علي ولي‌اللهي
اميررضا خادم با وجود اينكه معتقد است واگذاري سهام دو باشگاه استقلال و پرسپوليس كه روز دوشنبه رخ داد، اتفاق مثبتي است اما از عبارت جالب و عجيب «روغن ريخته‌اي كه نذر امامزاده شده» براي آن استفاده مي‌كند.
روز دوشنبه بالاخره سال‌ها انتظار به پايان رسيد و حداقل روي كاغذ سهام دو باشگاه پرطرفدار پايتخت از وزارت ورزش به كنسرسيومي متشكل از 6 بانك و يك هلدينگ پتروشيمي رسيد. گفته شد طي ديروز و امروز بخشي از رقم مورد نظر براي انتقال سهام واريز خواهد شد تا كار به صورت كامل به اتمام برسد. دليل اصلي اين اقدام تفكيك مالكيت دو باشگاه براي گرفتن مجوز حرفه‌اي حضور در مسابقات آسيايي فصل قبل بوده است.
اميررضا خادم كه زماني به عنوان معاون وزير ورزش در دولت دوازدهم به صورت جدي پيگير واگذاري دو باشگاه بود به روزنامه اعتماد گفت: به نظرم واگذاري دو باشگاه اتفاق مثبتي بوده است.
خادم در پاسخ به اين سوال كه آيا اين همان خصوصي‌سازي كه هميشه وعده آن داده شده است به حساب مي‌آيد يا خير، توضيح داد: «مشكل ما اين است كه اصلا بخش خصوصي كه بتواند دو تيم را در اختيار بگيرد، نداريم. يعني بخش خصوصي داريم كه توانايي اين كار را داشته باشد ولي نكته اين است كه سيستم فوتبال ما و در مجموع ورزش حرفه‌اي ما واقعا حرفه‌اي نيست و درآمدهاي داخل آن هم واقعي نيست. آنهايي كه به صورت مستقيم و غيرمستقيم به دولت وصل هستند درآمد بهتري دارند و آنهايي كه وصل نيستند ورشكسته و زمينگير مي‌شوند.» خادم خاطرنشان كرد: «تا زماني كه كل اين پازل و اصل آن درست نباشد و آن چرخه درست نشود انتظار اينكه يك تيم يا يك باشگاه بخواهد در فضاي خصوصي نفس بكشد و پيشرفت كند و در اوج باشد غيرممكن است. كما اينكه خيلي از تيم‌هاي قدري كه هم توسط بخش خصوصي خريداري يا احيا شدند اما در ادامه ديديم كه عمدتا حذف شدند. آنهايي هم كه ماندند، ديديم به نوعي قطره‌چكاني امرار معاش مي‌كنند. وگرنه عمدتا با مشكل مواجهند. بنابراين بخش خصوصي كه توان رقابت با دولت را داشته باشد، نداريم.»
معاون سابق وزير ورزش با اشاره به مزايده برگزار شده در روز دوشنبه ادامه داد: «شما ديديد در همين سيستمي كه فروش انجام شد هيچ بخش خصوصي وارد نشد. اينهايي كه هستند هيچ كدام خصوصي نيستند. به هر حال به نحوي وابسته به دولت هستند. ولي در مجموع شايد اين شكل واگذاري، چون باعث مي‌شود دو باشگاه از زير دست مستقيم دولت خارج شوند، زمينه‌اي بشود كه اينها براي خودشان هم شده، يعني همين بانك‌ها و پتروشيمي‌ها و خصولتي‌ها و حالا هر عنواني كه دارند، دو باشگاه را نظام‌مند كنند.»
خادم تصريح كرد: «بر اساس قانون كه مصوبه دولت را هم دارد اين دو باشگاه دو شركت دولتي بودند. ولي اگر وارد ساز و كارشان شويم هيچ كدام از قواعد يك شركت دولتي در مورد اين دو انجام نشده. يعني نه رعايت شده نه دولت توجه كرده است. در طول اين 40 سال هميشه روي آن را بسته‌اند و به شكلي جمع و جورشان كردند. ولي الان اگر قرار بر تزريق پول از يك سيستم به نوعي درآمدزا باشد كه طبيعتا درآمد خودش را بايد داشته باشد تا بتواند هزينه كند، بايد سود خودش را به دست آورده باشد تا بياورد در باشگاه. بعد بايد اينها مرجع مناسبي براي ديده شدن آن مجموعه باشند. يعني يك كار دو سويه باشد. در نتيجه اين احتمال حداقلي و ضعيف وجود دارد كه اين دو باشگاه قوام بگيرند و چارچوب‌هاي مديريتي‌شان شكل بگيرد. به نوعي شكل بگيرند كه از حالت تيم به سمت يك باشگاه بروند و مستغلات داشته باشند. تيم‌هاي متعدد و متنوع داشته باشند. با اين واگذاري ممكن است چنين اتفاقاتي در فضاي باشگاه‌داري رخ بدهد.»
