شورای خاورمیانه ارزیابی کرد
خاورمیانه روی بمب ساعتی
13 آوریل، ایران برای اولینبار و به شکلی بیسابقه اهداف اسراييل را در خاک سرزمینهای اشغالی هدف قرار داد. اسراييل از آن زمان به یک پاسخ محدود بسنده کرده و ایالاتمتحده و متحدانش تلاش دارند تا با اعمال تحریمهای گسترده علیه تهران، فشارها را افزایش دهند.سناریویی که پیشتر شکست خورده است. در همین راستا، گروهی از محققان فعال در شورای خاورمیانه تلاش کردند تا از چندین منظر پیامدهای رویارویی ایران و اسراييل برای خاورمیانه را بررسی کنند. در همین راستا، شهرام اکبرزاده، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتوگو با شورای خاورمیانه گفت: پاسخ موشکی و پهپادی ایران به اسراييل براساس ماده 51 منشور سازمان ملل متحد، در چارچوب حق دفاع از خود قابل تبیین است. با این حال، این اقدامی بیسابقه بود، چراکه تا پیش از این ایران و اسراييل رویارویی در سایه را تجربه کرده بودند و مواضع این بازیگر (اسراييل) توسط اعضای محور مقاومت هدف قرار میگرفت، اما تهران این بار قاعده بازی را تغییر داد. به ادعای اکبرزاده، حمله تروریستی اسراييل به سفارت ایران در دمشق نشان از آن داشت که این بازیگر از آستانه و خط قرمزها عبور کرده و نیاز به واکنشی تند دارد. به ادعای این تحلیلگر، این به معنای شکستن رویه گذشته و فعال کردن مکانیسم بازدارندگی ایران بود. مقامات ایرانی مطمئنا انتظار واکنش امریکا و برخی کشورهای اروپایی را داشتند، اما می دانستند که عدم پاسخ به حمله اسراييل بازدارندگی ایران را تضعیف خواهد کرد.
طبیعتا بعد از آنکه ایران نتوانست به واسطه مواضع امریکا و بریتانیا، اسرايیل را در شورای امنیت به چالش بکشد، روایتش مبنی بر از هم پاشیدن نظم جهانی قوت بیشتری گرفت. ایران از همان روزهای ابتدایی این ایده را مطرح کرده که نظام بینالملل و نهادهای متعدد آن در خدمت منافع امریکا و متحدانش هستند. حالا دیدگاه تجدیدنظرطلبانه ایران در امور بینالملل با افزایش اختلافات مسکو و پکن با واشنگتن قوت یافته است. طبیعتا مقامهای ایران از این فرصت برای پیشبرد منافع ضد امریکاییشان استفاده میکنند. به ادعای اکبرزاده، استراتژی تحریم نشان از قطبی شدن جهان و فرسایش توانایی ایالات متحده برای حفظ بسیاری از متحدان عرب در خلیجفارس دارد.
رنج علاالدین، کارشناس خاورمیانه نیز براین باور است که خاورمیانه روی بمب ساعتی قرار دارد. او در گفتوگو با شورای خاورمیانه مدعی شد، با توجه به تشدید تنشها در منطقه پس از حمله 7 اکتبر، این احتمال وجود دارد که اسراييل بازی تازهای را آغاز کند؛ بازی که میتواند پرهزینه باشد و رویارویی تمام عیاری را در منطقه کلید بزند. به ادعای این تحلیلگر، امروز اعضای محور مقاومت آماده حملهای تمام عیار به مواضع اسراييل در سرزمینهای اشغالی هستند. هر دم ممکن است رویارویی جدی میان اسراييل و حزبالله کلید بخورد؛ از همین رو باید تصدیق کرد که امنیت منطقه در شرایط بدی قرار دارد و هر کنش ناخواسته ممکن است هزینه بالایی را به همراه داشته باشد.
ازگه گنچ، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در باب رویارویی ایران و اسراييل مدعی شد: اگرچه هر دو بازیگر تلاش داشتند تا با دقت و خویشتنداری مانع از گسترش دامنه تنش شوند، اما این رویارویی لحظه مهمی را در خاورمیانه رقم می زند و نشاندهنده تغییر ژئوپلیتیک از رویارویی پنهانی به رویارویی آشکار بین دشمنان طولانی مدت است. به ادعای گنچ، منطقه در حال حاضر شاهد یک روند نگران کننده از تشدید درگیریها مانند درگیریها در عراق، لبنان، سوریه و یمن است که تحتالشعاع جنگ اسراييل در نوار غزه قرار گرفته است. شبح قریبالوقوع جنگ منطقه ای بر بیثباتی ذاتی منطقه سایه افکنده و تلاشهای منطقهای برای صلح، رفاه و توسعه را تضعیف میکند. با تکیه بر این سناریو، حمله تلافیجویانه ایران به اسراييل با هدف تقویت نفوذ منطقهای این کشور و اثبات تواناییهای نظامیاش انجام شد.
رویکرد محتاطانه اسراييل و عدم تمایل ایالات متحده به شرکت در هرگونه پاسخ، تلآویو را وادار کرد تا منفعل باشد. به ادعای این تحلیلگر، در حال حاضر، طرفین توانستهاند از طریق این مبادلات نظامی محدود و با دقت کالیبره شده بازدارندگی خود را حفظ کنند. تشدید تنشها فعلا فشارها بر نتانیاهو، نخستوزیر اسراييل که با بحرانهای سیاسی در داخل و خارج از سرزمینهای اشغالی مواجه بوده کاهش داده و مقدمه ای شده برای لشکرکشی اسراييل به رفح.
گنچ در ادامه مدعی شد، هنگامی که زنگ خطر جنگ به صدا در میآید، صدای صلح اغلب تحتالشعاع قرار میگیرد و میانجیها، کمتر قادر به انجام اقدامات موثر هستند.
به عنوان مثال، در 19 آوریل، ایالات متحده قطعنامهای را که بهطور گسترده مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل بود در حمایت از عضویت فلسطین در سازمان ملل که میتوانست راه را برای تشکیل کشور فلسطین هموار کند، وتو کرد. 18 آوریل، اکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی با همتای قطریاش، صراحتا اعلام کرد که حماس آمادگی خود را برای انحلال شاخه نظامی خود پس از ایجاد کشور فلسطین در امتداد مرزهای 1967 اعلام کرده است.
در همان روز دوحه اعلام کرد که در بحبوحه انتقادها و بنبست مذاکرات، نقش خود به عنوان میانجی را مورد ارزیابی مجدد قرار می دهد.