حسین راغفر، اقتصاددان و ريیس پیشین فدراسیون فوتبال در گفت‌وگو با «اعتماد»:
واگذاری استقلال و پرسپولیس به بانک‌ها بی‌مسوولیتی است!
سرخابی‌ها باید واقعا خصوصی شوند
علی ولی‌اللهی
حسین راغفر، اقتصاددان و ريیس پیشین فدراسیون فوتبال ایران در دهه 60 می‌گوید: واگذاری استقلال و پرسپولیس به بانک‌ها اقدامی غیرمسوولانه است، چراکه خود بانک‌ها با مشکلات بسیار زیادی مواجه هستند و نباید از سپردههای مردم برای هزینه در فوتبال استفاده کنند.
با وجود همه وعده‌ها و در حالی که گفته می‌شود 5 اردیبهشت آخرین مهلت تفکیک مالکيت دو باشگاه استقلال و پرسپولیس جهت اخذ مجوز حرفه‌ای است هنوز اقدامی صورت نگرفته است. دولت در وعده‌های گذشته از تامین اجتماعی و سپس بانک‌ها به عنوان خریداران سرخابی‌ها نام برد ولی هر یک به دلایلی صورت نگرفت. با این حال گفته می‌شود دولت مصمم است تا قبل از 5 اردیبهشت حداقل سهام اکثریت پرسپولیس را به یکی از بانک‌ها واگذار کند تا نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا جلب شود. با این حال واگذاری پرسپولیس و استقلال به بانک‌ها چالش‌های بسیار زیادی دارد و انتقاداتی هم به همراه داشته است. انتقاداتی از قبیل اینکه بانک‌ها از بنگاه‌داری منع شده‌اند یا اینکه سپردههای مردم قرار است صرف فوتبالی شود که هیچ آورده مالی ندارد. این شرایط پیچیده هواداران دو تیم را حسابی در مورد آینده تیم‌های محبوب‌شان نگران کرده است.
برای بررسی این موضوع سراغ دکتر حسین راغفر رفتیم. اقتصاددانی که در سوابقش بازی در تیم‌های باشگاهی و ملی و همین‌طور مدیریت فدراسیون فوتبال هم دیده می‌شود. او که هنوز عنوان «جوان‌ترین» ريیس تاریخ فدراسیون فوتبال را در کارنامه‌اش دارد در ابتدای بحث و در پاسخ به این سوال که آیا واگذاری سرخابی‌ها به این شکل نسبتا دستوری اقدامی درست است یا خیر؟ به روزنامه اعتماد گفت: «دستوری عبارت مناقشه‌برانگیزی است. یک عبارتی است که این روزها خیلی استفاده می‌شود. در حوزه‌های دیگر اقتصاد هم به همین شکل مناقشه‌برانگیز است.» راغفر ادامه داد: «در مورد این دو باشگاه چندین سال است چندین دولت خواسته‌اند که از تقبل هزینه‌های قابل توجه اینها خودشان را آزاد کنند، اما نتوانستند این کار را انجام دهند. پس اقدام واگذاری دو باشگاه اقدام قابل توجهی است.»
راغفر در ادامه با اشاره به عزم دولت برای واگذاری استقلال و پرسپولیس به بانک‌ها اظهار داشت: «اما مساله این است که این دو باشگاه را به بنگاه‌هایی می‌خواهند بدهند و در واقع واگذار کنند که عمدتا خودشان با مشکلات بسیار جدی مالی روبه‌رو هستند؛ یعنی بانک‌ها، چون الان قرار است به بانک‌ها واگذار کنند. علت اصلی اینکه بانک‌ها این را تا به حال نپذیرفته‌اند همین است، چون خود بانک‌ها مشکلات نقدینگی و مالی بسیار جدی دارند.» این اقتصاددان در ادامه نکته مهمی را افشا کرد و گفت: «اگرچه من می‌دانم بعضی از بانک‌ها به‌رغم اینکه خودشان مشکلات خیلی زیادی دارند، می‌خواهند دو باشگاه را بپذیرند ولی دولت به آنها نداده است. به دلیل اینکه غیرمسوولانه است پذیرش این باشگاه‌ها توسط بانک‌هایی که مشکلات جدی به لحاظ نقدینگی دارند.»
راغفر در ادامه گفت: «از آن سو نکته قابل توجه این است که اگر بانک‌ها متولی شوند یعنی از سپردههای مردم این خاصه‌خرجی‌ها را انجام می‌دهند. یعنی از یک سو مردمی که نزد این بانک‌ها سپرده دارند ضرورتا به این معنا نیست که حتی اگر آن تیم، تیم محبوب‌شان باشد هزینه‌های تامین تیم‌داری را پرداخت کنند. آنها حاضر نیستند چنین چیزی را متقبل شوند. از سوی دیگر هم گفتم که پذیرش این دو باشگاه از سوی بانک‌ها اقدامی غیرمسوولانه نسبت به سپردههای مردم است.»
