابراين نميتوانند به نتانياهو و ديگر متحدانش فشار آورند.
يك گام تا سقوط
با شروع جنگ، بني گانتز، رهبر حزب راستگرا و ميانهروي «وحدت ملي» به كابينه اضطراري فراحزبي پيوست. اين اتفاق به نتانياهو كمك كرد كه حتي بدون احزاب افراطي، اكثريت خود در پارلمان را حفظ كند.
البته اما اگر وزراي راست افراطي از ائتلاف خارج شوند، در درازمدت بر توانايي نتانياهو براي حفظ قدرت تاثير خواهد گذاشت؛ زيرا گانتز گفته كه او تنها تا پايان جنگ در ائتلاف باقي خواهد ماند. با اين حال، امتناع نتانياهو از انكار اظهارات وزرايش تنشهاي ديپلماتيكي با ايالاتمتحده را برانگيخته و منعكسكننده چالشهاي واشنگتن در برابر چيزي است كه تحليلگران آن را راستگراترين، مذهبيترين و افراطيترين كابينه تاريخ اسراييل ميدانند.
حسين ايبيش، محقق ارشد موسسه كشورهاي عربي خليجفارس در واشنگتن گفت: «كوچ فلسطينيان اتفاق نخواهد افتاد، اما منعكسكننده افراطگرايي كابينه اسراييل است. نتانياهو جلوي اين سخنان را نميگيرد، زيرا اين افراد به گونهاي اين حرفها را ميزنند كه به نتانياهو كمك ميكند در قدرت بماند.» درحالي كه پيشنهادات وزراي راست افراطي تقريبا هيچ شانسي براي تحقق ندارند، اما نه تنها براي ايالاتمتحده، بلكه براي متحدان ميانهروي عرب مانند مصر و اردن و همچنين كشورهاي خليجفارس كه اسراييل به نقشآفريني در غزه پساجنگ اميدوار بوده، موجب دردسر شده است. غيث العمري، عضو ارشد موسسه واشنگتن براي سياست خاور نزديك گفت: «وقتي اين مساله به يكي از اصليترين نقاط تنش عمومي و حتي درگيري با دولت امريكا تبديل ميشود، ضرري استراتژيك خواهد بود، چراكه حمايت امريكا از اسراييل را بسيار دشوارتر ميكند.» آري هارو، رييس سابق دفتر نتانياهو گفت كه ايالاتمتحده احتمالا ميداند كه بازسازي شهركهاي يهودي در غزه «چيزي نيست كه كابينه نتانياهو آن را جدي بگيرد»، اما «امريكاييها انتظار دارند كه نتانياهو بالاخره موضعي اتخاذ كند.» در همين حال، نتانياهو از ابهامگرايي براي كنترل فشارهاي ائتلاف استفاده ميكند. درحالي كه تعداد راي وزراي راست افراطي از نتانياهو و متحدانش كمتر است، اما ميتوانند از كابينهاش خارج شوند. در صورت برگزاري انتخابات، نظرسنجيها نشان ميدهد كه حزب راستگراي ليكود به رهبري نتانياهو حدود يكسوم كرسيهاي خود در كنست را از دست ميدهد. در عوض، حمايت از حزب راست ميانه «وحدت ملي» به رهبري گانتز افزايش يافته است. گانتز گفته كه اجازه نميدهد افراطگراهايي مانند بنگوير و اسموتريچ بخشي از ائتلاف او باشند. مايكل اورن، فرستاده سابق اسراييل در ايالاتمتحده و معاون وزير در كابينه قبلي نتانياهو گفت: «نتانياهو ميداند كه اگر در انتخابات شركت كند، بازنده خواهد بود. بدون افراطيها او ائتلافي ندارد.»
محرمانه ادعايي
صبح سهشنبه، وزير امور خارجه امريكا به ديدار آيزاك هرتزوگ، رييسجمهور اسراييل رفت و با بنيامين نتانياهو (نخستوزير اسراييل)، يوآو گالانت (وزير دفاع اسراييل) و ديگر مقامات اسراييلي ديدار داشت.
مقامات مصري اعلام كردند كه هياتي اسراييلي در اواخر روز دوشنبه براي احياي مذاكرات با ميانجيگري مصر، وارد قاهره شد. در صورت حصول توافق، حماس ساير اسيران اسراييلي كه در غزه بهسر ميبرند را در ازاي تضمين آتشبس طولانيمدت و آزادي اسيران فلسطيني، آزاد ميكند. تور منطقهاي بلينكن شامل ديدارهاي روز چهارشنبه در كرانه باختري و مصر خواهد بود.
اما تنشهاي منطقه تنها به غزه ختم نشده و عراق نيز با حملات نيروهاي مقاومت عليه مواضع امريكا و همچنين حملات امريكا عليه مواضع آنها به شدت بالا گرفته است.
درخواستهاي فزايندهاي از پارلمان و نيروهاي مقاومت عراقي به گوش ميرسد كه دولت محمد شياع سوداني، نخستوزير عراق را تحت فشار گذاشته است تا نيروهاي امريكايي و ائتلاف را از كشور بيرون براند.
اما پايگاه پوليتيكو مدعي شده كه نخستوزير عراق بهطور خصوصي به مقامات امريكايي گفته كه بهرغم اعلام اخيرش مبني بر آغاز روند خروج نيروهاي امريكايي از كشور، او ميخواهد براي حفظ حضور نظاميان امريكايي در اين كشور مذاكره كند. طبق متني كه از وزارت خارجه ايالاتمتحده به دست پوليتيكو رسيد، مشاوران ارشد السوداني به مقامات امريكايي گفتند كه اظهارات او «تلاشي براي جلب رضايت مخاطبان سياسي داخلي» بوده و سوداني خود را «متعهد» به مذاكره درباره ادامه حضور ائتلاف ميداند.
پس از حمله پهپادي امريكا كه منجر به ترور يكي از اعضاي ارشد محور مقاومت در بغداد شد، سروصداي عمومي بهپا شد و دفتر سوداني را واداشت تا اعلام كند كه دولتش در حال تشكيل كميتهاي دوجانبه براي پايان دادن به حضور نيروهاي بينالمللي به رهبري ايالاتمتحده است.
تمايل عراق براي حفظ نيروهاي امريكايي در اين كشور براي دولت بايدن حياتي است. به ادعاي ناظران، ايالاتمتحده حضور خود در عراق را براي مقابله با نفوذ ايران در منطقه مهم ميداند. امريكاييها ادعا ميكنند كه هرگونه تصميم السوداني براي بيرون راندن نيروهاي امريكايي از كشور نيز ميتواند تلاش واشنگتن براي جلوگيري از گسترش جنگ در غزه را تضعيف كند.
درحالي كه به مقامات امريكايي گفته شده كه عراق مايل به گفتوگو در مورد حفظ نيروهاي امريكايي در اين كشور است، اين امكان وجود دارد كه فشارهاي سياسي پارلمان عراق، سوداني را مجبور به خروج نيروهاي امريكايي كند.