ترس اسراييل از رويكرد تعاملي پزشكيان
احمد شیرزاد
1) مجموعه‌اي از تحولات بين‌المللي را بايد بررسي كرد تا پشت‌پرده تحليلي ترور اسماعيل هنيه روشن شود. معناي نخست اين ترور و ريشه هايش آن است كه دولتي در ايران روي كار آمده كه نگاه و رويكرد تعاملي با دنيا داشته و بنا دارد سرفصلي جديد در حوزه سياست خارجي ايران رقم بزند. رهبر انقلاب هم در سخنان اخير خود حتي در رابطه با كشورهاي اروپايي هم اشاره‌اي به اين معني داشتند كه اگر اروپاييان دست از دشمني برداشته و منافع ايران را محترم بشمارند، ايران منعي براي مذاكره و توسعه روابط ندارد. رويكرد دولت جديد هم يك سياست خارجي فعالانه است. در شرايطي كه مسعود پزشكيان در نطق تحليف خود بر رشد سياست‌هاي منطقه‌اي و بين المللي ايران تاكيد كرد و اين تاكيد هم همراه با وفاق ملي ايرانيان بود و از سوي ديگر، نمايندگان هم آن را تاييد كردند، معناي اين ترور آن است كه رويكرد جديد دولت در عرصه سياست خارجي و تلاش دولت براي ايجاد وفاق داخلي، بيش از هر فرد و جرياني منافع نتانياهو را به خطر مي‌اندازد. روندي كه نشان مي‌دهد ايران بايد با قوت و قدرت بيشتري اين مسير تعاملي را دنبال كند. چرا كه اسراييل دشمن شماره يك ايران، فلسطين و كشورهاي اسلامي است.
2) نكته مهم بعدي مرتبط با انتخابات امريكاست. تاثير اين انتخابات در نظام بين‌الملل غيرقابل انكار است. به نظر مي‌رسد منافع نتانياهو در آن است كه ترامپ و تندروها در امريكا راي بياورند تا او بتواند سياست‌هاي جنگ‌طلبانه و ماجراجويانه‌اش در منطقه را دنبال كند. به همين دليل موضع‌گيري‌ها نسبت به اين ترور بر انتخابات امريكا سايه انداخته و كار را براي دموكرات‌ها سخت مي‌كند.
3) در رابطه با تحولات داخلي اسراييل هم به نظر مي‌رسد مرگ يا حيات سياسي نتانياهو به تداوم اين جنگ بستگي دارد. نتانياهو بيش از هر فرد ديگري براي بقاي خود به طولاني شدن جنگ نياز دارد. حتي اگر به قيمت كشته شدن هزاران سرباز اسراييلي و از بين رفتن اقتصاد اين كشور باشد. وضعيت نتانياهو در داخل اسراييل خوب نيست و تحت فشارهاي داخلي قرار دارد. تنها گزاره‌اي كه ماندن او را در قدرت امكان پذير مي‌كند، تداوم جنگ است. مجموعه اين عوامل در كنار هم، ترور اسماعيل هنيه در تهران را معنا‌دار مي‌كند. او پيام جنگ به ايران مي‌دهد و به‌زعم خود با اين ترور درصدد تحقير ايران و ايرانيان است. البته همان‌طور كه در پيام رهبري هم بازتاب پيدا كرد، ايران نسبت به خونخواهي اين ترور اقدام خواهد كرد.
4) پرسشي كه در اين ميان مطرح است نحوه واكنش ايران به اين ترور است. منافع ملي در شرايطي تضمين مي‌شود كه واكنش ايران يك واكنش عقلاني و متناسب باشد و بر مبناي هيجان و احساس نباشد. حتما بايد سنجيده و عاقلانه واكنش نشان داد. واژه به واژه پيام رهبري و رييس‌جمهور حساب شده بودند، در عين تاكيد بر عزت ملي ايرانيان و اعاده حيثيت و غرور ملي، لحن و ادبيات پيام هيجاني و شتابزده نبود. نوعي عقلانيت پشت آن ديده مي‌شود. واكنش‌هاي ديپلماتيك جمهوري اسلامي چه در سطح وزارت خارجه و چه تویيت نمايندگي ايران در سازمان ملل و چه واكنش وزير خارجه در مطالبه‌گري از شوراي امنيت سازمان ملل و... نشان مي‌دهد كه ايران حداقل در رابطه با اقدام نظامي، متناسب با عمل بيشرمانه‌اي كه توسط اسراييل انجام شده، عجله ندارد. احتمالا با يك همكاري بين‌المللي با محور مقاومت، واكنش سنجيده‌اي به تحركات روزهاي اخير اسراييل نشان داده مي‌شود. نبايد فراموش كرد ترور هنيه، چه ترور فواد شكر در بيروت و... موضوعات كوچكي نيستند كه بتوان به راحتي از آن عبور كرد. فكر مي‌كنم محور مقاومت بيش از هر زمان ديگري متحد و متفق در مبارزه با اسراييل است. بسياري ديگر از كشورهاي اسلامي مانند تركيه، مصر و قطر كه ميانجي مذاكرات صلح بودند اين ترور را محكوم كردند. معتقدم شرايط بيش از هر زماني در افكار عمومي جهاني و مناسبات بين‌المللي به ضرر اسراييل است. ايران هم بايد از اين فرصت هوشمندانه استفاده كند.
5) اين ترور در زماني به وقوع پيوسته كه هم بحث آتش بس در غزه مطرح شده و هم حماس و تشكيلات خودگردان به سمت آشتي ملي حركت كرده بودند. هنيه يك فرمانده نظامي صرف نبود بلكه يك رهبر سياسي بود. اگر قرار بود مذاكره‌اي براي صلح صورت بگيرد، علي‌القاعده طرف مذاكره اسراييلي‌ها هنيه و همكارانش بودند. وقتي طرف مذاكره از سوي اسراييل ترور مي‌شود، يعني اسراييل به دنبال صلح نيست، بلكه به دنبال جنگ افروزي است. اين روند هر نوع تلاش براي آتش بس را بي‌فايده مي‌كند. به نظرم نتانياهو بيش از هر زمان ديگري به دنبال ايجاد جنگ منطقه‌اي است تا امريكا هم وارد جنگ شود تا بقاي خود را در قدرت تضمين كند. بر اين مبنا معتقدم، ترور هنيه تاثيرات عيني در مذاكرات صلح و آتش بس دارد و مسير صلح و آتش بس را دشوار مي‌كند. موضوع دولت خودگردان هم متاثر شده و آنها براي ادامه سياست‌هاي خود مقبوليت كافي نخواهند داشت. آنها مجبور هستند به سياست‌هاي حماس و حزب‌الله نزديك شوند.