اين استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش به دلایل اصلی دولت برای واگذاری دو باشگاه پرداخت و گفت: «شیوه‌ای که دولت می‌خواهد از هزینه‌های قابل توجه این دو باشگاه خودش را خلاص کند از یک منظر دیگر هم قابل توجه است. اینکه دولت خودش با مشکلات جدی مالی روبه‌رو است و علت اینکه امروزه بیش از هر زمان دیگری عزم بر واگذاری از سوی دولت وجود دارد همین مساله است. مشکلات خود دولت مهم است. اگرچه این ارقام شاید برای بودجه دولت خیلی قابل توجه نباشد ولی به هر صورت فشار منابع روی دولت کنونی آنها را ناگزیر از دو باشگاه کرده است.»
هنگامی که بحث واگذاری دو باشگاه به بانک‌ها پیش آمد برخی هواداران استقلال از اینکه تیم محبوب‌شان قرار است به بانکی با سوددهی کمتر برسد و پرسپولیس به بانکی با سوددهی بیشتر، شاکی شدند. با این حال برخی مدیران بانکی از طریق رسانه‌ها به گوش هواداران رساندند که این سوددهی کمتر و بیشتر مهم نیست، چون هزینه‌های دو باشگاه در سال در ارقام مربوط به بانک رقم کوچکی است. راغفر در واکنش به اینکه مدیران بانک‌ها می‌گویند هزینه‌های تیم نسبت به گردش مالی بانک‌ها ناچیز است، اظهار داشت: «بی‌خود چنین صحبتی را مطرح می‌کنند! حداقل سالی 500 میلیارد تومان کف قیمتی است که هزینه می‌شود. ممکن است در گردش مالی بانک‌ها چنین رقمی بزرگ نباشد. البته مهم است کدام بانک مطرح است. ولی نباید بی‌توجه بود به اینکه حداقل نیمی از بانک‌های کشور امروز ورشکسته هستند. بنابراین اینکه می‌خواهند چنین رقمی را از کجا تامین کنند، مهم است. هزینه تامین باشگاه‌ها نباید از جیب سپرده‌گذارها صورت بگیرد. این سخن درستی نیست.» اقتصاددان کشورمان تصریح کرد: «اگرچه اینها نشان‌دهنده بی‌مسوولیتی مدیریت بانک‌ها در کشور است. انگار برای مدیران بانک‌ها مهم نیست. انگار سر یک مال نشستند و هیچ نوع مسوولیتی برای خودشان احساس نمی‌کنند. تصور بر این است که اگر این دو باشگاه را پذیرش کنند احتمالا تاثیرات بانکی توسط طرفداران آن تیم‌ها به وجود می‌آید و طرفداران می‌آیند منابع‌شان را در این بانک می‌گذارند ولی غیر از این دلیلی برای چنین کاری وجود ندارد. اگر چنین چیزی باشد خود دولت می‌تواند این را به صورت سهام به مردم واگذار کرده و به شکل سهامی اینها را عرضه کند در بورس و مردم و متقاضیان بروند خرید کنند.»
ريیس اسبق فدراسیون فوتبال در ادامه به مشکلات و دغدغه‌های مربوط به واگذاری سرخابی‌ها به مردم اشاره کرد و گفت: «هستند کسانی که بخواهند این باشگاه‌ها را خریداری کنند. کمااینکه قبلا هم بودند، منتها اینها سابقه خیلی خوبی در وضعیت مالی خودشان نداشتند. یعنی کسانی بودند که
به نوعي از بدهکاران بزرگ بانکی بودند یا اینکه سابقه پولشویی و اینها را داشتند. یعنی مظنون به پولشویی بودند. اینها هستند و الان هم می‌خواهند باشگاه‌ها را بخرند. ولی این خیلی می‌تواند در آینده مساله‌آفرین باشد.» او خاطرنشان کرد: «بنابراین مسوولانه‌ترین شکل واگذاری سهام دو باشگاه به صورت تدریجی و به طرفداران خود دو باشگاه است و بعد از آن تشکیل یک هیات مدیره ترکیبی از افراد شناخته شده و باسابقه. افرادی که صاحب تجربه هستند، از میان خود بازیکنان سابق، این می‌تواند شیوه بهتری باشد برای واگذاری.»
