امنيت كوانتومي
كامران مشفق‌آراني
رايانش كوانتومي يك فناوري نوين است كه از خواص فيزيك كوانتوم براي انجام محاسبات استفاده مي‌كند، در يك رايانه كوانتومي، اطلاعات در قالب كيوبيت‌ها ذخيره مي‌شوند كه مي‌توانند در حالت‌هاي كوانتومي متعددي باشند، اين خاصيت به آنها امكان مي‌دهد كه محاسبات را با سرعت بسيار بيشتري نسبت به رايانه‌هاي كلاسيك انجام دهند. رايانه‌هاي كوانتومي مي‌توانند از خواص منحصربه‌فرد اتم‌ها و فوتون‌ها براي حل مشكلات خاص بسيار سريع‌تر از رايانه‌هاي معمولي استفاده كنند، اين مزيت آنها چالش‌هاي امنيت ملي و اقتصادي را براي دولت‌ها خصوصا ابرقدرت‌هاي جهان به همراه خواهند داشت. يك كامپيوتر كوانتومي در مقياس بزرگ به‌طور بالقوه مي‌تواند امكان رمزگشايي از رايج‌ترين پروتكل‌هاي امنيت سايبري را فراهم كند و زيرساخت‌هايي را كه از ارتباطات اقتصادي و امنيت ملي كشورها در حال حاضر محافظت مي‌كنند، به خطر بيندازد. در رقابت براي توسعه كامپيوترهاي كوانتومي، برنده و پيشتاز اين مرحله به مزيت‌هاي استراتژيك فوق‌العاده‌اي دست پيدا خواهد كرد، به همين دليل است كه در حال حاضر رقباي سنتي ايالات متحده با صرف هزينه‌هاي هنگفت اقدام به جذب كارشناسان و دانشمندان امريكايي براي پيشبرد برنامه‌هاي توسعه كوانتومي خود هستند. هر دولت، كشور يا حتي شركتي كه به يك كامپيوتر كوانتومي (به معناي عملي و كاربردي آن و نه تئوري) دست يابد، خواهد توانست تمام سيستم‌هاي رمزگذاري را كه در سراسر دنيا وجود دارد، بشكند (مانند تراكنشات بانكي، سيستم‌هاي مالياتي، امنيتي و حتي نظامي)، همچنين رادارهاي كوانتومي مي‌توانند هواپيماهاي رادارگريز و زيردريايي‌هاي فوق پيشرفته را شناسايي كنند و در هر نبرد احتمالي طرف مقابل را در كوتاه‌ترين زمان ممكن به تسليم بدون قيد شرط وادار كنند (تصور كنيد با يك حمله سايبري مي‌شود يك قدرت اتمي را با تسليحات خودش تهديد كرد) .بنابراين مي‌توان گفت كه رايانش كوانتومي نه تنها مي‌تواند تغييرات عمده‌اي در زمينه فناوري ايجاد كند، بلكه مي‌تواند تاثيرات عميقي روي سياست‌هاي جهاني، مباحث امنيت ملي و اقتصادي كشورها، تعاملات ديپلماتيك و حتي تعاريف مرزبندي ميان كشورها و دولت‌ها داشته باشد. با توجه به قدرت بي‌سابقه رايانه‌هاي كوانتومي در حل مسائل پيچيده مي‌توان انتظار داشت كه اين فناوري نقش مهمي در پيشبرد پژوهش‌هاي علمي و توسعه فناوري‌هاي جديد ايفا خواهند كرد (اكتشاف داروهاي جديد و روش‌هاي درمان ناشناخته در اين زمره هستند) . از سوي ديگر اين قدرت مي‌تواند چالش‌هاي جديدي را در زمينه امنيت سايبري و حفظ حريم خصوصي ايجاد كند، اگرچه با وجود پديده هوش مصنوعي و بالا رفتن قدرت پردازنده‌ها و همچنين توسعه چند منظوره شبكه‌هاي اجتماعي و تكنولوژي‌هاي وابسته هم‌اكنون هم بحران‌هاي بسياري در حوزه دامن جوامع مختلف را گرفته است. در نهايت، مساله اصلي براي اكثريت دانشمندان و پژوهشگران اين است كه چگونه مي‌توان از قدرت رايانش كوانتومي براي بهبود زندگي روزمره انسان‌ها استفاده كرد، در حالي كه دولتمردان در تكاپوي اقتدار نظامي و سياسي هستند، با اين حال همچنان فرصت براي جوامع هست و مي‌توان از خطرات احتمالي آن جلوگيري كرد، چنانچه دولت‌ها از حضور فعال ان‌جي‌او‌هاي منسجم در تعامل با اين رفتار و تماميت‌خواهي برخي سياستمداران جلوگيري كنند، يقينا جهان امروزي با بحراني روبه‌رو خواهد شد كه جنگ‌هاي تمام ادوار پيشين تاريخ در مقايسه با آن مانند يك شوخي ساده‌انگارانه به نظر خواهد رسيد.
در نظر بگيريد يك حكومت توتاليتر را كه با اتكا به اين توانمندي پيشرفته اين امكان را دارد تا تمام زيرساخت‌هاي اساسي يك كشور ديگر را در كوتاه‌ترين زمان ممكن فلج ساخته و با يك حمله سايبري موفق آنان را وادار به تسليم كند، از بد حادثه چنانچه يك دموكراسي نسبتا پايدار قرباني چنين تهاجمي شود، محافظه‌كاران حتي در ديگر دموكراسي‌هاي ناظر بلافاصله قدرت را به نفع خود مصادره خواهند كرد، اكثريت جمعيت با اين توجيه كه دولت متخاصم از كنترل خارج شده است اقدام به قدرت بخشيدن به تندروها در تمامي اركان و ساختارهاي موجود كرده، تمام فعالان حقوق بشر، نهادهاي مدني حتي نهادهاي محيط زيستي تحت تاثير اين حركت قرار گرفته و به احتمال زياد به حاشيه رانده خواهند شد، چنين روندي يعني بشر با ابزار تكنولوژي و با دست‌هاي خود دموكراسي را به قتلگاه تاريخ خواهد برد، لذا حضور فعال فعالان مدني در كنار تلاش‌هاي مشترك دانشمندان، متخصصان امنيت، سياستمداران و تمام افراد جامعه است كه تدوين يك نظام متفكر، متعهد و پويا به اصول انساني اقدام به پيشگيري حوادث قابل پيش‌بيني كنند، اما در همين حين اين تلاش‌ها نبايد مانع از پيشرفت و توسعه تحقيقات در راستاي توسعه اين تكنولوژي كارآمد شود، چراكه تنها نبايد به نيمه تاريك ليوان نگاه كرد و وجوه روشن صورت مساله را نيز بايد در نظر گرفت. در وهله نخست اين فناوري در خدمت به توسعه همه‌جانبه كشورها، فقرزدايي، توسعه بهداشت فردي و عمومي و تسهيل زيست انساني به كار گرفته خواهد شد، ايجاد يك فضاي حمايتي براي تحقيقات و توسعه در زمينه رايانش كوانتومي از اهميت بالايي براي تمدن بشري برخوردار است، چراكه توسعه فناوري‌هاي تاثير‌گذاري مانند اين مي‌تواند به كاهش اختلاف طبقاتي در جوامع، بهبود سطح دسترسي به نظام بهداشت و درماني خصوصا در جوامع توسعه نيافته، رشد توليدات كشاورزي ارگانيك و همگن با محيط زيست و بسياري ديگر از اين دست را منجر شود، لذا از اين مهم نيز نمي‌توان به آساني گذشت.