چرا عربستان با ائتلاف تحت رهبري امريكا عليه انصار‌الله هم‌صدا نشد؟
پادشاهي سرگردان ميان واقعيت و ايده‌آل؟
آخرين چيزي كه محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي به آن نياز دارد، تشديد تنش است؛ گزاره‌اي كه مي‌تواند برنامه اصلاحي بن سلمان با هدف تنوع بخشيدن به اقتصاد ملي را با خطرات جدي روبرو كند. در نتيجه، پادشاهي ترجيح داده در ميانه بحران درياي سرخ سكوت اختيار كرده، به اين اميد كه كانال‌هاي ارتباطي‌اش با ايران و انصار‌الله از اين بازيگر در برابر آشفتگي‌هاي منطقه‌اي و حملات آتي حراست كنند. به گفته ناظران هدف اين خطوط ارتباطي جديد متوقف كردن حملات انصار‌الله در درياي سرخ نيست. در عوض، اين رايزني‌ها بخشي عملگرايانه از يك تلاش گسترده‌تر براي كنار قرار دادن پادشاهي از هرگونه تشديد منطقه‌اي، صرف‌نظر از شرايط است. به نظر مي‌رسد تاكنون اين استراتژي كارساز بوده است. در واقع، بخشي از تصميم عربستان سعودي جهت نپيوستن به ائتلاف دريايي به رهبري ايالات متحده عليه انصار‌الله متاثر از تجربه اين كشور از تحمل بار سنگين تنش ميان ايران و ايالات متحده است.
پس از سال‌ها جنگ با انصار‌الله، پادشاهي بيش از هر زمان به دنبال تضمين امنيت خود است - اما مذاكرات صلح ميان عربستان و اين گروه يمني متزلزل شده و به باور ناظران اين طرح مي‌تواند نتيجه معكوس داشته باشد. در گذشته و در ميانه جنگ ائتلاف تحت رهبري عربستان با انصار‌الله شايد رياض از حمايت نظامي ايالات متحده و بريتانيا استقبال مي‌كرد، اما امروز، حمله غرب به اين گروه يمني برعكس آن چيزي است كه پادشاهي مي‌خواهد زيرا عربستان و انصار‌الله رايزني‌هاي شكننده‌اي را آغاز كرده‌اند و رياض اميدوار است تا بدين طريق بتواند از باتلاق جنگ در يمن خارج شود. با افزايش تنش‌ها در درياي سرخ، عربستان سعودي ترجيح داده از درگيري دور بماند. در عوض، خطوط ارتباطي بين اين كشور و انصار‌الله همچنان باز مانده، زيرا رياض به شكلي عريان از واشنگتن حمايت نمي‌كند تا مبادا هدف حملات يمن قرار گيرد. به باور ناظران فعلا اين استراتژي كارساز بوده - اما سوال اين است، آيا پادشاهي مي‌تواند در صورت تداوم اين شرايط و در دراز مدت، امنيت خود را تضمين كند؟
چرايي انفعال پادشاهي
فارغ از تنش‌ها، عربستان و انصار‌الله رايزني‌هاي خود را ادامه داده و انگاري نمي‌خواهند بحران درياي سرخ فرآيند گفت‌وگوها را به شكل منفي تحت‌تاثير قرار دهد. آنگونه كه فارين پالسي نوشته، رياض تمايلي براي درگير شدن در جنگي بي‌نتيجه با انصار‌الله را ندارد. پادشاهي از جنگ يمن درس‌هايي آموخته و به خوبي مي‌داند اين نبرد برنده‌اي نخواهد داشت. حملات سال 2019 انصار‌الله عليه تاسيسات نفتي آرامكو پادشاهي را مجبور كرد تا نيمي از توليد نفت خود را موقتا تعطيل كند - آن بازه زماني نقطه عطفي براي رياض بود. چرا كه انفعال واشنگتن در برابر اين گروه يمني موجب كاهش اعتماد رياض به واشنگتن و بن سلمان ناچار شد به سرعت سياست خارجي خود را بازتعريف كرده و به جاي تكيه بر امريكا به دنبال راه‌حل‌هاي ديپلماتيك براي سردردهاي منطقه‌اي‌اش باشد.
اين روزها، رياض درهاي گفت‌وگو با ايران را باز گذاشته است. يك روز قبل از حملات امريكا و بريتانيا به يمن، حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه ايران با فيصل بن فرحان، همتاي سعودي‌اش تماس داشت.
