در يك ماهه اخير در بعضي رسانه‌ها آماري از نمرات دانش‌آموزان در امتحانات پايه دوازدهم در رشته‌هاي تجربي، رياضي، انساني و معارف اسلامي منتشر شده است. امتحانات پايه دوازده به‌دليل نهايي بودن يعني سوال واحد در سراسر كشور و تصحيح دقيق اوراق كه مصحح نمي‌داند كه ورقه از كيست، از اعتبار بالايي برخوردار است. به‌عبارت ديگر، نمرات كتبي نهايي، واقعي و قابل اتكا است. براساس گزارش منتشره در كل كشور، ميانگين نمرات دروس در رشته ریاضی 10.79، رشته تجربي 11.23، رشته انساني 8.75 و رشته معارف 10.56 در خرداد سال 1402 بوده است كه اين ميانگين حدود 2 نمره كمتر از ميانگين سال‌هاي قبل بوده است.
در اين روزها همچنين ميانگين معدل تمامي رشته‌ها به‌تفكيك استان‌ها نيز منتشر شد كه در تعدادي از استان‌ها ميانگين كمتر از 10 بوده است.
در كنار اين وضعيت اسفبار 930 هزار كودك و نوجوان بازمانده از تحصيل كه بي‌سوادان آينده را تشكيل مي‌دهند، اُفت كلي آموزش و فاصله طبقاتي را در بخش آموزش و پرورش نشان مي‌دهد.
پديده بازماندگي از تحصيل، اُفت آموزشي، پيامدهاي ناگواري را براي آينده به‌همراه خود مي‌آورد. لطمه جدّي به‌فرهنگ و سلامت جامعه وارد شده و زندان‌هاي آينده را پُر خواهد كرد.
علل اُفت تحصيلي چيست؟
شيوع كرونا: از اسفند 98 عملا مدارس به‌دليل بروز كرونا تعطيل شدند. وزارت آموزش و پرورش براي جلوگيري از تعطيلي فرآيند تعليم و تربيت از روش‌هاي آموزش تلويزيوني، آموزش مجازي on line
و off line و ... استفاده كرد. نقش معلمين تلاشگر در اين دوره تحسين‌برانگيز است.
در بهترين حالت، آموزش‌هاي مجازي، بنا به‌تحقيقات انجام شده، 60% اثربخش است. سال تحصيلي 99-98 از اسفند 98 و سال تحصيلي 1400-1399 تماما به‌صورت مجازي اداره شد.
لازم بود پس از كرونا، كه مدارس به‌روال عادي خود برگشت، پروژه‌اي تحت عنوان پساكرونا طراحي و اجرا مي‌شد و خلأهاي ناشي از كرونا در نظام آموزشي كشور جبران مي‌شد. بر اثر كرونا، كم‌سوادي دانش‌آموزان، ضعف تربيت اجتماعي، فردي، مهارتي، ... و درون‌گرايي دانش‌آموزان حاصل شد ولي متاسفانه پس از كرونا اقدام موثري صورت نگرفت. دانش‌آموزان پايه دوازدهم در خرداد 1402 در سال 1398 در پايه نهم تحصيل مي‌كردند و سال تحصيلي 99-98 و 1400-99 را در كرونا با آموزش‌هاي مجازي تحصيل كرده‌اند.
فضاي مجازي: تا قبل از اسفند 98، همراه داشتن گوشي موبايل در مدرسه ممنوع بود درحالي كه از اسفند 98 به‌دليل شيوع كرونا، موبايل و تبلت، ابزار آموزشي شد و بعد از كرونا نيز همراه دانش‌آموز ماند.
دانش‌آموزِ امروز ساعت‌هاي زيادي را در شبانه‌روز صرف نگاه به‌صفحه موبايل كرده و كمتر به‌درس توجه دارد. درس‌خواندن در اولويت دانش‌آموزان نيست. بي‌كاري خيل عظيم تحصيلكرده‌ها، بي‌انگيزگي دانش‌آموزان را نسبت به‌درس اضافه كرده است.
حاشيه‌ها: فضاي مجازي، ارتباط دانش‌آموزان با جنس مخالف،اعتيادبه‌سيگار و ...، بعضا محيط ناآرام خانواده، جدايي پدر و مادر و ... حاشيه‌هايي است كه دانش‌آموزان را درگير كرده و بر متن غلبه كرده است.
كم‌انگيزگي معلم: معلمين، به خصوص معلمين مرد عموما كم‌انگيزه بوده و مشكلات معيشتي و اُفت منزلت و هويت به‌همراه ضعف علمي بعضي از معلمين و تدريس آنها در دروس غيرمرتبط با رشته تحصيلي (مثلا تدريس رياضي توسط معلمي كه داراي تحصيلات رياضي نيست) در مجموع اُفت تحصيلي را براي دانش‌آموز ايجاد مي‌كند.
معلمين غير بومي: در مناطق محروم، معلمين از مناطق ديگر تامين مي‌شوند. اين معلمين بعد از 3 يا 4 سال به‌منطقه خود منتقل و نيروي جديدالاستخدام ديگري جايگزين مي‌شود. در نتيجه مناطق محروم همواره با نيروي كم‌تجربه مواجه بوده و اين مورد نيز باعث اُفت تحصيلي مي‌شود.
پيشنهادها:
-طراحي و اجراي پروژه پساكرونا
-تشويق دانش‌آموزان پايه دوازدهم به‌ادامه تحصيل در دانشگاه فرهنگيان براي خودكفايي مناطق محروم به‌نيروي انساني بومي
-محدود كردن دانش‌آموزان در استفاده از گوشي همراه با همكاري اولياي مدرسه
-استفاده از نيروهاي با رشته مرتبط در متوسطه دوم و حذف تدريجي دبيرستان‌هاي كم‌جمعيت
وزير پيشين آموزش و پرورش