احسان پناه‌بر| آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا روز دوشنبه، در حاشیه نشست ویژه مجمع جهانی اقتصاد در ریاض از حماس خواست به سرعت پیشنهاد اسرايیل را برای آتش‌بس در جنگ غزه و آزادی اسرای اسرايیلی بپذیرد. بلینکن در هفتمین دیدار خود از منطقه از زمان آغاز جنگ غزه در 7 اکتبر از تلاش‌های ایالات‌متحده برای رسیدن به آتش‌بس موقت و تبادل برخی اسراي اسرايیلی با تعدادی از زندانیان فلسطینی گفت. پس از گذشت تقریبا هفت ماه از جنگ اسرايیل در غزه، امیدها روز دوشنبه برای آتش‌بس و قرارداد تبادل اسرای اسرايیلی با زندانیان فلسطینی افزایش یافته است. بلینکن در اظهارنظری در این نشست گفت که «امیدوار است» حماس این پیشنهاد را بپذیرد. دیوید کامرون، همتای بریتانیایی او نیز گفت اگر توافق حاصل شود، می تواند منجر به آزادی هزاران زندانی فلسطینی شود.
در همین حال، اسرايیل نگران است که دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) ممکن است برای صدور حکم بازداشت برای برخی سران بلندپایه این رژیم به اتهامات مربوط به جنایات جنگی در غزه آماده شود. در پاسخ به گزارش‌های رسانه‌های اسرايیلی مبنی بر اینکه دیوان کیفری بین‌المللی ممکن است به زودی حکم بازداشت مقامات ارشد کابینه و ارتش اسرايیل را صادر کند، یسرائیل کاتز، وزیر خارجه اسرايیل روز یکشنبه به سفارت‌های اسرايیل هشدار داد که امنیت خود را به دلیل خطر آنچه او «موج یهودی‌ستیزی شدید» خواند، تقویت کنند. کاتز با لحنی تهدید آمیز گفت: «انتظار داریم دادگاه کیفری بین‌المللی از صدور حکم بازداشت علیه مقامات ارشد سیاسی و امنیتی اسرايیل خودداری کند. ما سر خم نخواهیم کرد یا منصرف نخواهیم شد و به مبارزه ادامه خواهیم داد.»
افزایش امیدها برای آتش‌بس
پس از گذشت تقریبا هفت ماه از جنگ اسرايیل در غزه، روز دوشنبه امیدها برای آتش‌بس و قرارداد تبادل اسرای اسرايیلی با زندانیان فلسطینی افزایش یافته است. آنتونی بلینکن که در خاورمیانه به سر می برد گفت که «امیدوار است» حماس این پیشنهاد را بپذیرد. در همین حال، دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا نیز گفت که پذیرش پیشنهاد آتش‌بس از سوی حماس می‌تواند منجر به آزادی هزاران زندانی فلسطینی شود. طبق قرار باید مذاکره‌کنندگان حماس در مصر به عنوان میانجی در این روند همراه با ایالات‌متحده و قطر حضور یابند. همین امر رخ داد، ولی برخی گزارشات حاکی از آن است که این گروه به دوحه برگشته‌اند تا درباره پیشنهاد به جمع‌بندی برسند. ماه‌ها تلاش برای میانجیگري توافق جدیدی بین حماس و اسرايیل ادامه داشته است. اولین مورد از زمان آتش‌بس یک هفته‌ای را در نوامبر شاهد بودیم که طی آن ۸۰ اسیر اسرايیلی با ۲۴۰ زندانی فلسطینی در زندان‌های اسرايیل مبادله شدند. دیپلماسی در چند روز گذشته به نظر می‌رسید که فشار جدیدی را برای آتش‌بس تازه‌ای در میان درگیری نشان دهد.
