روحاني آخرين تكه پازل؟
علي ربيعي
با نگاهي به پاييز ۱۴۰۱، مي‌توان دريافت آنچه در اعتراضات خياباني مشاهده شد به مثابه نوك كوه يخ و صرفا بخشي از تغييرات ارزشي و رخ‌داده در لايه‌هاي زيرين اجتماعي بود. ميليون‌ها انساني- كه به تعبيري كه در آن روزها به كار بردم- در پشت پنجره، همدل با خيابان بودند اما همراه با خيابان نشدند، به مثابه كوه يخي بودند كه با چشمان پنهان در پشت عينك قدرت ديده نشدند. من معتقدم دو اشتباه استراتژيك از ۹۸ تا ۱۴۰۰، زمينه‌ساز اعتراضات در ناآرامي‌هاي ۱۴۰۱ شد: ممانعت از به سرانجام رسيدن برجام و سياست‌هاي انتخابي ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰. آب كه به صد درجه رسيد مي‌جوشد و در دماي كمتر از آن، آثاري نشان نمي‌دهد. برخي از اقدامات و سياست‌ها نيز در جامعه ملتهب، به مثابه ايجاد دماي بالاتر براي رساندن به نقطه جوش عمل مي‌كند. مدت‌هاست بر خلاف تجارب تاريخي و آنچه مديريت علمي بحران‌هاي سياسي و اجتماعي به ما مي‌آموزد، همچنان سياست‌هاي اصلاحي به چشم نمي‌خورد. به نظر مي‌رسد ابتدايي‌ترين و اولين اقدام نظام تدبير، مي‌بايست تغيير سياست‌ها و انجام سياست‌گذاري‌هايي معطوف به كاهش نارضايتي و ...
اصلاحاتي براي افزايش سرمايه اجتماعي باشد . يكي از راهكارها، جلوگيري از ريزش سرمايه اجتماعي با باز كردن نظام سياسي و دادن فرصت بيشتر براي مشاركت و شنيدن صداهاي ديگر است. اما متاسفانه همچنان شاهد حركت معكوس از سوي اركان حكومت هستيم. ماشين سياست‌هاي تعارض‌زاي اجتماعي، هرروز در شكل جديدي از پلمب و توقيف خودرو و... كماكان در جاده‌اي ناهموار و با تصادفات بسيار در حال حركت است. وضعيت بد معيشتي مردم، فشار تورم و كوچك شدن سفره اكثريت جامعه همچنان تداوم دارد. نخبگان جامعه، مسوولان ديروز، انكار‌كنندگان ديروز و مديرشدگان امروز، جملگي معترفند كه بدون حل برجام و مسائل سياست خارجي، اقتصاد و معيشت سامان نمي‌يابد. مطالعات جامعه‌شناسان هم به ما مي‌گويد بدون اصلاح سياست‌هاي داخلي و افزايش اعتماد، سياست داخلي و به تبع آن سياست خارجي سامان نمي‌يابد. خرد حكم مي‌كرد براي انتخابات پيش‌رو چنان گشايشي تدبير شود كه بتواند بخشي از ناراضيان پشت پنجره را به پاي صندوق‌هاي مشاركت بياورد و تئوري صندوق در برابر چالش‌هاي خياباني را تقويت كند. چنين اقدامي مي‌توانست يك گام مهم در جهت پيشگيري از نهادينه شدن نااميدي‌ها باشد. سياست‌هاي اعمال‌شده در انتخابات مجلس و رد صلاحيت‌ها، دقيقا در جهت خلاف مسير حل مساله پيش رفت و آخرين تكه پازل اين مجموعه نيز رد‌صلاحيت روحاني (رييس‌جمهور دو دوره و نماينده پنج دوره مجلس شوراي اسلامي و سه دوره مجلس خبرگان با راي مردم) كه به‌رغم انتقادات زياد، باز هم اقدام به ثبت‌نام براي كانديداتوري كرده بود و اين سوال بزرگ همچنان باقي است كه دايره نظام تا كجا تنگ خواهدشد؟ آيا تا آنجا كه مركز نيز به بيرون افتد؟! آيا تصميم‌گيران كنوني، به تبعات رواني ناشي از نابودي كورسوي اميد براي اثربخشي صندوق‌ها انديشيده‌اند؟!!