نسخه پكن براي عبور از بحران!

روز سه‌شنبه، رهبران ارشد چين هدف بلندپروازانه‌اي را براي رشد اقتصادي تعيين كردند. با اين حال، آنها تنها اقدامات محرك نصف و نيمه‌اي را ارايه كردند، نه حمايت تهاجمي و همه‌ جانبه از اقتصاد داخلي چين كه بسياري از تحليلگران معتقدند براي توقف افت شديد بازار مسكن و كاهش نارضايتي مصرف‌كننده و نگراني سرمايه‌گذاران ضروري است.

نسخه‌چيني براي پيشرفت

نخست‌وزير چين، لي كيانگ، نفر دوم اين كشور پس از شي جين‌پينگ، در گزارش خود به جلسه سالانه قانونگذاري گفت كه دولت به دنبال رشد اقتصادي «حدود 5درصد» است. اين همان هدفي است كه رهبري چين براي سال گذشته تعيين كرده بود، زماني كه آمار رسمي نشان داد كه توليد ناخالص داخلي اين كشور 5،2درصد رشد كرده است. برنامه چين براي مخارج دولتي تغيير كمي نشان داد. لي اظهار داشت كه كسري دولت مركزي 3درصد از توليد اقتصادي تعيين خواهد شد، اما دولت آماده است تا 140 ميليارد دلار اوراق قرضه ديگر را براي پرداخت پروژه‌هاي نامشخص با اهميت ملي منتشر كند. هر چه دولت بيشتر وام بگيرد، بيشتر مي‌تواند براي ابتكاراتي هزينه كند كه مي‌تواند اقتصاد را تقويت كند. چين همچنين در اوايل سال گذشته كسري بودجه را 3درصد تعيين كرده بود، اما قبل از اينكه در ماه اكتبر، زماني كه دولت 140 ميليارد دلار اوراق قرضه اضافي را براي پرداخت هزينه‌هاي امدادرساني و اقدامات پيشگيري پس از سيل شديد تابستان تصويب كرد، آن را به 3،8درصد رساند. اقتصاد چين در سال 2023، 5،2درصد رشد كرد، اما باتوجه به اينكه اقتصاد هنوز در تلاش براي يافتن پايه‌هاي پس از همه‌گيري است، اين هدف تقريبا 5درصد اين‌بار ممكن است بلندپروازانه‌تر باشد.

