به کوشش کارگروه محیط‌زیست حزب مهستان ایران
نامه سرگشاده جمعی از احزاب به شهردار و رییس شورای شهر تهران درباره ساخت مسجد در بوستان قیطریه
به نام خداوند جان و خرد
شهردار محترم تهران، جناب آقای علیرضا زاکانی
ریاست محترم شورای شهر تهران، جناب آقای مهدی چمران
با سلام
ایده ساخت مسجد به وسعت هشتصد مترمربع در پارک قیطریه که از دوران قاجار باغ بوده و دارای درختانی بسیار کهنسال و ارزشمند است و مالکش در سال ۵۸ به نیّتِ بوستان شدن آن را به شهرداری اهدا کرده، با اعتراض‌های فراوانی همراه شده است. کافی است نگاهی به کارزارِ شکل‌گرفته بیندازیم تا متوجه شویم بیش از صد و چهل هزار تن از شهروندانِ اکثرا تهرانی که مالیات‌دهنده و صاحب واقعی شهر تهران هستند، با آن مخالفت کرده‌اند. خوشبختانه ــ همچنانکه در اخبار این مدت در تعرض به درختان الیمالات نور شاهد بودیم هر چند متاسفانه هنوز برخوردی با متخلفان صورت نگرفته ــ افکار عمومی نسبت به تعرض به درختان و ثروت‌های سبز سرزمین خود حساس شده است، به ویژه آنکه تهران شهری به شدت آلوده و دارای نرخ بالای مرگ‌ومیر در این زمینه است و نیز آنکه ساختن نمازخانه‌های کوچک در بوستان‌ها مرسوم بوده و به تقریب دهه‌هاست که همه بوستان‌ها دارای چنین فضاهایی هستند، اما ــ جدا از اشتباهِ جدّی در هم آمیختنِ فضاهای عمومیِ شهری با هم که هر کدام کارکردی دارند و اینها در هم اختلال به وجود خواهند آورد ــ با توجه به وجود مسجدهای بسیار در سطح شهر، ساختِ مسجد در این بوستان چه منطقی دارد؟
در آغاز نگاهی کنیم به دلایلِ معترضان که به ویژه از سوی یک مقام حکومتی (شهردار تهران در هیات وزیران حضور می‌یابد) و کارگزار مردم (شهردار برگزیده شورای شهر است) شایسته توجه است:
الف ـ درختان مورد نظر برخلافِ سخنِ شهردار محترم نهال («درخت جوان نورسته» ـ فرهنگ معین) نیستند، بلکه پانزده درخت ارزشمند قدیمی هستند با قطرهای چندده سانتی‌متری که امکان جابه‌جایی آنها حتی در فصل مناسب هم نیست و فراموش نشود رهبری نظام، یک دهه پیش تصریح کرده بودند که قطع یک درخت حتي برای ساخت حوزه علمیه هم جرم است! (و نیز بنگرید به سخن تولیت آستان قدس رضوی در دیدار ريیس، معاونان و خانواده شهدای سازمان حفاظت محیط‌زیست: برای احداث بنایی در جوار حسینیه امام خمینی قرار بود درختی قطع شود و از آن محل دیوار عبور کند، هنگامی که مقام معظم رهبری مطلع شدند به‌طور جدی با قطع آن درخت مخالفت کردند)؛
ب ـ جدا از آنکه آیا شهر تهران دارای کسری فضای سرانه مسجد است و آیا جمعیت محلی به نسبتی که باید از این مسجدها بهره می‌برند یا نه، بدیهی است که باید فاصله برای ساخت‌شان رعایت شود، امری که به ویژه در مورد مسجدها بیشتر باید رعایت شود تا از کارکردِ اجتماعی خود در یک محله فاصله نگیرند. به گفته مردم محلی هم‌اکنون در آن بوستان گاه صدای اذانِ دو، سه مسجد با هم تلاقی دارد؛ در روبه‌رو مسجد صاحب‌الامر، ۲۰۰ متر جلوتر مسجد مفتخر و پشت پارک در کوچه مفید مسجد نور؛
