پیام رای‌دهندگان ترکیه به اردوغان

انتخابات محلی 31 مارس ترکیه به پایان رسید. هر چند روند پاره‎ای از اعتراضات ادامه دارد، اما موفقیت بی‌شائبه حزب جمهوری خلق تغییر نخواهد کرد. موسسات نظرسنجی افکار عمومی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه «چگونه شد که حزب جمهوری خلق برنده شد و آراي حزب عدالت و توسعه ریزش کرد؟» به نتایج مهمی دست یافته‎اند. در این انتخابات، شاهد واکنش فرودستان و در راس آنها بازنشستگان بودیم. این امر به‌ وضوح قابل مشاهده بود. علاوه بر آن در روند تعیین نامزدهای شرکت‌کننده آنها به ‌اندازه کافی به مردم معرفی نشدند و کمپین‌ها هم ماهرانه نبود. در حالی که رای‌دهندگان به حزب جمهوری خلق تحت هر شرایط، حزب خود را ترجیح می‌دادند، آراي رای‌دهندگانی که به حزب عدالت و توسعه واکنش نشان دادند، به‎ سمت سایر احزاب رفته است. این حزب جمهوری خلق نبود که برنده نشد، بلکه حزب عدالت و توسعه و ائتلاف جمهور بازنده شدند. در انتخابات قبلی هم مشکلات اقتصادی وجود داشت، اما رای‌دهندگان در این انتخابات نور امیدی برای بهبود روند اقتصادی ندیدند. یک تشکل مردمی ‌به‎ خصوص در سطح بازنشستگان شکل گرفت و بر سرنوشت انتخابات تاثیر گذاشت. میزان مشارکت‌کنندگان در انتخابات هم کاهش یافت. درواقع نه یک، بلکه چندین موضوع تاثیرگذار بودند. یک سنت 40 ساله در بین رای‌دهندگان ترکیه وجود دارد. رای‌دهندگان این کشور، انتخابات محلی را ابزاری برای هشدار رهبران کشور می‎دانند. دلیل دیگر، انعکاس بار اقتصادی بر صندوق‌ها بود. بعضی از رای‌دهندگان واکنش نشان داده و به‌ پای صندوق‌های رای نرفتند. بعضی دیگر هم به حزب عدالت و توسعه رای ندادند. سومین عامل، «کلیچداراوغلو» بود. پتانسیل رای حزب جمهوری خلق همواره 25 درصد بود. رای‌دهندگان به این حزب به مدت 11 سال که کلیچداراوغلو در راس آن قرار داشت، تمایل زیادی به حمایت از حزب نداشتند. اما این بار به «اوزگور اوزل» رای دادند. نسبت ترجیح نامزد از سوی رای‌دهندگان حزب جمهوری خلق بالا بود. بازنشستگان از پتانسیل بالایی به لحاظ میزان رای برخوردار هستند. پتانسیل رای در بین قشر 60-45 ساله در کشور 10 درصد است. بازنشستگان انتظار داشتند مستمری آنها افزایش یابد. ولی چون این خواسته برآورده نشد، رنگ قرمز (سمبل حزب جمهوری خلق‌ها در انتخابات) در نقشه جغرافیایی ترکیه افزایش یافت. در بعضی مناطق هم علل اقتصادی تاثیرگذار بود. ولی مهم‌ترین دلیل، واکنش بازنشستگان به خاطر برآورده نشدن خواسته‌های آنها بود. انتخابات محلی، پیام رای‌دهندگان به حاکمیت محسوب می‌شود. اولین علت این نتیجه، اوضاع اقتصادی بود، اما بازنشستگان در مرحله اول قرار داشتند. خیلی از رای‌دهندگان، نامزدها را نمی‌شناختند.  