لي با اشاره به تقاضاي ضعيف، ظرفيت مازاد در برخي صنايع، اعتماد عمومي پايين و بي‌شمار خطرات پنهان اذعان كرد: «بنياد بهبود و رشد پايدار اقتصادي چين به اندازه كافي محكم نيست. اقتصاد تحت تاثير يك بخش املاك ركود و فعاليت توليدي محدود قرار گرفته است كه براي پنج ماه متوالي كاهش يافته است. عملكرد توليد ناخالص داخلي سال گذشته تا حدي به دليل اقدامات محرك دولت و همچنين پايه پايين بود.» بانك جهاني در ژانويه پيش‌بيني كرد كه اقتصاد چين در سال 2024 در بحبوحه كاهش تقاضاي داخلي و افزايش تنش‌هاي ژئوپليتيكي، رشد 4،5درصدي را تجربه خواهد كرد. لي در سخنراني در تالار بزرگ مردم براي نزديك به 2900 نماينده گفت كه هدف حدود 5درصد با ايجاد 12 ميليون شغل جديد و افزايش درآمد و در عين حال جلوگيري از خطرات محقق مي‌شود. حمايت بيشتر از بخش‌هايي با «ظرفيت بزرگ» براي ايجاد شغل تعميم خواهد يافت، درحالي كه گزارش لي بر نياز به «انجام كارهاي بيشتر براي ارتقاي اشتغال براي جوانان و ارايه راهنمايي‌ها و خدمات بهتر براي كمك به آنها براي ايجاد مشاغل يا راه‌اندازي كسب ‌و كار» تاكيد دارد. لي افزود كه اوراق قرضه خزانه ويژه «فوق‌العاده طولاني» براي رفع كمبود بودجه در پروژه‌هاي بزرگ منتشر خواهد شد. نخست‌وزير چين گفت كه براي شروع، يك تريليون يوان (141 ميليارد دلار) از اين اوراق در سال 2024 براي اجراي راهبرد‌هاي اصلي ملي و ايجاد ظرفيت امنيتي بدون توضيح بيشتر منتشر مي‌شود. انتشار اوراق قرضه با هدف ويژه براي دولت‌هاي محلي 3،9 تريليون يوان تعيين شده كه نسبت به سال گذشته 100 ميليارد يوان بيشتر است. گزارش جداگانه‌اي در مورد بودجه ملي نشان مي‌دهد كه چين 777،3 ميليارد يوان را براي پرداخت بهره بدهي اختصاص داده است كه 11،9درصد نسبت به سال گذشته افزايش يافته است. دولت‌هاي محلي چين درگير بدهي‌ها هستند و براي مقابله با ركود در بازار املاك كه منبع اصلي درآمد آنها است، در تلاشند. علاوه بر اوراق قرضه، بيش از 10،2 تريليون يوان از دولت مركزي به دولت‌هاي محلي منتقل خواهد شد كه نشان‌دهنده افزايش 4،1درصدي است. براساس گزارش كار لي، توسعه‌دهندگان املاك و مستغلات پر از بدهي چين «تامين مالي موجه» را براي تثبيت مسير اين بخش دريافت خواهند كرد، درحالي كه دولت قصد دارد سياست پولي محتاطانه‌اي را به شيوه‌اي هدفمند اجرا كند. پيش‌بيني مي‌شود در سراسر دولت‌هاي مركزي و استاني، درآمد 3،3درصد افزايش يابد و به 22،395 تريليون يوان برسد، در مقابل مخارج 28،549 تريليون يوان، 4درصد افزايش يابد. هدف كسري بودجه براي امسال 3درصد از توليد ناخالص داخلي تعيين شده است، مانند سال گذشته، اگرچه پس از انتشار يك تريليون يوان اوراق قرضه محلي توسط دولت براي كمك به بازسازي مناطق آسيب‌ديده از بلاياي طبيعي، اين كسري به 3،8درصد افزايش يافت. علي‌رغم فشار كاهش تورمي كه در ماه‌هاي اخير، ازجمله شديدترين كاهش قيمت‌ها در 14 سال گذشته، مشاهده شده است، تورم مصرف‌كننده براي سال 3درصد پيش‌بيني مي‌شود.

چالش‌هاي پيش رو

آليسيا گارسيا هررو، اقتصاددان ارشد آسيا و اقيانوسيه در موسسه ناتيكسيس (Natixis)، گفت كه هدف حدود رشد 5درصد بدون چالش نيست. درحالي كه مصرف در دوره اخير سال نو قمري «دلگرم‌كننده» بود، او گفت كه سرمايه‌گذاران در مورد پايداري محتاط هستند، زيرا «مساله املاك و مستغلات هنوز حل نشده است و وابستگي چين به تقاضاي خارجي نيز به دليل تنش‌هاي ژئوپليتيكي مداوم با عدم قطعيت مواجه خواهد شد.» لي در مورد جمله وظايف اصلي پيشنهادي براي سال 2024، گفت كه چين جايگاه خود را در خودروهاي الكتريكي، نيروي هيدروژني، داروهاي نوآورانه و ساير بخش‌هاي صنعتي افزايش خواهد داد تا رشد را پيش ببرد. اين فهرست با نام «نيروهاي توليدي با كيفيت جديد» شامل توليد زيستي، پروازهاي فضايي تجاري و فناوري كوانتومي است. به نظر مي‌رسد همه اينها در راستاي تلاش چين براي اتكا به خود است، زيرا ايالات‌متحده تلاش مي‌كند دسترسي خود را به فناوري حساس محدود كند. براي تحريك بيشتر رشد، دولت چين همچنين قصد دارد برنامه‌هاي تجارت كالاهاي مصرفي را به منظور افزايش تقاضا براي خودروهاي الكتريكي و ساير لوازم الكترونيكي ارايه دهد. علاوه بر اين، دولت متعهد شد كه براي جذب سرمايه‌گذاري خارجي كه در بحبوحه تشديد قوانين امنيت ملي و تحريم‌هاي ايالات‌متحده به پايين‌ترين حد خود در 30 سال گذشته سقوط كرد، اقدامات بيشتري انجام دهد. به گفته لي، موانع بازار در مخابرات و مراقبت‌هاي بهداشتي كاهش خواهد يافت، درحالي كه تمامي محدوديت‌هاي دسترسي به بازار براي سرمايه‌گذاري خارجي در توليد لغو خواهد شد.

