جاي خالي «سيد»

گروه هنر و ادبيات |11 ارديبهشت 1388 يكي از مهم‌ترين شخصيت‌هاي معاصر فرهنگ و هنر ايران از دنيا رفت. رضا سيدحسيني، نويسنده، مترجم سرپرست و عضو اصلي تأليف و ترجمه مجموعه 6 جلدي فرهنگ آثار و كسي كه نامش روي جلد اثر مهمي چون «مكتب‌هاي ادبي» مي‌درخشد. او كه ‌زاده ۲۲ مهر ۱۳۰۵ اردبيل بود، در زمان مرگ 83 ساله بود. 
گرچه نام سيدحسني را بسياراني با «مكتب‌هاي ادبي» به ياد مي‌آوردند اما اين تنها بخشي از كار فرهنگي و ادبي او بود. سيدحسيني را بايد مترجم و نويسنده‌اي چندوجهي بدانيم كه هر وجه از شخصيت چند بعدي‌اش كافي بود كه نامش را جاودانه كند.
در مقام مترجم آثار تعدادي از نويسندگان بزرگ قرن‌ بيستم را به فارسي برگرداند و آنها را به خوانندگان فارسي‌زبان معرفي كرد. از اين نويسندگان مي‌توان به آندره مالرو، نويسنده فرانسوي اشاره كرد. ‌او شايد يكي از چند مترجم برجسته‌اي بود كه بيشترين تلاش‌ها را در شناساندن ادبيات‌ مدرن‌ سده بيستم ميلادي به ايراني‌ها مصروف كردند.
بعد ديگري از شخصيت رضا سيدحسيني به علاقه‌مندي او به ادبيات كهن برمي‌گردد. او همواره به معرفي آثار كهن به فارسي‌زبان‌ها توجه ويژه‌اي داشت. او كه آذري‌زبان بود، از معدود نويسندگان و مترجمان غيرفارسي‌زبان است كه بيشترين خدمات را به زبان فارسي و كاربران آن كردند. مديا كاشيگر، نويسنده و مترجم فقيد كه سابقه سال‌ها همكاري با سيدحسيني داشت و خود را شاگرد او مي‌دانست، جايي او را با نيكلاي گوگول مقايسه مي‌كرد و معتقد بود جايگاه سيدحسيني تُرك در قلمروی فرهنگ و ادبيات فارسي را بايد با جايگاه گوگول اوكرايني در زبان و ادبيات روسي مقايسه كرد.
سيدحسيني روزنامه‌نگار هم بود؛ از كارهاي روزنامه‌نگاري او به حضورش در مجله سخن به عنوان يكي از سردبيرهاي مهم تاريخ ژورناليسم ايران ياد مي‌شود، چنان‌كه نزديكان او مي‌گويند، او نقش زيادي در معرفي نويسندگان جوان چند نسل به ناشران براي انتشار كتاب آنها داشته است. مديا كاشيگر در اولين سالمرگ سيدحسيني در گفت‌وگويي كه با عنوان «شرح شرافت سيد» در روزنامه شرق منتشر شد توضيح داده بود كه چطور سيدحسيني ناشران را راضي كرد كه آثار اوليه بهرام صادقي و هوشنگ گلشيري را منتشر كنند. چنين نقشي در معرفي نويسندگاني چون گلشيري و صادقي به جامعه ادبي ايران خود به تنهايي گوياي اهميت حضور سيدحسيني در فرهنگ معاصر ايران است. جالب اينكه خودش هيچ ‌وقت تمايلي به حرف زدن در اين باره نداشت. حتي براي حرف زدن درباره اينكه چگونه ناشر را براي چاپ «شازده احتجاب» گلشيري متقاعد كرد. كوتاه سخن اينكه جاي او هيچ ‌وقت در فرهنگ ايران پر نخواهد شد.