همزمان با رسانهاي شدن شهادت اسماعيل هنيه در تهران، رسانههاي بينالمللي تلاش كردند تا به پيامدهاي ترور شهيد اسماعيل هنيه و همزماني اين رخداد خونين با حمله رژيم اسراييل به جنوب بيروت بپردازند. از منظر بسياري از كارشناسان تحولات اخير نه تنها رايزنيها براي صلح در غزه را متوقف خواهد كرد، بلكه ميتواند خاورميانه را در آستانه جنگي تمام عيار قرار دهد. به ادعاي گروهي ديگر ترور شهيد هنيه، دولت چهاردهم را با چالشهايي در باب رايزني با غرب براي برداشتن تحريمها روبهرو كرده و موجب خواهد شد تا معادلات منطقه در اولويت سياست خارجي دولت تازه نفس قرار بگيرد.
تريتا پارسي از اهداف نتانياهو نوشت
به نظر ميرسد دور جديد تنشها با تجاوزات مكرر اسراييل و عبور اين رژيم از خطوط قرمز در منطقه آغاز شده است. ناظران نتيجه اين ماجراجوييهاي خطرناك اسراييل را حركت به سمت جنگ تمام عيار و منطقهاي ميدانند كه در سكوت و بعضا حمايت بيدريغ ايالات متحده از اسراييل در حال وقوع است. پس از رخداد مرگبار مجدل شمس در جولان اشغالي، رژيم اسراييل با متهم كردن حزبالله در قبال آن، بهانه لازم براي آغاز دور جديدي از ترورهاي شخصيتهاي مقاومت را به دست آورده است. ابتدا در شامگاه سهشنبه با حمله به ضاحيه جنوبي بيروت و سپس ترور و شهادت اسماعيل هنيه و يكي از محافظانش، به نظر قصد دارد سطح تنش را در منطقه بالا ببرد. پيش از اين حملات، برخي سران رژيم اسراييل خواستار اقدامات تلافيجويانه شديد عليه محور مقاومت بودند. بهزعم برخي ناظران، تهديد به جنگ تلافيجويانه زميني عليه لبنان بايد بهانه لازم را داشته باشد و حادثه مجدل شمس به ادعاي سران اسراييلي همان بهانه لازم و كافي است. از سوي ديگر، ناظران اهداف مهمتري را براي اسراييل متصور هستند.
تريتا پارسي، مدير اجرايي موسسه كوئينسي در تحليلي در شبكه اجتماعي ايكس مدعي است اهداف اسراييل از ترور و شهادت اسماعيل هنيه در تهران چندگانه است: اول اينكه با اين ترور، نتانياهو ميتواند مذاكرات آتشبس با حماس را در نطفه خفه كند يا دستكم تا مدتي نامعلوم به تعويق بيندازد. دومين هدف نتانياهو ممكن است بستن درهاي ديپلماسي ميان ايران و ايالات متحده در دوره رياستجمهوري مسعود پزشكيان باشد كه متعهد شده است مذاكرات هستهاي را با ايالات متحده از سر بگيرد. سوم اينكه نخست وزير اسراييل بهانه لازم براي ادامه جنگ در غزه را به دست آورده تا جبهه جديدي را در لبنان باز كند و چهارم اينكه پيامي روشن به نامزدهاي رياستجمهوري در ايالات متحده، به ويژه كامالا هريس مخابره كند مبني بر اينكه اسراييل نبايد از سوي ايالات متحده براي پايان جنگ در منطقه تحت فشار قرار گيرد.
ريسپانسيبل استيت كرفت: اسراييل به دنبال افزايش تنش در روابط تهران و واشنگتن است
محمد سهيمي نيز در وبسايت ريسپانسيبل استيت كرفت اين ادعا را مطرح كرد كه اسراييل از ترور اسماعيل هنيه در تهران دو هدف را دنبال ميكند: يكي بر هم خوردن مذاكرات آتشبس و ديگري هدف قرار دادن ديپلماسي مسعود پزشكيان، رييسجمهور جديد ايران در قبال غرب به ويژه ايالات متحده در زمينه مذاكرات هستهاي. به عقيده سهيمي، در روز تحليف مسعود پزشكيان، رهبري خارجي و متحد نزديك ايران در تهران ترور ميشود. اين مساله پزشكيان را در مقام رييس شوراي عالي امنيت ملي با مسالهاي امنيتي در سطح ملي، منطقهاي و بينالمللي مواجه ميكند. به عقيده سهيمي، همه اين سطوح، به ويژه سطح بينالمللي آن با مذاكرات هستهاي ايران با ايالات متحده مرتبط است. بنابراين يكي از اهداف اسراييل از ترور رهبر حماس ميتواند تضعيف ديپلماسي ميان پزشكيان با رهبران ايالات متحده باشد. پيش از اين نيز اسراييل با موارد مشابهي مانع از به نتيجه رسيدن مذاكرات ايران با غرب شده بود. به عقيده سهيمي، پزشكيان كه با وعده عملگرايي به رياستجمهوري ايران رسيده است، بارها اعلام كرد كه براي رفع تحريمهاي اقتصادي، مذاكره با امريكا را دنبال خواهد كرد. همين مساله ممكن است نتانياهو را بر آن داشته باشد تا با ايجاد مسالهاي امنيتي و ترور يكي از رهبران مقاومت، عملا راه را براي ديپلماسي، دستكم تا انتخابات امريكا مسدود كند.