سازمان ملل و گروه‌های کمک‌های بشردوستانه می‌گویند که جنگ در غزه، این منطقه را به آستانه قحطی رسانده است و بسیاری از این منطقه را به ویرانه تبدیل کرده و ترس از یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر را افزایش داده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده، در نشست ویژه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در ریاض مدعی شد که پیشنهادی که از جانب اسرايیل به حماس ارائه شده است «فوق‌العاده سخاوتمندانه است.» او از این گروه خواست که «سریع تصمیم بگیرند» و هشدار داد که «امیدوارم تصمیم درستی بگیرند.» یک منبع مطلع از مذاکرات گفت که پیشنهاد اسرايیل مستلزم توافقی برای آزادی کمتر از 40 نفر از حدود 130 اسیر اسرايیلی که گمان می‌رود هنوز در غزه نگهداری می‌شوند در ازای آزادی فلسطینیان زندانی در اسرايیل است. مرحله دوم آتش‌بس شامل «دوره آرامش پایدار» و پاسخ سازش‌آمیز اسرايیل به درخواست حماس برای آتش‌بس دايمی است.
همچنین، منبعی نزدیک به حماس که خواست نامش فاش نشود، به خبرگزاری فرانسه گفت: «هیات حماس پس از دیدار در قاهره، مصر را ترک کرد و به قطر بازگشتند تا درباره ایده‌ها و این پیشنهاد گفت‌وگو کنند و ما مشتاق هستیم که در اسرع وقت پاسخ دهیم.» در همین حال، ریاست جمهوری مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که عبدالفتاح السیسی، ريیس‌جمهور مصر روز دوشنبه در تماسی تلفنی با جو بایدن، ريیس‌جمهور امریکا، درباره آخرین دور مذاکرات در مورد آتش‌بس در غزه و خطرات تشدید تنش نظامی در رفح صحبت کرد. این سخنگو گفت که این تماس همچنین تبادل اسرای اسرايیلی با اسرای فلسطینی را مورد بحث قرار داده است که نقطه چالش اصلی در هرگونه توافق آتش‌بس جامع بین حماس و اسرايیل است.
القاهره نیوز که با سرویس‌های اطلاعاتی مصر مرتبط است، نیز گزارش داد که گفت‌وگوها «امروز (دوشنبه) در قاهره در حال انجام است.» یک مقام ارشد حماس روز یکشنبه گفت که این گروه هیچ «مشکل عمده‌ای» در مورد آخرین طرح آتش‌بس ندارد. سامح شکری، وزیر خارجه مصر در سخنانی در نشست ویژه مجمع جهانی اقتصاد نیز گفت: «این پیشنهاد مواضع دو طرف را درنظر گرفته است و نباید مشکلی جدی بر سر راه باشد.»
شکری با اذعان به اینکه هنوز «تصمیم نهایی» گرفته نشده است، گفت: «همه امیدواریم و من نیز امیدوارم همه به این نتیجه دست یابند.» دیوید کامرون، وزیر امور خارجه بریتانیا در همان گردهمایی گفت که به حماس پیشنهاد شده است، می‌تواند آتش‌بس
40 روزه، آزادی بالقوه هزاران زندانی فلسطینی، در ازای آزادی برخی اسرای اسرايیلی را به همراه داشته باشد. فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان‌سعودی در عین حال گفت که توافق جدید «بسیار بسیار مثبت خواهد بود، اما کاملا ضروری است که آتش‌بس دايمی باشد، نه موقت.» یک منبع نزدیک به مذاکرات حماس به خبرگزاری فرانسه گفته است که این گروه مشتاق توافقی است که آتش‌بس دايمی، بازگشت آزادانه آوارگان، توافق قابل قبول برای مبادله و پایان محاصره غزه را تضمین کند.
در همین رابطه، در سرزمین‌های اشغالی، معترضان خواستار آن شده‌اند که کابینه نتانیاهو برای آزادی اسرا هر چه زودتر به توافق برسد. اسرايیل عزم جزم کرده است به‌رغم افزایش نگرانی های جهانی برای غیرنظامیان در آنجا به رفح حمله کند، اما يسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه گفت که در صورت دستیابی به توافق، کابینه ممکن است تهاجم را «تعلیق» کند. وضعیت مردم غزه در گرمای رو به‌شدت خاورمیانه با نگرانی از شکست مذاکرات و حمله به رفح همراه شده است. پناهگاه‌های موقت ساخته شده از برزنت‌های پلاستیکی، آنها را به مکانی بسیار گرم و طاقت‌فرسا بدل کرده است و سازمان ملل در مورد شیوع بیماری‌ها هشدار داده است. خطر قحطی و کمبود دارو و تجهیزات در گرمای هوا نیز دو چندان است.