براي رسيدگي به نرخ پايين زاد و ولد و ساير مسائل ساختاري مربوط به جمعيت‌شناسي، دولت قرار است سياست‌هاي مرخصي والدين را بازنگري كند و نحوه تقسيم هزينه‌هاي فرزندآوري بين كارمندان و كارفرمايان را دوباره بررسي كند. كارلوس كازانووا، اقتصاددان ارشد آسيايي در بانك خصوصي سوييس UBP، گفت كه اگر هدف زير 5درصد تعيين مي‌شد، بازار «نااميد» مي‌شد. او اين هدف را نگاهي نادر به موضع اقتصادي رسمي چين و اشاره‌اي به آنچه از پكن در زمينه سياست‌هاي اقتصادي انتظار مي‌رود، توصيف كرد. همچنين به تمايل چين براي نفوذ بيشتر جهاني در بحبوحه رقابتش با گزارش لي امريكا كه با تعهد به ايجاد نوع جديدي از روابط بين‌الملل، مخالفت با هرگونه اعمال سلطه‌جويانه، بلندپايه و قلدري و حمايت از انصاف بين‌المللي پايان يافت، اشاره كرد.

اولويت امنيت است نه اقتصاد

پس از تعطيلات سال نو قمري چيني، اين هفته چين چرخه سياسي جديدي را ارايه مي‌كند، زيرا جبهه مالي روند بهبود اين كشور هنوز به ‌طور كامل به عنوان موضوع اصلي در دستور كار قرار ندارد. با اين حال، عوامل زيربنايي ديگري در كار هستند كه بسياري از مناقشات ژئوپليتيكي اصلي را در اين سال انتقال انتخاباتي جهاني تعيين مي‌كنند. در طول نشست عمومي سالانه كنگره ملي خلق (مجلس قانونگذاري چين، كه قدرت نظارتي كمي دارد و تحت كنترل حزب كمونيست است)، نشانه‌هايي ازسوي رهبري چين در مورد اينكه كجا به دنبال پيشرفت است، مشخص شد. اين امر، يعني نگرش به سمت امنيت، تعادل در كشمكش تنش‌آميز بين امنيت ملي و رشد اقتصادي و واكنش‌هاي بالقوه قوي‌تر به مراسم تحليف رييس‌جمهور جديد تايوان در ماه مه را كاهش مي‌دهد. علاوه بر اين، نشانه‌هايي از جهت‌گيري رهبر آسيايي در دنيايي با سناريوهاي جنگي متعدد نيز انتظار مي‌رود. در روز سه‌شنبه، در روز افتتاحيه مجمع، كه حدود 3000 نماينده تشكيل مي‌دهند، چين هدف رشد سال 2024 را اعلام كرد كه نشانه‌اي قوي از نگاه پكن به چشم‌انداز اقتصادي است. بودجه دفاعي كه در سال‌هاي اخير به‌ طور پيوسته رشد كرده است (7،2درصد در سال 2023)، زيرا اين كشور به دنبال نوسازي و تقويت نيروهاي مسلح خود، يعني سنگ بناي «دوران جديد» كه توسط رييس‌جمهور شي جين‌پينگ درنظر گرفته شده است و منبع تنش با ابرقدرت برجسته جهان، ايالات‌متحده نيز در ميان موارد ديگر مورد بحث قرار خواهد گرفت. تحليلگران همچنين نسبت به انتصاب احتمالي ليو جيانچائو، مدير فعلي بخش بين‌الملل كميته مركزي حزب به مقام وزارت خارجه هشدار