پالستاين كرونيكل: واشنگتن، تلآويو را جسورتر كرد
رمزي برعود، تحليلگر جهان عرب نيز در وبسايت پالستاين كرونيكل نوشت: اسراييل مكان و زمان ترور اسماعيل هنيه را با دقت انتخاب كرد. رهبر فلسطيني اندكي پس از شركت در مراسم تحليف مسعود پزشكيان، رييسجمهور جديد ايران، در پايتخت ايران به شهادت رسيد. به باور برعود، اين اقدام رژيم اسراييل، اين پيام را به محور مقاومت كه نمايندگان آنها جهت مراسم تحليف رييسجمهور ايران در تهران گرد آمده بودند، مخابره ميكند كه تلآويو خواهان تشديد بيشتر تنش با حماس و محور مقاومت است و نسبت به مذاكرات آتشبس هيچ ميل و رغبتي ندارد. از نظر زمانبندي نيز اين جسارت اسراييل حايز اهميت است: پس از سفر نتانياهو به واشنگتن و گرفتن تضمينهاي حمايت از سوي ايالات متحده، به نظر ميرسد تلآويو جسورتر از پيش به دنبال تشديد تنش باشد. بنابراين در ترور رهبران مقاومت با جسارت بيشتري عمل ميكند. اين در حالي است كه مقامات امريكايي در روزهاي اخير بارها بر حمايت آهنين واشنگتن از تلآويو تاكيد كردهاند.
الجزيره: اسراييل به مذاكرات صلح پايان داد
به عقيده برخي كارشناسان مسائل منطقه، با ترور رهبران و فرماندهان مقاومت در روزهاي اخير، به نظر اسراييل قصد دارد «دكترين ضاحيه» را بار ديگر در لبنان پياده كند. پيش از اين نيز طي جنگ 34 روزه اسراييل عليه لبنان در جولاي و آگوست 2006 اسراييل با يورش همهجانبه عليه مردم لبنان، به معرفي و پيادهسازي دكترين ضاحيه اقدام كرد. در همان سال، روزنامه تايمز اسراييل از اين دكترين ادعايي به عنوان يك «استراتژي نظامي حامي استفاده از نيروي نامتناسب عليه يك نهاد ستيزهجو با تخريب زيرساختهاي غيرنظامي» ياد كرد. به عبارت ديگر، اين دكترين هيچ احترامي براي حقوق بينالملل و تمامي مفاد كنوانسيون ژنو قائل نيست. اين دكترين براي ضاحيه حومه جنوبي بيروت نامگذاري شد، منطقهاي كه رسانههاي غربي از آن به عنوان «سنگر حزبالله» تعريف ميكنند. بلن فرناندز، تحليلگر مسائل خاورميانه در تحليلي در الجزيره نوشت كه پس از جنگ 2006، خود او شاهد نتيجه «دكترين ضاحيه» و اقدامات ويرانگر اسراييل در لبنان بوده است. اين تحليلگر معتقد است كه اسراييل دوباره به دنبال پيادهسازي اين دكترين است: تنها ميتوان حدس زد كه در هر درگيري آينده ميان اسراييل و حزبالله، دكترين ضاحيه نام رمز تجاوز اسراييل و ايجاد رعب و وحشت به منظور بازدارندگي عليه خود خواهد بود. فرناندز افزود: علاوه بر تخريب زيرساختهاي غيرنظامي در سال 2006، اسراييل همچنين متعهد شد كه بخشهايي از لبنان را با ميليونها بمب خوشهاي بمباران كند كه بسياري از آنها منفجر نشدند و حتي در نبود جنگي همهجانبه همچنان ميتواند باعث وحشت، كشتار و معلوليت غيرنظاميان شود.
