با گذشت صد روز از جنگ اسراييل و حماس و همزمان با دخالت‌هاي امريكا در معادلات منطقه مطرح شد
اعتبار از دست رفته
احسان لطيفي
پس از ۱۰۰ روز نبرد خونين و ويرانگر، درگيري اسراييل و حماس در حال تبديل‌شدن به جنگي طولاني و بدون پايان بوده كه خطر گسترش به ساير نقاط منطقه، مختل‌كردن تجارت جهاني و گيرانداختن ايالات متحده در باتلاق درگيري‌ها را به همراه داشته است. يكي از بزرگ‌ترين رويدادهاي ژئوپليتيكي قرن حاضر، جنگ ناشي از حمله ۷ اكتبر حماس است. مقامات غزه مي‌گويند كه بيش از ۲۳ هزار فلسطيني كه بيشترشان را زنان و كودكان تشكيل مي‌دهند، كشته شده‌اند. همچنين نزديك به ۷۰ درصد از ۴۳۹ هزار خانه غزه و حدود نيمي از ساختمان‌هاي منطقه آسيب ديده يا ويران شده است.
آزموني بزرگ براي جاه‌طلبي بايدن
در جنگي كه يكي از آزمون‌هاي سرنوشت‌ساز براي سياست خارجي بايدن است، ايالات متحده امريكا سريعا به كمك اسراييل آمد. حمايت قاطع دولت بايدن از اسراييل در سياست داخلي امريكا نيز بازتاب‌هاي متفاوتي داشته و به موجي از اعتراضات در دانشگاه‌ها و تشديد جنگ‌هاي فرهنگي منجر شده است.
درگيري غزه امريكا را مجبور كرده تا پس از سال‌ها به جاي هدايت منابع ديپلماتيك و نظامي‌اش براي مقابله با چين، بر خاورميانه متمركز بماند. جنگ غزه همچنين باعث شده كه حمايت‌هاي امريكا از اوكراين به سمت اسراييل منحرف شود. اين مناقشه يكي از اولويت‌هاي اصلي سياست خارجي بايدن را در هم كوبيد: مذاكرات عادي‌سازي ميان اسراييل و عربستان سعودي با حمايت امريكا كه هدف آن تغيير شكل اتحادهاي ديپلماتيك و امنيتي خاورميانه بود. با افزايش تنش ميان ايالات متحده و كشورهاي عربي، مشخص نيست كه چگونه و چه زماني امريكا مي‌تواند مذاكرات تعليق‌شده را از سر بگيرد.
لرزه‌هاي سراب «عادي‌سازي»
اكنون، مساله چگونگي حل مناقشه اسراييل و فلسطين كه سال‌هاست عمدتا توسط جامعه بين‌الملل و اسراييل ناديده گرفته شده، دوباره در ديپلماسي جهاني نقشي محوري يافته است. صنم وكيل، معاون مدير برنامه خاورميانه و شمال آفريقا فعال در موسسه چتم هاوس گفت: «همه فكر مي‌كردند كه منطقه در حال آرام‌شدن است. اما بي‌توجهي به پيامد مساله فلسطين براي طرفين سراب را رقم زد».
به ادعاي ناظران، چگونگي و زمان پايان جنگ توسط اسراييل، احتمالا به چند گزاره از جمله تامين امنيت بلندمدت اين بازيگر بستگي خواهد داشت.
هراس از جنگي فراگير
فراتر از ميدان نبرد غزه، ايالات متحده بر مهار متحدان ايران بالاخص محور مقاومت- حزب‌الله لبنان و انصارالله يمن- متمركز است. صلح شكننده يمن كه ايالات متحده به دستيابي آن كمك كرد و يكي از محورهاي نزديكي اخير ميان عربستان سعودي و ايران بود، اكنون در معرض خطر قرار دارد. ابتداي هفته، ايالات متحده امريكا و متحدانش حملاتي را عليه اهداف انصارالله در يمن انجام دادند تا به حملات اين گروه در درياي سرخ كه باعث تغيير مسير كشتي‌ها و افزايش هزينه حمل‌ونقل شده، پاسخ داده باشند. هيو لوات، يكي از اعضاي ارشد شوراي روابط خارجي اتحاديه اروپا مي‌گويد: «همانطور كه اكنون شاهدش هستيم، زماني كه جنگ غزه فراتر از سرزمين‌هاي اشغالي گسترش يابد، آن وقت است كه عواقب جهاني آن را خواهيم ديد». پس از استقرار ناوهاي جنگي امريكايي در روزهاي اوليه جنگ غزه با ادعاي بازدارندگي نيروهاي مقاومت، حملات پنتاگون عليه انصارالله سطح دخالت واشنگتن در خصومت‌ها را افزايش داد.
واشنگتن و تل‌آيو در تنگنا
ايالات متحده همچنين براي كمك به تحقق هدف اسراييل در غزه، بمب‌هاي ضدسنگر بزرگ همراه با ده‌ها هزار سلاح و گلوله‌هاي توپخانه را به اسراييل فرستاد. از ۷ اكتبر تاكنون و در تلاش براي جلوگيري از تبديل شدن جنگ به يك درگيري منطقه‌اي، آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده چهار بار به خاورميانه سفر كرده است. همزمان در سراسر غرب، معترضان از هر دو طرف به خيابان‌ها آمده، تا عليه يهودستيزي، محكوميت اسراييل يا حمايت از فلسطيني‌ها راهپيمايي كنند. تنش‌ها حتي به استعفاي روساي دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسيلوانيا منجر شد. روز پنجشنبه، آفريقاي جنوبي در ديوان بين‌المللي دادگستري با متهم‌كردن اسراييل به نسل‌كشي، استدلال كرد كه واكنش نظامي اسراييل به حملات حماس، معاهده بين‌المللي كه پس از قتل شش ميليون يهودي توسط آلمان نازي تنظيم شد را نقض كرده است. اما اسراييل به اهدافي كه در ابتدا گفته بود، دست نيافته است. ارتش اسراييل همچنان به دنبال يافتن و تخريب تونل‌هايي است كه به ادعاي اين بازيگر، يحيي سنوار، رهبر حماس در غزه و ديگران در آن مستقر هستند. در بحبوحه درگيري‌ها با حزب‌الله لبنان نيز ده‌ها هزار اسراييلي از مناطق شمالي سرزمين‌هاي اشغالي فرار كرده‌اند. اسراييل در پاسخ به حملات حزب‌الله لبنان، هزاران سرباز را در شمال مستقر كرده است. در چهارمين ماه جنگ غزه، اسراييل تحت فشار ايالات متحده نشان داده كه در حال تغيير رويكرد عمليات‌هاي خود به درگيري‌هاي كم‌شدت است. يوزي آراد، مشاور امنيت داخلي اسراييل از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ گفت: «در واقعيت، بحران هنوز در جريان بوده و هنوز خطر تشديد بيشتر وجود دارد».
اين درگيري نشان داد كه مقابله با محور مقاومت، متحد نزديك ايران چقدر دشوار خواهد بود. غسان خطيب، مدرس دانشگاه بيرزِيت كرانه باختري گفت: «واضح است آنچه تاكنون رخ داده، توازن قدرت منطقه‌اي به نفع اسراييل و ايالات متحده را متزلزل كرده است. تاكنون پس از گذشت سه ماه، اسراييل قادر به شكست مواضع حتي يكي از نيروهاي محور مقاومت نيست».