روز یکشنبه، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در شبکه ای‌بی‌سی نیوز گفت که اسرايیل در راستای «تعهداتی که بایدن بر آن تاکید دارد» کامیون‌های کمک‌رسانی بیشتری را به غزه فرستاده است. پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین اسرايیل در اوایل آوریل که منجر به کشته شدن هفت کارگر یک موسسه خیریه مستقر در ایالات‌متحده شد، جو بایدن، رييس‌جمهور ایالات‌متحده، برای اولین بار به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل هشدار داد که ادامه حمایت امریکا می‌تواند مشروط به حمایت و کمک به غیرنظامیان باشد. بیشتر کارمندان آشپزخانه مرکزی جهانی (WCK) که کشته شدند، غربی بودند. اسرايیل مدعی شد که این حمله اشتباهی صورت گرفته است. آشپزخانه مرکزی جهانی وعده‌های غذایی را در غزه تهیه کرده بود و به تازگی دالانی برای کمک‌های دریایی گشوده بود، اما پس از حمله اسرايیل به خودروی حامل هفت تن از کارمندان این نهاد، کار را متوقف کرد. روز یکشنبه آشپزخانه مرکزی جهانی اعلام کرد در حال ازسرگیری عملیات بشردوستانه در غزه است.
آناتومی نسل‌کشی
یک کارشناس سازمان ملل گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه دلایل معقولی وجود دارد که باور کنیم اسرايیل در جنگ خود علیه غزه مرتکب نسل‌کشی شده است. او می‌گوید که او در تمام مدت ماموریتش تهدیدهایی از سوی اسرايیل در زمینه این گزارش دریافت کرده است. فرانچسکا آلبانیز، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، روز سه‌شنبه گزارشی تحت عنوان «آناتومی یک نسل‌کشی» به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه کرد که اسرايیل آن را «کاملا رد کرد.»
آلبانیز در این گزارش گفت که نشانه‌های واضحی وجود دارد که نشان می‌دهد اسرايیل سه مورد از پنج اقدام فهرست شده در کنوانسیون نسل‌کشی سازمان ملل را در جنگ خود علیه غزه نقض کرده است. آلبانیز در پاسخ به این پرسش که آیا کار او در این گزارش باعث تهدید او شده است یا خیر، گفت: «بله، مدام تهدید می‌شوم. تاکنون فکر می‌کردم نیاز به اقدامات احتیاطی بیشتری وجود داشته باشد. فشار زیاد است، ولی این نه تعهد من و نه نتایج کارم را تغییر نمی‌دهد.» آلبانیز که از سال 2022 این سمت را برعهده داشت، در مورد ماهیت تهدیدها توضیح بیشتری نداد و همچنین نگفت که چه کسی آنها را صادر کرده است. او گفت: «زمان سختی بود. من همیشه از همان ابتدای مسوولیتم مورد حمله قرار گرفته‌ام.»
اسرايیل از آلبانیز انتقاد کرده و مدعی است که او «به دنبال مشروعیت‌زدایی از اسرايیل است» آلبانیز این اتهام را رد کرد و گفت که یکی از یافته‌های کلیدی او این بود که مقامات اجرایی و نظامی اسرايیل و سربازان عمدا «وظایف حفاظتی خود را در تلاش برای مشروعیت بخشیدن به خشونت نسل‌کشی علیه مردم فلسطین بر هم زده‌اند.»