انتخابات اخیر نشان داد جوانان خواستار «تغییر» هستند. در حزب عدالت و توسعه بعضی چهره‌ها کهنه شده ‌بودند و پرسشگری در مورد بعضی‌ها مطرح بود. جوانان آراي واکنشی خود را به اپوزیسیون دادند. این انتخابات، واکنشی مشابه واکنش به حزب «مام میهن» در سال 1989 بود. از سوی دیگر این واقعیت که هنگام افزایش مستمری، در حق بازنشستگان اجحاف شد، نتایج انتخابات را تحت تاثیر قرار داد. وگرنه در نظرسنجی‌هایی در دو ماه گذشته، حزب عدالت و توسعه پیشتاز بود. اما این حزب هم به ‌اندازه کافی فعالیت میدانی انجام نداد و هم انتظارات بازنشستگان را برآورده نکرد. جوانان در استانبول به اکرم امام‌اوغلو رای دادند. همچنین بخشی از رای‌دهندگان ائتلاف جمهور به پای صندوق‌های رای نرفتند.  طبق نتایج غیررسمی انتخابات محلی، حزب جمهوری خلق با کسب بیش از 17 میلیون رای، 37.68 درصد از آرا را به خود اختصاص داد. بعد از انتخابات محلی، ادعاهای برگزاری انتخابات زودهنگام مطرح شده است، اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق تاکید دارد: «اگر قرار باشد انتخابات زودهنگام برگزار شود، مردم در این زمینه تصمیم می‌گیرند. من برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراخوان نخواهم داد. این جمله اردوغان که «به مدت 4 سال انتخابات برگزار نخواهد شد» نشانگر تشویش و نگرانی او است، زیرا نتایج انتخابات را به ‎شکل «بی‌اعتمادی» ارزیابی می‌کند. ما هر لحظه برای برگزاری انتخابات نیز آماده‌ایم.» بعضی از اعضای حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی‌گرا به من اعتماد کرده و به نامزد ما رای دادند. شاید اگر انتخابات عمومی ‌برگزار می‌شد، به ما رای نمی‌دادند. 10 ماه پیش مجموع آراي 6 حزب 25 درصد شد. در بین آراي ائتلاف ترکیه، آراي حزب عدالت و توسعه، حزب حرکت ملی‌گرا، حزب مساوات و دموکراسی خلق‌ها هم وجود دارد. ما فرصت‌طلبی نخواهیم کرد، اما در روزهای آتی میتینگ‌هایی در مورد بازنشستگان، معلمان، افسران بازنشسته، کشاورزان و دانشجویان برگزار خواهیم کرد. ما به مشکلات واقعی شهروندان خواهیم پرداخت.   حزب دوباره رفاه که از ائتلاف جمهور جدا شد، در انتخابات 31 مارس 6.19 درصد رای آورد. این حزب که موجب ریزش آراي حزب عدالت و توسعه شد و کنترل شهرداری‌های شانلی اورفا و یوزگات را به دست گرفت، در اکثر استان‌ها و شهرستان‌ها میزان آراي خود را افزایش داده و نقش تعیین‌کننده در پیروزی احزاب در انتخابات بازی کرد. حزب دوباره رفاه که به سومین حزب ترکیه تبدیل شده است، بستر پیروزی نامزدهای حزب جمهوری خلق و حزب مساوات و دموکراسی خلق‌ها را هم فراهم آورد.  محمت آلتین اوز، نامزد شهرداری حزب دوباره رفاه برای کلانشهر استانبول ضمن ارزیابی نتایج انتخابات 31 مارس، دولت را به برگزاری انتخابات زودهنگام دعوت کرده و مدعی است در جیب مردم، پول نمانده است. اصناف مغازه‌های‌شان را می‌بندند. لذا برگزاری انتخابات زودهنگام اجتناب‌ناپذیر است. مسوولان حزب عدالت و توسعه که در انتخابات قبلی با ما ائتلاف کردند، اما در این روند به‎ شدت به ما توهین کردند. اینها به 16 میلیون شهروند استانبول و 85 میلیون شهروند کشور اعتماد نکرده و تصور کردند که همه‌ چیز را می‌دانند. در اولین انتخابات زودهنگامی‌که برگزار خواهد شد، فاتح اربکان را ريیس‌جمهور خواهیم کرد. ما می‌خواهیم همین فردا انتخابات زودهنگام برگزار شود. 
تحلیلگر امور بین‌الملل