راغفر ادامه داد: «البته ممکن است مسائلی موجب نگرانی دولت شود، آن‌هم مساله پیامدهای پذیرش مسوولیت‌های اجتماعی این دو باشگاه است. در آن صورت هم به نظرم خود دولت می‌تواند که مثلا یکی، دو نفر نماینده در این هیات مدیره‌های دو باشگاه قرار دهد. این تا حدودی می‌تواند تضمینی باشد برای اینکه دو باشگاه از این ظرفیت استفاده کنند. یعنی هیات مدیره‌ها نسبت به مدیریت باشگاه‌ها به نحوی که مسوولیت‌های اجتماعی آنها را هم بتوانند تامین کنند، اطمینان حاصل کنند. سال‌هاست این بحث واگذاری مطرح است ولی نتوانستند به نتیجه‌ای برسند. دولت از یک‌سو می‌خواهد از هزینه‌های این دو باشگاه خودش را رها کند و از آن طرف هم نگران پیامدهای سیاسی، اجتماعی این واگذاری‌هاست. بنابراین دنبال پیدا کردن یک بنگاه یا جایی است که بتواند یک نوع تضمینی برای هر دوی این نگرانی‌ها به دولت بدهد، منتها شاید بهترین راهش واگذاری به مردم است. یعنی تشکیل هیات مدیره‌ای مرکب از افراد شناخته شده این باشگاه‌ها. ترکیبی از افرادی که عمدتا افراد دلسوز و علاقه‌مند هستند، بازیکنان خوشنام و باسابقه دو باشگاه، به اضافه احتمالا نمایندگی از سوی دولت. سهام دو باشگاه باید در بورس عرضه شود و خود مردم بتوانند اینها را خریداری کنند. هر کدام از باشگاه‌ها چند میلیون طرفدار دارند و قاعدتا افرادی این آمادگی را خواهند داشت که منابع را تامین کنند.» او ادامه داد: «بعد نحوه اداره اینها هم به صورتی باشد که یک هیات مدیره مسوول، تصدی امور را به دست بگیرد، افرادی شامل بازیکنان باسابقه و توانمند باشگاه. تا جایی که من اطلاع دارم و می‌شناسم در هر دو باشگاه افراد قابل اتکا و اطمینانی وجود داشتند که بتوانند این کار را انجام دهند.»
ملی‌پوش اسبق فوتبال ایران همچنین به حواشی اذیت‌کننده این دو باشگاه پرداخت و گفت: «این باشگاه‌ها البته حواشی خیلی زیادی دارند. این حواشی در کار مدیریت‌های باشگاه‌ها مداخله می‌کنند. واقعا اختلا‌ل‌های جدی به وجود می‌آورند. در کار هیات مدیره‌های قبلی که واقعا علاقه‌مند بودند به اینکه این باشگاه‌ها را به نحو درستی اداره کنند، اختلال ایجاد می‌شد. این به نحو خیلی جدی وجود داشته و باید به این نکته هم توجه کرد که شاید حضور آن نماینده‌های دولتی بتواند کمک‌هایی از سوی دولت برای کاستن از این اختلال‌ها در مدیریت باشگاه‌ها صورت دهد. همراه با گروهی از افراد شناخته شده و باسابقه مدیریت مناسب، چون هر ورزشکاری ضرورتا ولو اینکه ورزشکار محبوب و موفقی بوده باشد از صلاحیت و هنر مدیریت منابع مالی باشگاه‌ها بهره‌مند نیست. در این راه باید حمایت‌های دولت را به تدریج دریافت کنند تا بتوانند از این وضعیت کنونی فاصله بگیرند و این دو باشگاه تبدیل شوند به باشگاه‌های واقعا خصوصی.»