قهرمان اسبق ورزش كشورمان در ادامه هشدار داد: «اما اگر قرار است همين سيستمي كه تا الان بوده ادامه پيدا كند خب همين شكلي هم خواهد ماند و به نوعي اينها باني اين مي‌شوند كه به فوتبال حرفه‌اي صدمه بزنند. همين عدد و ارقامي كه در فوتبال جابه‌جا مي‌شود، اين تيم‌ها پيشقراولش هستند. اينها زمينه‌اي مي‌شود كه باقي تيم‌ها و باشگاه‌ها هم به همين شكل عمل كنند و اين سيستم معيوب هر روز معيوب‌تر شود.»
از اميررضا خادم سوال كرديم اگر قرار بود واگذاري به دو شركت خصولتي انجام شود چرا اين همه زمان برد و چرا در زمان خود ايشان اين اتفاق رخ نداد؟ خادم پاسخ داد: «آن زمان من به صورت خيلي جدي بعد از اينكه وضعيت دو باشگاه را ديدم همين پيشنهاد را دادم. آن زمان شهرداري مي‌خواست مالكيت دو باشگاه را برعهده بگيرد و مديريت كند. ولي فضا به سمت ديگري رفت. در گام اول كه اصلا بحث واگذاري مساله‌دار بود. در مرحله بعدي كه بحث آن مطرح شد اصرار بر واگذاري به بخش خصوصي بود و در نهايت اين آزمون و خطاها امروز رسيد به مرحله فعلي كه دو باشگاه به شركت‌هاي اين‌چنيني واگذار شوند.»
خادم با بيان اينكه خريد و فروشي در بحث واگذاري دو باشگاه صورت نگرفته، افزود: «اصل مطلب اين است شركت‌هايي اين دو باشگاه را در اختيار گرفته‌اند كه پولي به دولت نمي‌دهند. اين تهاتر با بدهي‌هايي است كه دولت به آنها دارد. اين بدهي و طلب در واقع جابه‌جا مي‌شود. در عمل و واقعيت باز هم دو باشگاه به قيمت صفر واگذار مي‌شود. اين اعداد و ارقامي كه مطرح مي‌شود به نوعي فقط روي كاغذ است. وگرنه در عمل پولي جابه‌جا نمي‌شود. طلب‌هايي كه اين بانك‌ها از دولت داشتند و اميدي به وصول آنها نداشتند و در تمام طول اين 10، 20، 30 سال گذاشته وصول نشدند. به نوعي مي‌توان گفت اين كار همان مصداق نذر كردن روغن ريخته براي امامزاده است. براي همين باز هم عدد صفر است. من آن زماني كه مسووليت داشتم اين پيشنهاد را ارائه دادم و در مصاحبه‌هايم وجود دارد. غير از اين مسير هم قابل واگذاري نبوده و نيست. چون ما فوتبال حرفه‌اي نداريم.»
مدير ارشد ورزش كشورمان در واكنش به اظهارنظرها كه گفته مي‌شود وزارت ورزش باز هم دخالت در امور اين دو باشگاه را كنار نمي‌گذارد، اظهار داشت: «من فكر مي‌كنم در طول زمان مديريت اين دو باشگاه شكل مديريتي باشگاه‌هايي مثل ذوب‌آهن و سپاهان و پيكان و تيم‌هايي از اين دست مي‌شود. يعني به همان شكل مديريتي خصولتي كه نمونه‌اش را در حال حاضر داريم. زير نظر وزارت ورزش نيستند ولي غيرمستقيم زير نظر دولت هستند و از منابع ملي استفاده مي‌كنند.»
مهم‌ترين بحث مديريتي فوتبال در چند سال اخير مساله حق پخش تلويزيوني بوده كه اين روزها بعد از واگذاري سرخابي‌ها شدت بيشتري گرفته و خيلي‌ها معتقدند از مسير مجلس محقق مي‌شود. از اميررضا خادم كه سابقه نمايندگي مجلس را هم در كارنامه دارد در مورد حق پخش سوال كرديم. خادم در اين زمينه نظراتي را بيان كرد كه با بيشتر كارشناسان تفاوت دارد. خادم گفت: «نكته اصلي ما چرخه فوتبال است. مساله پيچ هرزي است كه در اقتصاد كلان ما وجود دارد. شما پيچي كه هرز شده را هر چقدر بپيچاني، هرز است. سيستم از لحاظ اقتصادي معيوب است. وقتي صدا و سيما را مجاب مي‌كني - از طريق مجلس يا هر جاي ديگر - كه بيا و حق پخش بده صدا و سيما بايد ببيند درآمدش از كجا تامين مي‌شود. اگر صدا و سيماي ما خصوصي بود اين انتظار كاملا منطقي بود. ولي وقتي صدا و سيما به عنوان كار حاكميتي يا وظيفه حاكميتي بايد رشته‌اي كم بيننده يا كم‌طرفدار را به اجبار پخش كند و بابتش نه درآمدي دارد و نه كسي به آن پول مي‌دهد، شرايط فرق مي‌كند. طبيعتا اين چرخه اقتصادي را از دست مي‌دهيم.»