پ ـ ساخت مسجد، همچنانکه در تاریخ طولانی‌اش آشکارا دیده می‌شود، مردمی‌ترین عمل مومنانه جمعی است که باید به شکلِ یک نیاز از دل اهل محل بجوشد و با اراده آنان تامین مالی شده و بنیادش گذاشته شود. تکمیلش هم بعضا چند سال طول می‌کشد، چون ذره ذره و با پول و پشتیبانیِ مردم ساخته می‌شود. زمین مسجد نیز باید پاک و طیب و همراه با رضایتِ صاحبانش باشد. آیا زمینی که در پارک قیطریه برای بنای مسجد تعیین شده با قصد بانیان و اهداکنندگانش سازگاری دارد و آنها راضی‌اند که بخشی از محل تفرجگاه مردم کم و درختان آن قسمت قطع و به مسجد تبدیل شود؟ بر فرض که بانیان راضی باشند (که البته گفته می‌شود ساخت این مسجد برخلاف وصیت سید محمود محتشمی‌پور بوده) شهرداری از چه منبع مالی می‌خواهد مسجد را بسازد؟ تردیدی نیست که نوعا از راه عوارض و جریمه است که از فقیر و غنی با رضایت و یا بدون رضایت دریافت می‌شود، در این صورت آیا ساختن مسجد با این نوع پول‌ها درست است؟ بر فرض این پول‌ها پاک باشد، آیا عوارض‌دهندگان راضی‌اند با پول آنان مسجد ساخته شود؟ پس، بهتر آن است شهرداری تهران از ساخت مسجد در یک ملک عمومی که بخشی از جامعه نسبت بدان رضایت ندارد، منصرف شود. در این مورد، باید آن کارزارِ تا اکنون صد و چهل هزار تنی را در کنار این داده گذارد که «۹۶ درصد راه‌یافتگان به مجلس آینده کمتر از ۶۵ هزار رای آورده‌اند» تا بیشتر به اهمیت و عمق موضوع پی برد؛
ت ـ جدا از مورد فوق، حکومتی شدن همه پدیده‌های دینی، همچنانکه در این سال‌ها دیدیم، هم سبب می‌شود کار خیر از هدف اولیهی دینی خود دور شود و هم آنکه به شکل یک «پروژه عمرانی» درآید و برخی بگویند ریشه‌های مساله‌اش را باید در اقتصاد سیاسی شهر جست‌وجو کرد که در نهایت، تصویر زشتی را از آن به نمایش می‌گذارد.
ث ـ افزون بر موارد پیشین، ساخت مسجد کار شهرداری نیست، شهرداری باید به وظیفه خود بپردازد که پاکیزه‌سازی شهر و به‌ویژه توجه به آلودگی‌ها، حمل زباله‌های شهری، ساخت بوستان، احداث بزرگراه، توسعه سامانه‌های شهری، بهینه کردن مسیرها و... از راه صدور مجوزهای ساختوساز و دریافت عوارض است.
شهردار محترم تهران باید یک‌بار دیگر گزارش تکان‌دهنده «مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداریِ» خودش را بخواند که تاکید کرده تهران به ابرشهر افسرده ایران بدل شده و فقط سه‌دهم درصد شهروندان احساس سرزندگی دارند. در چنین شهری وجود هر یک درخت و فضای سبز در خورِ یک نعمت است و نباید بوستان‌های شهر را قربانی سازه‌هایی کرد که در هر جای دیگری به راحتی قابلیت استقرار دارند و جای پرسش است که چرا در میلیون‌ها مترمربع زمین بایر و عاری از فضای سبز چنین مکان‌هایی طراحی و ساخته نمی‌شوند؟؛
ج ـ قوانین شهرداری هم چنین کاری را منع کرده‌اند، چراکه بوستان‌ها پهنه «جی» محسوب می‌شوند و تغییر کاربریِ این پهنه‌ها بدون مصوبه مراجع قانونی ممنوع است. طبق مصوبه سال ۱۳۹۱ نیز که خبر آن در پایگاه خبری خبرآنلاین و همشهری هست، شورای اسلامی شهر تهران به ریاست مهدی چمران احداث ابنیه در بوستان‌ها را ممنوع کرده است: «انتخاب فضای بوستان برای ساخت مسجد خلاف قانون و مصوبات شورای شهر است و ساختوساز در بوستان‌ها جز خدمات ضروری، مثل سرویس بهداشتی و نمازخانه، ممنوع است».