یک مقام ارشد غربی و آگاه از طرح‌های اسرايیل، به شرط ناشناس ماندن، برای پایگاه خبری-تحلیلی میدل ایست آی فاش کرده است که اسرايیل در حال ایجاد یک ساختار نظامی پیچیده از پست‌های بازرسی است که مانع از فرار مردان در «سن خدمت نظامی» از رفح به منظور آماده‌سازی برای حمله به این شهر مرزی در جنوب غزه می‌شود. این ایست‌های بازرسی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به برخی از زنان و کودکان اجازه می‌دهند تا رفح را پیش از حمله مورد انتظار اسرايیل ترک کنند. اما مردان غیرنظامی و غیرمسلح فلسطینی احتمالا از خانواده‌های خود جدا می‌شوند و در طول حمله مورد انتظار اسرايیل در رفح محبوس خواهند ماند.
افشای این گزارش درباره ساخت حلقه ایست بازرسی ازسوی اسرايیل در اطراف رفح نشان می‌دهد که اسرايیل چگونه بر برنامه‌های حمله به رفح که بیش از یک میلیون آواره فلسطینی در آن در چادرها و اردوگاه‌های موقت پناه گرفته‌اند، تاکید دارد. ایجاد پست‌های بازرسی مبتنی بر جنسیت در اطراف رفح می‌تواند به رویه اسرايیل برای برهنه کردن و بازداشت اجباری مردان و کودکان فلسطینی نیز بدل شود. جمع‌آوری مردان فلسطینی در غزه و عکاسی از آنها با لباس زیر در ماه دسامبر محکومیت‌هایی را به دنبال داشت و ایالات‌متحده، نزدیک ترین متحد اسرايیل، این تصاویر را «عمیقا ناراحت‌کننده» خواند. بستگان بسیاری از مردانی که از آنها عکس گرفته شده بود آنها را شناختند و تاکید کردند که آنها با حماس همکاری ندارند. عباس دهوک، مشاور ارشد نظامی سابق وزارت خارجه و وابسته نظامی امریکا در خاورمیانه به میدل ایست آی گفت: «اسرايیل هر مردی را جنگجوی حماس می‌داند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در غزه همه مردان بالغ متهم به همکاری با حماس هستند. این رویه درستی نیست. این سرهنگ بازنشسته ارتش امریکا گفت که اسرايیل می خواهد خانواده ها را به بهانه‌ای واهی از هم جدا کند و احتمالا با این حرکت کشتار مردان در رفح به بهانه نظامی بودن و اتهام همکاری با حماس قریب‌الوقوع است.
با طولانی شدن مذاکرات آتش‌بس، اسرايیل تهدید خود برای حمله به رفح را افزایش داده است. اسرايیل مدعی است که چهار گردان حماس در رفح مستقر هستند. شهر مرزی که به اردوگاه گسترده پناهجویان تبدیل شده است در سمت چپ توسط دریای مدیترانه و در سمت راست از سوی اسرايیل محصور شده است؛ هر دو سمت را اسرايیل کنترل می‌کند. نیروهای مصری در امتداد مرز جنوبی رفح مستقرند. در این منطقه، قاهره متعهد شده است از ورود پناهجویان به خاک خود جلوگیری کند. کارشناسان نظامی می‌گویند که رزمندگان حماس همچنان با قدرت در غزه مشغول مبارزه هستند و شبکه تونلی آنها نیز عمدتا کارایی دارند. تحلیلگران اسرايیلی قبلا به میدل ایست آی گفته بودند که کابینه جنگی اسرايیل معتقد است که نمی‌تواند بدون حمله به رفح اعلام پیروزی در غزه کند، اما دیگر تحلیلگران می‌گویند که بعید است این حمله خونین بتواند اسرايیل را از باتلاق غزه بیرون بیاورد. سرهنگ بازنشسته، عباس دهوک به میدل ایست آی گفت که عملیات نظامی اسرايیل از شمال تا جنوب عمدتا برمبنای انتقام بوده است و هیچ راهبردی در آن به چشم نمی‌خورد: «آنها ایده‌ای ندارند، اطلاعات کافی از حماس ندارند، نمی‌دانند دشمن کجاست و تنها با ریختن آتش سنگین ممکن است به برخی مخفیگاه‌ها دست پیدا کنند.»
به نظر می‌رسد با این شرایط و در صورت حمله اسرايیل به رفح، منطقه و جهان شاهد فاجعه عظیمی باشد.