مي‌دهند. اگر اين امر رخ دهد، فصل جديدي از سريال سياسي‌اي خواهد بود كه در ماه جولاي با ناپديد شدن وزير قبلي خارجه، كين گنگ، تقريبا نيم سال پس از روي كار آمدن او آغاز شد و مدت كوتاهي پس از آن با غيبت و بركناري وزير دفاع، لي شانگفو ادامه يافت. از آن زمان تاكنون هيچ كدام از آنها در انظار عمومي ديده نشده و هيچ توضيح رسمي براي خروج آنها ارايه نشده است. وانگ يي، سياستمدار كهنه‌كار از تابستان نقش وزارت خارجه را برعهده گرفته است، اما برخي دانشگاهيان معتقدند كه مسووليت او احتمالا موقتي بوده است. به عقيده دايانا چويلوا، موسس و رييس انديشكده اقتصاد هندوچين، ديدگاه چين از وضعيت بين‌المللي در مسير خود قرار خواهد گرفت، به ‌طوري كه جنگ در اوكراين اكنون در سومين سال خود قرار دارد و جبهه جنگ ديگري در خاورميانه توفان به راه انداخته است. كمتر از يك هفته پس از آنكه چندين شركت چيني به دليل حمايت از تلاش‌هاي جنگي كرملين مورد تحريم غرب قرار گرفتند، اقدامي كه پكن به‌ شدت آن را محكوم كرد، چين دوباره لي هوي، فرستاده ويژه خود در امور اوراسيا را به پايتخت‌هاي بزرگ اروپايي، ازجمله دو پايتخت كشورهاي متخاصم، مسكو و كي‌يف، فرستاد تا راه‌حل‌هايي براي آنچه كه چين آن را «بحران» يا «درگيري» و نه «جنگ» خطاب مي‌كند، بيابند. چين هنوز روسيه را نسبت به تهاجمش به اوكراين محكوم نكرده است. اين امر نشان مي‌دهد كه تمايل حساب شده‌اي به روسيه‌اي دارد كه با آن منافع مشترك زيادي در امور بين‌المللي رقم زده است و افزايش پيوسته روابط تجاري بين دو كشور همچنان نشان‌دهنده كاستي اصلي بين پكن و كشورهاي غربي است. با اين حال، تحليل كلي در پايتخت چين اين است كه اين قدرت آسيايي، سال نو چيني را با اجتناب از آشفتگي ژئوپليتيكي آغاز كرده است، درحالي كه تلاش مي‌كند موج اقتصادي از دست رفته خود را از ديد بخش بزرگي از جامعه بين‌المللي به دست آورد. در اين زمان در سال قبل، واشنگتن و پكن به دليل سرنگوني بالن ادعايي جاسوسي چين بر فراز خاك ايالات‌متحده دست به يقه شدند و روابط بين اين دو بازيگر در عرصه بين‌الملل به ‌شدت كاهش يافت. توافقنامه امضا شده در ماه نوامبر بين شي و همتاي امريكايي او، جو بايدن، در جريان ديدار آنها در سانفرانسيسكو، به هر رهبر اين امكان را مي‌دهد تا در سال 2024 با كنار گذاشتن جزيي اختلافات و تمركز بر مسائل داخلي، براي بايدن در مورد انتخابات نوامبر و براي شي، در رابطه با ثبات مالي كه هنوز محقق نشده است، نفس تازه كنند.