حال می‌توان این سخن ریاست محترم شورای شهر تهران در صحن علنی آن شورا (۱۴ فروردین ۱۴۰۳) را مورد داوری قرار داد که «مطالعه و امکان‌سنجی برای احداث مساجد در شهرها و پارک‌ها انجام می‌گرفت و در سال ۱۳۸۲ نیز برای مساجد تهران و ساختوساز مساجد بودجه تعیین شده بود و این از افتخارات ما در شورا به شمار می‌رود... باید کمی فکر کنیم و تحت تاثیر جو روانی قرار نگیریم، چرا که تهران مسجد کم دارد و باید ۴۰۰ مسجد در پایتخت ساخته شود و ما براساس قانون عمل می‌کنیم و کار خلاف قانون را هیچ کسی نباید انجام دهد».
چ ـ در حالی که در موردهایی از فعالیت‌های عمرانی بر دست نهادهای بزرگ حکومتی و دولتی شائبه ای گنج‌یابی وجود دارد و متاسفانه وزیر میراث فرهنگی خود علنا به چنین موضوعی معترف بوده و در موردهایی در وزارتخانه زیر نظرش چنین کاری انجام شده بحث گورها و آثار تاریخی در بوستان یادشده نیز به میان کشیده شده‌اند که چون اداره‌کل میراث تهران هم جز بیانِ سخنی تبلیغی در این مورد ورودی نداشته است بر نگرانی‌های ملی و شمار معترضان افزوده است؛
ح ـ سخن کوتاه و در ظاهر لجبازانه شهردار محترم تهران در این‌باره در هشتم فروردین‌ماه که «حتما ما تو پارک‌ها مسجد می‌سازیم، مساجد خوب هم می‌سازیم» سبب توجه بیشتر مردم به موضوع و همسوییِ آنان - از مذهبی و روحانی تا محیط‌زیستی و طرفداران میراث فرهنگی ـ تاریخی و حقوقدان و نیز مردم بومی محله قدیمی قیطریه شد. اینچنین برخوردهایی جدا از آنکه با نفس مسوولیت ایشان نمی‌خواند با توجه به شرایط اجتماعی حال حاضر که برآمده از وضعیتِ بسیار بدِ اقتصادی و نارضایتی از شیوه مدیریت امور است، بر خشم پنهان مردم اثری منفی خواهد گذارد.
اگر این سخنان به رفتاری به همین اندازه لجبازانه کشیده شود در وضعیتی که کشور با بحران‌های کلان متعدد داخلی - همچون گرانی و تورم و خبرهای روزانه فساد که حد تحمل مردم را به شدت پایین آورده است - و نیز خارجی که طبیعتا دشمنان نظام در راستای منافع خودشان از آن بهره خواهند برد، دست به گریبان است امکان بروز هر آشوبی را در پی خواهد داشت که منطقا با توجه به عوامل اقتصادی و اجتماعی، از نمونه مشابهش - اعتراض‌های مردمی به تخریب بوستان گزی استانبول در کشور همسایه - فراتر خواهد رفت.
از این رو ما، شماری از احزابِ عضو خانه احزاب ایران، خواهشمندیم مانند یک مدیر واقعی و حرفه‌ای از سخن یادشده خود عذرخواهی کنید و به خواست مردم احترام بگذارید و با برداشتنِ حصارها در بوستان یاد شده به مسايل اصلی شهر بپردازید.
حزب مهستان ایران
حزب اتحاد ملی
حزب اقتدار مردم
حزب اراده ملت ایران (حاما)
حزب ترقی ایران
حزب فرزندان ایران
سازمان رهروان فردا
مجمع هماهنگی اصلاح‌طلبان کرمانشاه
رونوشت به:
وزیر محترم کشور، جناب آقای احمد وحیدی