آخرين چيزي كه محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي به آن نياز دارد، تشديد تنش است؛ گزاره‌اي كه مي‌تواند برنامه اصلاحي بن سلمان با هدف تنوع بخشيدن به اقتصاد ملي را با خطرات جدي روبرو كند. در نتيجه، پادشاهي ترجيح داده در ميانه بحران درياي سرخ سكوت اختيار كرده، به اين اميد كه كانال‌هاي ارتباطي‌اش با ايران و انصار‌الله از اين بازيگر در برابر آشفتگي‌هاي منطقه‌اي و حملات آتي حراست كنند. به گفته ناظران هدف اين خطوط ارتباطي جديد متوقف كردن حملات انصار‌الله در درياي سرخ نيست. در عوض، اين رايزني‌ها بخشي عملگرايانه از يك تلاش گسترده‌تر براي كنار قرار دادن پادشاهي از هرگونه تشديد منطقه‌اي، صرف‌نظر از شرايط است. به نظر مي‌رسد تاكنون اين استراتژي كارساز بوده است. در واقع، بخشي از تصميم عربستان سعودي جهت نپيوستن به ائتلاف دريايي به رهبري ايالات متحده عليه انصار‌الله متاثر از تجربه اين كشور از تحمل بار سنگين تنش ميان ايران و ايالات متحده است.
اولويت رياض محافظت از خود است. پادشاهي خواهان خروج سريع از جنگ يمن است و اجازه نخواهد داد كه جدال غرب با انصار‌الله برايش مانع ايجاد كند. از سال 2021، مذاكرات با انصار‌الله- كه فرآيندش توسط عمان تسهيل مي‌شود- در جريان بوده است. رياض سرانجام به نقطه ارتباط موثر با اين گروه رسيده و نمي‌خواهد دستاوردهايش قرباني جدال غرب شود. آنگونه كه وال استريت‌ژورنال فاش كرده، اواخر نوامبر، رياض پيش‌نويس پيشنهادي را در اختيار فرستاده ويژه سازمان ملل در امور يمن قرار داد كه هدف آن ايجاد زمينه‌اي براي مذاكرات آتي بين دولت يمن و انصار‌الله به رهبري سازمان ملل بود. طبق گزارش‌ها، بخشي از اين توافق شامل تعريف منطقه‌اي حائل براي حفاظت از مرزهاي عربستان است.
بازي با حاصل جمع صفر؟
در اين ميان گروهي از ناظران هشدار دادند كه محاسبات عربستان سعودي ممكن است اشتباه باشد. توافقنامه صلح نهايي هنوز تضمين نشده است. آنچه وجود دارد صرفا درك شكننده‌اي از تحولات است. هيچ‌چيز مانع انصار‌الله جهت هدف قرار دادن پادشاهي - در درياي سرخ يا مرزهاي آن - در آينده، بدون توافق نامه صلح رسمي نمي‌شود. چنين احتمالي صرفا با تشديد تنش افزايش مي‌يابد. انصار‌الله در خلوت اعلام كرده‌اند كه حفاظت از رياض به تصميم اين بازيگر در برابر ائتلاف تحت رهبري امريكا منوط است. ناظران مدعي‌اند، انصار‌الله از نقطه ضعف عربستان آگاه است، از همين رو تنها چند ساعت پس از دومين موج حملات ايالات متحده، اين گروه در امتداد مرز با اين كشور مانور نظامي برگزار كرد؛ مانوري كه هشدار به پادشاهي قلمداد شد.حال اگر رياض تصميم به از سرگيري مذاكرات عادي‌سازي با اسراييل بگيرد، معادله پيچيده‌تر مي‌شود، پادشاهي مي‌تواند بار ديگر به هدف اصلي انصار‌الله تبديل شود.
ناظران با اشاره به تنش‌هاي منطقه بر اين باورند كه درگيري‌هاي درياي سرخ جدا از رايزني‌هاي عربستان و انصار‌الله نيست. به ادعاي آنها منطقه به سرعت به نقطه جوش رسيده و هر لحظه بازيگران بيشتري وارد اين منازعه مي‌شوند كه در مجموع مي‌تواند روند شكننده صلح يمن را تهديد كند. اگر ايالات متحده رويكردهاي غيرنظامي را انتخاب كند - مانند تعريف ادعايي انصار‌الله به عنوان يك گروه تروريستي ادعايي - مشاركت اين گروه در مذاكرات صلح آينده به رهبري سازمان ملل به خطر مي‌افتد و شبح شعله‌ور شدن مجدد درگيري‌هاي محلي در يمن و در نتيجه پايان دادن به آتش‌بس عملي افزايش خواهد يافت. از سوي ديگر، اگر ايالات متحده و بريتانيا به حملات خود به يمن ادامه دهند، انصار‌الله مي‌تواند با هدف قرار دادن پايگاه‌هاي نظامي امريكا در منطقه، از جمله در بحرين يا حتي در پايتخت‌هاي خليج‌فارس، تنش‌ها را تشديد كند. طبيعتا چنين حملاتي مذاكرات صلح را از مسير خود خارج خواهد كرد. درمجموع آنگونه كه ناظران مدعي‌اند هيچ گزينه مطلوبي براي عربستان در يمن باقي نمانده است. در حالي كه استراتژي تقسيم بحران درياي سرخ و درگيري‌ها با رياض تاكنون در حفاظت از پادشاهي موفق بوده، اين رويكرد صرفا بانداژ موقت است. آينده درگيري يمن اكنون به‌طور جدايي‌ناپذير با تحولات درياي سرخ مرتبط است.