باراك راويد، گزارشگر سياسي و كارشناس خاورميانه پايگاه اكسيوس از تماس تلفني جو بايدن و بنيامين نتانياهو خبر داد. پس از نزديك به يك ماه، اين گفت‌وگو اولين تماس رييس‌جمهور امريكا و نخست‌وزير اسراييل بود. بايدن و نتانياهو در مورد جنگ غزه و تشديد تنش‌هاي منطقه‌اي تبادل نظر كردند.
آخرين‌باري كه دو رهبر با هم صحبت كردند، ۲۳ دسامبر ۲۰۲۳ بود؛ در آن تماس بدنام، بايدن نااميدانه با گفتن «مكالمه تمام شد»، تلفن را به روي نتانياهو قطع كرد. اما در دو ماه ابتدايي جنگ، آن دو تقريبا يك روز در ميان با هم در ارتباط بودند.
يكي از مقامات ارشد اسراييلي به اكسيوس گفت كه تماس بايدن و نتانياهو حدود ۴۰ دقيقه طول كشيد. مقام اسراييلي همچنين گفت‌وگوي آنها را «خوب» ارزيابي كرد.
او افزود: «نتانياهو، بايدن را در مورد عمليات نظامي ارتش اسراييل در غزه و لبنان توجيه كرد.»
جان كربي، سخنگوي شوراي امنيت ملي كاخ سفيد طي نشست خبري با خبرنگاران گفت كه بايدن و نتانياهو در مورد تلاش‌ها براي آزادي اسرا، غزه و تغيير روش ارتش اسراييل به سمت عمليات‌هاي هدفمندتر گفت‌وگو كردند.
بايدن همچنين در مورد برنامه خود براي فرداي پس از جنگ صحبت كرد كه شامل عادي‌سازي روابط اسراييل و جهان عرب و راه‌حل به اصطلاح دو كشوري مي‌شود.
سراب عادي‌سازي؟
كربي مدعي شد: «ما نمي‌خواهيم اسراييلي‌ها را به تغيير سياست‌هاي‌شان مجبور كنيم. اما نمي‌توانيم بدون بحث درباره آرمان و حكومت فلسطين، درباره غزه پساجنگ گفت‌وگو داشته باشيم.» پيش‌تر مقامات امريكايي و اسراييلي به خبرگزاري‌ها گفته بودند كه بايدن از نتانياهو به دليل رد اكثر درخواست‌هاي اخير امريكا در رابطه با جنگ غزه نااميد شده است.
بِن كسپيت، كارشناس و خبرنگار پايگاه المانيتور مي‌گويد كه پس از رد پيشنهادهاي امريكا براي اعطاي اداره غزه و كرانه باختري به گروه‌هاي فلسطيني، نتانياهو همچنان اميدوار به عادي‌سازي روابط با عربستان سعودي است. نتانياهو همچنان در مورد عادي‌سازي روابط اسراييل با عربستان سخن گفته و به اسراييلي‌ها وعده داده كه تمام تلاش خود براي تحقق آن را به كار خواهد گرفت.
بر اساس طرح ادعايي بزرگي كه نتانياهو براي يارانش ترسيم كرده، جنگ غزه تا پيروزي اسراييل ادامه خواهد داشت و به موازات آن، تنش‌ها با حزب‌الله حل‌وفصل خواهد شد كه شايد مستلزم نبردهاي شديدتر چند هفته‌اي باشد. او مدعي است كه اين دستاوردها راه توافق با عربستان‌سعودي، فلسطينيان و لبنان را هموار مي‌كند. نتانياهو همچنين باور دارد كه با اين نتايج مي‌تواند در انتخابات پيروز شود.
يا امروز يا هيچ وقت!
اينكه نتانياهو چگونه قصد دارد بدون حل‌وفصل مناقشه با فلسطينيان، با عربستان سعودي روابط رسمي برقرار كند، همچنان محل ابهام است. در كنفرانس خبري روز پنجشنبه، نتانياهو مخالفت خود با تشكيل كشور فلسطين پس از جنگ غزه را براي مقامات امريكايي روشن كرد.