خادم ادامه داد: «اگر قرار باشد صدا و سيما فقط به فوتبال پول بدهد يا به اين باشگاه‌ها انگار به اين شكل است كه ما اين وظيفه را از سرش باز كرديم كه تو بيا به باشگاه‌ها پول بده و از آن طرف بي‌خيال بقيه رشته‌ها بشو! چون طبيعتا صدا و سيما مي‌خواهد چيزي را پخش كند كه برايش درآمد داشته باشد. اين چرخه بايد سالم باشد. وقتي صدا و سيما مي‌خواهد پول بدهد به پرسپوليس براي پخش بازي از كنارش درآمد دارد. ولي وقتي مسابقه تكواندو پخش مي‌كند كه درآمد ندارد. پولي هم كه دولت با مصوبه مجلس به صدا و سيما مي‌دهد به صورت گلوبال و باز است. صدا و سيما با همين پول بايد تمام رشته‌ها و زمينه‌هاي فعاليت‌هاي اجتماعي را پوشش بدهد. ولي اگر برايش حد و مرز تعيين شود، شرايط فرق مي‌كند. حتي براي خود ليگ برتر؛ مثلا بازي استقلال و پرسپوليس جذاب است و پخش مي‌كند ولي ممكن است يك بازي ديگر جذابيت نداشته باشد و پخش نكند. چون درآمدي از آن ندارد. ولي وقتي موضوع حاكميتي است و بحث ماموريت ملي وسط مي‌آيد بايد همه را با كم و زيادش پخش كند.»
خادم در ادامه اظهار داشت: «بنابراين اگر مجلس چنين تصميمي بگيرد بايد اول براي اينها تعيين تكليف كند. بعد از آن طرف بايد فضاي خصولتي و دولتي و اين حرف‌ها بايد از فضاي فوتبال برچيده شود. چون نمي‌شود هم به صورت مستقيم و غيرمستقيم از دولت پول بگيرند هم از صدا و سيما كه دولتي است. اصلا پرسپوليس و استقلال نه، همين سپاهان. سپاهان پولي كه هزينه مي‌كند از منابع ملي مملكت است. از زيرزمين در مي‌آورند و سودي مي‌كنند و سودش را در فوتبال هزينه مي‌كنند. يعني از بيت‌المال است. اين يعني وصل بودن به جريان مالي دولت. حالا چه مستقيم و چه غيرمستقيم. حالا همين سپاهان بخواهد از صدا و سيما هم پول بگيرد. يعني از چند جهت از سمت دولت پول مي‌گيرد. بعد نتيجه‌اش چيست؟ اين فسادي كه در اين زمينه ايجاد مي‌شود، بد است. چون درست هم كه هزينه نمي‌شود. اين رقم‌هاي چند صد ميلياردي كه در موردش صحبت مي‌شود برآمده از اين پول‌ها است. حالا به اين سيستم معيوب صدا و سيما هم اضافه كنيم! اگر بخش خصوصي مثلا تيم ايكس را در اختيار دارد كه طرفدار زيادي ندارد، صدا و سيما كه نمي‌رود پول بدهد بازي‌هاي آن تيم را پخش كند. خب پس باز هم همان پول مي‌رسد به تيم‌هاي دولتي. يعني به تيم‌هاي خصوصي و رشته‌هاي كم طرفدار يا رشته‌هايي كه كمتر ديده مي‌شوند، پولي نمي‌رسد. پول مي‌رود در جيب همين سه، چهار تيم. پس چرخه معيوب است.»
خادم براي رفع اين مشكل گفت: «اگر چرخه درست مي‌شد و كل ارتزاق فوتبال از دولت قطع مي‌شد و پولش مي‌رسيد به صدا و سيما كه بر اساس آنچه پخش مي‌كند به تيم‌ها بدهد شرايط درست مي‌شد و بخش ديگري از آن را هم براي رشته‌هاي كم‌طرفدار هزينه و بازي‌هاي آنها را پخش كند. ولي اينكه دولت پول مستقيم و غيرمستقيم بدهد و از آن طرف صدا و سيما هم دوباره به همين چند تا تيم پرطرفدار پول بدهد درست نيست و فعاليت اقتصادي به حساب نمي‌آيد.»
در پايان از اميررضا خادم سوال كرديم در درازمدت واگذاري سرخابي‌ها به نفع فوتبال كشور و اين دو باشگاه مي‌شود يا خير؟ ايشان پاسخ داد: «بله؛ به دو جهت. يا اين دو باشگاه مي‌افتند روي غلتك و نظم مي‌گيرند. يا اينكه ايرادات و محل‌هاي گپي كه دارند، عيان مي‌شود. آن جاهايي كه ايراد جدي دارد، باز مي‌شود. طبيعتا حاكميت و سيستم مجبور به ترميم آن مي‌شود. يعني ديگر با لاپوشاني صورت مساله را پاك نمي‌كنند. اين اتفاقي كه روز دوشنبه رخ داد يا باعث مي‌شود دو باشگاه قوام پيدا كنند و به نوعي به سمت بهتر شدن مي‌روند يا ضعف‌های‌شان مشهودتر مي‌شود چون سر و صداي بيشتري مي‌كند.»