فرشاد مومني، اقتصاددان با بيان اينكه حكومتي كه متكي به مردمش نباشد، دست نشانده خارجي‌ها مي‌شود ولو اينكه در ژست خلاف آن را نشان دهد، گفت: نسبت ارزش وزني صادرات اقلام دانش‌بنيان با واردات آن نشان مي‌دهد ارزش متوسط وزني واردات ما ۷ برابر صادرات ماست، بعد نام آن را دانش‌بنيان مي‌گذارند!
وي ضمن يادآوري اينكه بعضي‌ها ژست مي‌گيرند، مي‌گويند راه نجات ايران اين است كه با امريكا مراوده داشته باشيم، خاطرنشان كرد: اگر بستر نهادي، كژكاركرد باشد، مراوده با امريكا هم فقر و ذلت و دست‌نشاندگي و بيچارگي فراهم مي‌كند، همان‌طور كه شدت دست‌نشاندگي محمدرضا شاه به امريكايي‌ها به قدري در ايراني‌ها احساس حقارت ايجاد كرده بود كه ديگر نمي‌توانستند اين همه حقارت را تحمل كنند. تصور اينكه صرف مراوده با امريكا راهي براي ما نجات ايجاد مي‌كند، اشتباه است.
به ظاهرسازي و تبليغات توخالي توجه بيشتري مي‌شود
به گزارش جماران، فرشاد مومني، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي و رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد كه در نشست «كندوكاوي در نظام علم فناوري و نوآوري در ايران» كه به مناسبت رونمايي از كتاب «نوآوري به مثابه يك بازي جمعي» نوشته «مرتضي صفدري‌رنجبر» سخن مي‌گفت، اظهار داشت: اهميت توجه به واقعيت‌‌هاي ايران از دريچه علم، اين است كه همان‌طور كه در يك ساخت توسعه نيافته رانتي قاعده است، در اين سرزمين گرامي به ظاهرسازي و تبليغات توخالي توجه بيشتري مي‌شود تا توجه به امور واقعي و حقيقي اعتلابخش. به اين دليل ما با پديده‌هاي بسيار وحشتناك از كاركرد افتادگي و توخالي شدن و ميان تهي شدن مفاهيم و ادعاها روبه‌رو هستيم.
براي روحيه‌دهي، واقعيت‌ها را پنهان نكنيد
اين اقتصاددان با تاكيد بر اينكه ما در رابطه با نظام علم، فناوري و نوآوري بسيار نياز داريم با خود و ديگران صادق باشيم، خاطرنشان كرد: متاسفانه برخي كار قبيحي انجام مي‌دهند و بعد براي توجيهش مي‌گويند اگر واقعيت‌ها را جدي بگيريم، در داخل روحيه‌ها تضعيف مي‌شود و در خارج هم استكبار جهاني سوءاستفاده مي‌كند! در حالي كه بعد از نزديك نيم قرن حكومت، بايد اينقدر درك كنيم كه آگاهي استكبار جهاني از واقعيت‌‌هاي كشور ما اگر از ما بيشتر نباشد، كمتر هم نيست. شواهد زيادي در اين زمينه مي‌توان مطرح كرد و مهم‌ترين شواهد آن را در سخنان مسوولان كليدي كشورمان هم مي‌توان ديد. آيا سخنراني را به ياد داريد كه در آن از نقش كليدي دشمن و استكبار جهاني سخن به ميان نيامده باشد؟! بنابراين خودتان هم مي‌گوييد كه او بر شما مسلط است. بنابراين با اين اداها و توجيهات پوچ و توخالي فقط نشان مي‌دهيد كه مي‌خواهيد مردم را محرم ندانيد.
به نام توليد، مونتاژكاري كردند
رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد با انتقاد نسبت به اينكه بالغ بر دو دهه گذشته بيشتر سال‌ها با عنوان توليد نامگذاري شده، اما در اين زمينه دچار انحطاط شده‌ايم، گفت: اين ملاحظات منفعتي داخلي و بين‌المللي دارد كه به نام توليد، مونتاژكاري و ظاهرسازي افراطي را در دستور كار قرار دادند. وجه انديشه‌اي آن، اين است كه آنها كه مي‌خواهند شرافتمندانه از اين مناسبات به نفع كشور استفاده كنند اول بايد تعريف عملياتي‌شان را از توليد ارايه دهند.
تزريق پول، قبل از اصلاح حماقت است
اين عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي گفت: با اين وضعيت، افرادي با سازه ذهني صد درصد رانتي، بلافاصله مي‌گويند پول بيشتر تزريق كنيد، در حالي كه تزريق پول قبل از اصلاح در بستر نهادي كژكاركرد يا از كاركرد افتاده، حماقت و دامن زدن به فساد و ناكارآمدي است. در كل سال‌هاي جنگ سرد نسبت هزينه‌هاي تحقيق و توسعه به توليد ناخالص ملي در شوروي، بيش از ۴ برابر سازمان توسعه و همكاري اقتصادي بود، اما از آن انحطاط و سقوط درآمد! به اين دليل كه آنها فاسد بودند. نظامِ يكه‌سالار كه با اهل دانايي‌اش هم با خشونت و ضرب و شتم برخورد كند، كاركرد ندارد. وقتي كه پول هم به آن تزريق مي‌كنند، پول را هم به هرز مي‌برد، همه اينها در دنيا تجربه شده، اما ما به‌طور روزمره شاهد بيان اظهارات رانتي هستيم. به همين دليل متاسفانه مرتبا بايد بديهيات را تكرار كنيم.