نتانياهو گفت: در هر توافق آتي، اسراييل بايد تمام قلمروي كرانه باختري را تحت كنترل داشته باشد. يكي از مقامات ارشد كابينه جنگ اسراييل كه نخواست نامش فاش شود به المانيتور گفت: «اين يك توهم است كه دولت امريكا در اين مورد حتي با او صحبت مي‌كند. نتانياهو حتي به زور هم نمي‌تواند كلمات «راه‌حل دو دولتي» را به زبان آورده يا پول‌هاي بلوكه شده تشكيلات خودگردان را به آنها تحويل دهد.»
بن كسپيت باور دارد كه علت امتناع نخست‌وزير اسراييل از درنظر گرفتن كشور فلسطيني كه غزه پساجنگ را اداره كند، اين بوده كه او توسط راستگراهاي مذهبي و ملي‌گراي كابينه‌اش گروگان گرفته شده است.
مقام ارشد كابينه جنگ اسراييل درباره امتناع نتانياهو در حل مناقشه با فلسطينيان افزود: «چطور او جرات مي‌كند با ما در مورد عربستان‌سعودي در مورد صلح و تحركات ژئواستراتژيك جهاني صحبت كند؟ يا اين مرد كاملا از واقعيت جدا شده يا دسترسي ما به واقعيت قطع است و فقط او حقيقت را مي‌بيند!»
البته كسپيت احتمال مي‌دهد كه نتانياهو دچار توهم نباشد؛ زيرا عربستان‌سعودي همچنان خواهان عادي‌سازي با اسراييل است؛ حتي شايد بيش از هر زمان ديگري.
يك منبع سياسي ارشد اسراييلي به المانيتور گفت: «همه مي‌دانند كه ماه مارس آخرين مهلت است. پس از آن، دولت بايدن با قدرت تمام وارد سال انتخابات مي‌شود و نمي‌تواند خود را وقف چنين برنامه‌هاي سنگيني كند. سعوديها مي‌دانند كه دولت كنوني امريكا حاضر است براي عادي‌سازي عربستان و اسراييل تلاش كند؛ اما در مورد دولت بعدي امريكا، به خصوص اگر دونالد ترامپ در راس آن باشد، چندان مطمئن نيستند. پس از نگاه سعوديها يا امروز يا هيچ وقت!»
يكي ديگر از منابع اسراييلي آشنا به مساله، نظري متفاوت دارد. او به المانيتور گفت: «عادي‌سازي روابط رياض و تل‌آويو حتي پس از ماه مارس نيز امكان‌پذير است. بايدن خوشحال خواهد شد كه در آستانه انتخابات، دستاورد ديپلماتيكي برجسته ارايه دهد. اين امر ثابت خواهد كرد كه او رييس‌جمهوري فعال، تاثيرگذار و خلاق است. بنابراين مشكل جدول زماني نيست، بلكه امتناع نتانياهو است؛ او حتي حاضر نيست شرايط مقدماتي چنين توافقي را در نظر بگيرد. بنابراين ما هم نمي‌دانيم كه علت خوش‌بيني او چيست.»
تلاش براي بقا
با توجه به افشاي اطلاعات اخير عليه رهبري نتانياهو، خوش‌بيني او حتي عجيب‌تر هم به نظر مي‌رسد. رسانه‌هاي اسراييلي و ساير رسانه‌ها گزارش داده‌اند كه مقامات امريكايي مظنون شده‌اند كه او جنگ غزه را به دلايل سياسي طولاني كرده و بيشتر نگران بقاي سياسي شخصي خود بوده تا پايان سريع خونريزي‌ها.
همچنين گفته مي‌شود امريكايي‌ها از نحوه مديريت تلاش‌هاي نتانياهو براي آزادي بيش از ۱۰۰ اسير اسراييلي ناراضي هستند. يك منبع ارشد ديپلماتيك اسراييلي به المانيتور گفت كه در نظر امريكايي‌ها، نتانياهو علاقه‌اي به آزادي اسرا ندارد.