راغفر در پاسخ به این سوال که آیا ورود بانک‌ها به در اختیار گرفتن دو باشگاه استقلال و پرسپولیس با قانون منبع بنگاه‌داری بانک‌ها در تصاد نیست، گفت: «بانک‌ها کماکان به کار بنگاه‌داری ادامه می‌دهند، ادامه داده‌اند و هنوز هم می‌دهند. خیلی از فعالیت‌های اینها عملا به یک معنایی غیرقانونی است. نکته‌اش اینجاست که وضع بانک‌ها طوری شکننده است که اگر بانک مرکزی به آنها فشار بیاورد و اینها بخواهند منابع و دارایی‌شان که در قالب این بنگاه‌داری و فعالیت‌هایی که از آنها منع هستند مثل داشتن فعالیت‌های خرید و فروش برج و ساختمان‌ها را تغییر دهند آن وقت بانک‌ها با مشکلات جدی‌تری روبه‌رو می‌شوند. اگر که در یک جامعه‌ای تضمینی برای صحت عملکرد بانک‌ها وجود داشته باشد و این بانک‌ها بخواهند در چنین فضایی عمل کنند بسیاری از بانک‌های ما مردود می‌شوند. یعنی آن شاخص‌هاي‌شان بسیار مناقشه‌برانگیز است. بسیاری از اینها صلاحیت ادامه فعالیت را ندارند، منتها شرایط اقتصادی کشور طوری است که مسوولان کشور تا حدود زیادی ناگزیر هستند که اینها را به خاطر فشارهای مختلف نادیده بگیرند.» راغفر در ادامه با انتقاد از نفوذ افراد قدرتمند و نهادهای قدرت در مساله بانکداری گفت: «بسیاری از این بانک‌ها متعلق است به افراد ذی‌نفوذ یا نهادهای ذی‌نفوذ. سهام‌های اینها متعلق به آنهاست. بنابراین خیلی هم این مساله را نباید دست‌کم گرفت. یعنی فشار نهادها و افراد در انجام فعالیت‌های غیرقانونی بانک‌ها را نباید نادیده گرفت. این دسته از فعالیت‌ها، فعالیت‌هایی هستند که تا حدودی موجب می‌شوند که بانک‌ها منابعی را از این طرف جذب کنند. اگرچه به قیمت اختلال در نظام اقتصادی کشور این کار را انجام می‌دهند ولی به هر ترتیب مداخلات نادیده گرفته می‌شود به خاطر نفوذ بانک‌ها. به دلیل اینکه اینها به نوعي متعلق به نهادهای قدرت از لحاظ سیاسی هستند یا مورد حمایت افرادی هستند که در این نهادهای قدرت حضور دارند. خود همین محل مناقشه است. فسادهای بزرگی توسط بانک‌ها به همین دلایل صورت می‌گیرد و به خاطر همین نفوذشان بانک مرکزی این دسته از اقدامات مخل نظام بانکداری سالم را نادیده می‌گیرد. اینها هم مساله است. اما در مورد دو باشگاه استقلال و پرسپولیس حتی این هم مساله نیست. اینکه این دو را واگذار نکنند به بانک‌ها، چون بانک‌ها از بنگاه‌داری منع شدند، چون الان همه‌شان این کار را می‌کنند.»
از آنجایی که دکتر راغفر مخالف واگذاری سرخابی‌ها به بانک‌هاست و پیشنهاد می‌دهد که سهام دو باشگاه از طریق بورس به مردم واگذار شود تا باشگاه‌ها به شکل واقعی خصوصی شوند این نکته را مطرح کردیم که با توجه به مهلت ای‌اف‌سی امکان اینکه تا 5 اردیبهشت سهام در بورس عرضه شود، وجود ندارد. بنابراین دولت باید انتخاب کند که یا حذف این دو باشگاه از رقابت‌های سال آینده را بپذیرد و از آن طرف واگذاری صحیحی انجام دهد یا برای جلوگیری از حذف دو باشگاه به هر شکلی هست آنها را به بانک‌ها واگذار کند.
راغفر در این زمینه پاسخ داد: «به نظرم اگر یک اقدام اساسی انجام دهند یعنی شروع کنند به عرضه سهام دو باشگاه در بازار سهام و درخواست وقت کنند و بگویند این کار در فرآیند انجام هست مطمئنم آنها این فرصت را خواهند داد برای اینکه این امر صورت بگیرد. ولی این اقدام باید انجام شود. دفعه قبل درصد پایینی را می‌خواستند وارد بازار سهام کنند. این خیلی پذیرفته نیست. 5 یا 10درصد اصلا نمی‌شود عرضه. در نوبت قبل عرضه کافی عملا صورت نگرفت. این است که اگر شروع کنند به عرضه سهام این دو بنگاه آن‌هم بالای 50 درصد یعنی مثلا 55درصد قطعا عده‌ای خریدار هم پیدا خواهد شد و خود همین فرآیند که در حال انجام‌گیری است، می‌تواند فرصتی بدهد که فدراسیون فوتبال وقت بیشتری از کنفدراسیون آسیا بگیرد.»
بی‌خود می‌گویند هزینه استقلال و پرسپولیس برای بانک‌ها رقم بزرگی نیست.
دولت در واگذاری سرخابی‌ها نگرانی‌های اجتماعی - سیاسی دارد.
بانک‌ها خودشان مشکلات مالی جدی دارند.
نباید از سپرده مردم برای تیم‌های استقلال و پرسپولیس هزینه شود.
برخی افرادی که خواهان خرید سهام سرخابی‌ها هستند مظنون به پولشویی‌اند!
سهام استقلال و پرسپولیس به مردم داده شود.
بانک‌ها با اتکا به نهادهای قدرت کارهای غیر قانونی می‌کنند.
از AFC مهلت بگیرید.