اينها را ابزار خودفريبي و ديگرفريبي مي‌كنند
وي توضيح داد: نسبت ارزش وزني صادرات اقلام دانش‌بنيان با واردات آن نشان مي‌دهد ارزش متوسط وزني واردات ما ۷ برابر صادرات ماست، بعد نام آن را دانش‌بنيان مي‌گذارند! اين در شرايطي است كه ما در معرض خشن‌ترين و ناجوانمردانه‌ترين تحريم‌ها هم قرار داريم، يعني احتمال بسيار ضعيفي وجود دارد كه محصول وارداتي دانش‌بنيان با كيفيت وارد ايران شود.
متاسفانه در اين شرايط، عادت كردند كه سراغ افرادي بروند كه صلاحيت تخصصي و كارشناسي ندارند ولو اينكه حسن نيت و جايگاه هم داشته باشند! اگر اين ملاحظه‌ها را هم داخل كنيد، شدت پوچ و نمايشي بودن اين ادعاها روشن‌تر مي‌شود كه آنها را ابزار خودفريبي و ديگرفريبي مي‌كنند.
ارزآوري‌اش را مي‌گويند، اما نمي‌گويند براي هر واحد كسب درآمد ارزي آن، چقدر ارز رانتي خام‌فروشانه تزريق كرده‌ايم!
هزينه توليد برخي محصولات، از قيمت فروش ارزي آن به خارجي‌ها بيشتر بوده!
رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد ضمن اشاره به گزارش چند سال گذشته وزارت صمت و كشاورزي كه در آن اعلام شده بود در ۹۵ درصد اقلام صادراتي كه غيرنفتي مي‌نامند، هزينه ارزي توليد از قيمت فروش ارزي آن به خارجي‌ها بيشتر بود، ادامه داد: اين موارد را مسكوت مي‌گذارند و مسائل دلخوش خنكي مطرح مي‌كنند تا امروز به فردا برسد اين رويه‌ها نسبتي با صدق و اخلاق علم و مصالح كشور ندارد. چقدر تلخ است كه اين حرف‌ها به كام فلان مسوول شيرين مي‌آيد و بعد تعجب مي‌كنند كه چرا در انتخابات در فلان شهرستان، مشاركت پايين بوده و از همين ميزان نيز دوسوم راي باطله است! اگر قرار بود كار كشور با اين چيزها راه بيفتد اوضاع اين‌گونه نمي‌شد!
آنچه درباره حمايت از توليد مي‌گويند توخالي و بي‌محتواست
وي يادآورشد: روند تحولات ارقام رسما اعلام شده از فساد را در دو دهه گذشته ببينيد! هر كس الفبا را بفهمد مي‌داند كه در اين مناسبات، آنچه درباره حمايت از توليد در كشور گفته مي‌شود اظهاراتي توخالي و بي‌محتواست. اگر كسي بخواهد توليد فناورانه شكل بگيرد، غير از اينكه بايد يك برنامه كنترل پيشگيرانه فساد داشته باشد، بايد هزينه فرصت مفت‌خوارگي را بالا ببرد. اگر افراد بتوانند از طريق سوداگري، قاچاق، دلالي و وارداتچي‌گري، سودهاي سرشار و بدون ريسك پيدا كنند، روشن است كه ظرفيت‌‌هاي مادي و انساني خود را صرف كار پرمشقت، پرريسك و پردردسر توليد نمي‌كنند. اينها جزو الفبا هستند، اما از فرط ناديده گرفتن‌‌هاي غيرعادي، به‌طور حيرت‌انگيزي در تبليغات رسمي مي‌گويند ما در تخصيص اعتبار به بخش توليد و سرمايه‌گذاري كولاك كرديم! اما وقتي گزارش‌هاي رسمي مجموعه زير نظر همان گوينده بيرون مي‌آيد، روشن مي‌شود كه از بيخ و بن دروغ است و واقعيت دقيقا در جهت خلاف آن است.
بخش اعظم «بازار» سازوكار غارت است
مومني با بيان اينكه بايد پرسيد چرا هولناك‌ترين ضربه‌ها به توليد صنعتي ايران دقيقا همزمان با جدي‌تر شدن تحريم‌ها ايجاد شده است، اضافه كرد: يكي از بزرگ‌ترين فرصت‌طلبي‌ها و فريبكاري‌ها در ايران اين است كه هر آنچه مي‌خواهند بر عهده رانت‌جوها، رباخوارها و دلال‌ها بگذارند و در آن قانون جنگل حاكم كنند، مي‌گويند ما آن را به بازار سپرده‌ايم! كدام بازار؟! به گونه‌اي حرف مي‌زنند كه گويا در ايران در همه بازارها رقابت كامل با قله شفافيت بهينگي و كارايي وجود دارد! متفكران بزرگ مي‌گويند بخش اعظم آنچه در كشور‌هاي در حال توسعه به آن بازار مي‌گويند ساز و كار غارت و چپاول است، اما اسمش بازار است. احاله به بازار در ايران به معناي رهاشدگي است، اينها حتي آبروي «تئوري بازار» را هم برده‌اند. ما مفهوم «بازارگرايي» را هم در ايران به ابتذال كشانده‌ايم.
يك شبه چند هزار ميليارد تومان به جيب مي‌زنند و غيب‌شان مي‌زند!
مومني توضيح داد: اينجاست كه گفته مي‌شود تورم براي بخشي از دولتمردان سود دارد و اين‌گونه مي‌شود كه يك شبه شخصي پيدا مي‌شود و چند هزار ميليارد تومان به جيب مي‌زند و غيبش مي‌زند. بايد در تحليل‌‌هاي اقتصاد سياسي، حكومت را از دولتمردان فاسد جدا كرد. حكومت از سياست‌هاي تورم‌زا لطمه شديد مي‌بيند، اما حكومتگران نالايق با تورم مي‌توانند بي‌لياقتي خود را پنهان كنند.