او به نقل از يك امريكايي گفت: «نتانياهو حتي مي‌داند كه توافق آزادي اسرا مستلزم توقف طولاني‌مدت جنگ و شايد حتي پايان كامل باشد؛ اما نمي‌خواهد جنگ تمام شود. او قطعا قصد دارد آن را به درازا بكشاند. اين تضاد منافع آشكار است.»
آيا نتانياهو مي‌تواند از مسير افراطي و ملي‌گرايانه‌اي كه در پيش گرفته، برگردد و جنگ را پايان دهد؟ كسپيت معتقد است كه هيچ كس در خاورميانه حاضر نيست روي چنين سناريويي شرط ببندد.
نتانياهو توافقنامه اسلو را با اكراه پذيرفت و كنترل بخش‌هايي از شهر الخليل كرانه باختري را به فلسطيني‌ها واگذار كرد. او طي سخنراني سال ۲۰۰۹ از راه‌حل به اصطلاح دو كشوري حمايت كرد و با فلسطينيان نيز وارد مذاكره شد. به ادعاي ناظران، نتانياهو حتي با حافظ اسد و بشار اسد، رهبران سوريه در مورد بازگرداندن بلندي‌هاي جولان به سوريه گفت‌وگو كرد.
يكي از مشاوران ارشد سابق نتانياهو به المانيتور گفت: «او همه اين كارها را زماني انجام داد كه قوي بود و جايگزين‌هاي سياسي داشت، اما شرايط فرق كرده است.»
نتانياهو گزينه‌هاي سياسي كمي دارد كه پس از حمله ۷ اكتبر حماس، ماندن او در قدرت را تضمين كند. كارشناس المانيتور با قضاوت براساس سوابق او، باور دارد كه نتانياهو تنها در آخرين لحظه و با سنجش خطرات احتمالي تصميم‌گيري مي‌كند.
مهار رقبا
در اين ميان، نتانياهو تلاش دارد تا جايي كه مي‌تواند دو رقيب سياسي ميانه‌روي خود يعني بني گانتز و گادي آيزنكوت كه به كابينه اضطراري او پيوستند را مهار كند. آيزنكوت، رييس سابق ستاد ارتش در مصاحبه اختصاصي روز پنجشنبه خود، رهبري فعلي اسراييل را به ناتواني از گفتن حقيقت به مردم متهم كرد.
آيزنكوت مدعي است: «شما بايد رهبري را در توانايي گفتن حقيقت به مردم نشان دهيد؛ توانايي ترسيم يك مسير.»
با اين وجود، به‌‌رغم فشار بر گانتز و آيزنكوت ازسوي طرفداران‌شان، آنها فعلا قصد خارج شدن از كابينه نتانياهو را ندارند. تنها گزينه‌اي كه آنها را براي مدتي طولاني در كابينه اضطراري نگه داشته، موافقت نتانياهو براي برگزاري انتخابات در سال جاري است.
آيزنكوت گفت: «بايد ظرف چند ماه آينده، راي‌دهندگان اسراييلي به پاي صندوق‌هاي راي بروند تا اعتمادشان به نهادها تجديد شود، زيرا در حال حاضر هيچ اعتمادي وجود ندارد.»
به باور بن كسپيت، در حالي كه ائتلاف نتانياهو از اكثريت كنست (پارلمان اسراييل) برخوردار است، احتمال موافقت او با برگزاري انتخابات ۲۰۲۶ بسيار اندك خواهد بود. البته همچنان احتمال دارد كه او به اين نتيجه برسد كه ميراثش مهم‌تر از سياست‌هاي حزبي است. با تعيين تاريخ انتخابات، او مي‌تواند از بند افراط‌گرايان كابينه خود رها شده و قبل از شكست در انتخابات، با عربستان به توافق برسد.