وادي سعيد، استاد حقوق در دانشكده حقوق دانشگاه كلرادو در گفتوگو با الجزيره، حملات به ضاحيه جنوبي بيروت و مقر حزبالله و ترور و شهادت اسماعيل هنيه حماس در تهران را در يك راستا دانست و گفت: اين اقدامات مجموعهاي از رويدادهاي بسيار خطرناك هستند كه منطقه را به سوي آتش سوق ميدهند. او گفت: اين تجاوزات و تكرار آنها از سوي اسراييل، ضعف ايالات متحده را در مهار اين رژيم نشان ميدهد و حاكي از آن است كه واشنگتن نيز خواهان صلح و ثبات در منطقه نيست يا دستكم نسبت به تحقق آن الزام و توان ندارد. اين تحليلگر مسائل خاورميانه در ادامه مدعي شد كه ترور هنيه ممكن است به نفع موقعيت متزلزل نتانياهو باشد، چراكه با اين اقدام او ميتواند به جنگ در غزه ادامه دهد و درها را به روي هر گونه آتشبس كه ميتوانست به فروپاشي كابينه او منجر شود، ببندد. نور عوده، تحليلگر منطقه از رامالله، كرانه باختري نيز در الجزيره نوشت كه اسماعيل هنيه شخصيتي سياسي و عملگرا داشت. از همين رو ميتوان انتظار داشت كه پس از اسماعيل هنيه، روند تحولات در غزه و حتي كرانه باختري به شكل ديگري پيش رود و فضا را از آنچه هست، پيچيدهتر كند. عوده گفت: روند مذاكرات آتشبس زير نظر هنيه به شكل قابل قبولي در جريان بود، اما اكنون تندروها در اسراييل بايد از اين اتفاق خوشحال باشند. عوده در پايان نوشت: شايد تغيير چشمگيري در پويايي ميدان غزه در مورد جنگ رخ ندهد، اما مطمئنا چشمانداز آتشبسي كه به فوريت مورد نياز است، دورتر از هميشه است.
نيويوركتايمز: اسراييل به دنبال گشايش جبهه تازه است؟
به باور جان ليونز، تحليلگر مسائل خاورميانه در گفتوگو با نيويوركتايمز، ترور اسماعيل هنيه، رهبر سياسي حماس در ايران، هشداري جدي به بازيگران كليدي منطقه نسبت به بروز جنگ تمام عيار در منطقه است. تاكنون ايالات متحده با حمايت خود از جنگ اسراييل در غزه، چه در سطح بينالمللي و چه در داخل امريكا، واكنشهاي منفي زيادي را عليه خود احساس كرده است. از سويي به نظر نميرسد اسراييل خواهان جنگ تمام عيار باشد، زيرا به خوبي ميداند كه قدرت نظامي حزبالله به مراتب بيشتر از حماس است. اين تحليلگر مينويسد: در سال 2006 اسراييل با حزبالله وارد جنگ شد، جنگي كه به هيچ روي مطلوب سران اسراييل پيش نرفت. بعدا در گزارش رسمي اسراييل، مشخص شد اسراييل در آن جنگ پيروز نشده است. به عقيده ليونز، چندين عامل كليدي باعث عدم موفقيت اسراييل در مقابله با حزبالله خواهد شد: نخست اينكه زمين در جنوب لبنان براي رزم ارتش اسراييل بسيار سختتر از منطقه مسطح و كوچكتر غزه است. دوم اينكه حزبالله نيروهاي رزمي بسيار ورزيدهاي دارد. سوم اينكه تشكيلات حزبالله بسيار منسجمتر و يكدستتر از حماس است و رهبري حزبالله بر تمامي سطوح اين جنبش نظارت كامل دارد. بنابراين به نظر ميرسد اسراييل با اين ترورها تنها به دنبال حذف و تضعيف جنبشهاي مقاومت منطقه باشد و نه كشيده شدن به جنگي تمام عيار.
اسكاينيوز: پيامدهاي ترور رهبر ارشد حماس براي تلآويو
نيكلول جانستون، كارشناس مسائل خاورميانه در اسكاينيوز نوشت كه اسماعيل هنيه فردي ميانهرو و سياستمداري كاركشته و واقعگرا بود كه رهبري تلاشها براي مذاكره درباره آتشبس در غزه را بر عهده داشت. او كه در سالهاي اخير عمدتا در قطر مستقر بود و بر سياستهاي كلي جنبش حماس نظارت داشت، ميتوانست با پايبندي به آرمانهاي فلسطين، نسبت به صلح و ثبات در منطقه نيز فردي قابل اعتماد بازيگران منطقه باشد. جانستون هنيه را در ميان جنبشهاي ملي فلسطين، حتي در ميان كساني كه سرسختانه با ايدئولوژي آن مخالف بودند، شخصيتي محبوب ميداند. بهزعم جانستون، هنيه چهره علني ديپلماسي حماس در پايتختهاي عربي و اسلامي نيز بود. او تلاشها را براي مذاكره براي آتشبس در غزه رهبري ميكرد. او در سالهاي اخير در قطر كه ميزبان شاخه سياسي اين گروه است، مستقر بوده، اما بين تركيه، لبنان، ايران و مصر رفت و آمد داشت. به باور اين كارشناس مسائل خاورميانه، ترور هنيه، جداي از پيامدهاي منطقهاي، در درون ساختار حماس، اين امر مستلزم تغيير رهبري در راس آن است. به نظر ميآيد جايگزين او به سرعت انتخاب شود، چراكه ساختار پوياي حماس امكان انتقال آرام قدرت را فراهم ميكند.
فارن افرز: معادلات خاورميانه پيچيدهتر ميشود
از سوي ديگر به عقيده مهند حاج علي، تحليلگر مسائل خاورميانه، ترورهاي اخير رهبران مقاومت ميتواند با پاسخ قاطع حزبالله و ساير نيروهاي محور مقاومت از عراق گرفته تا يمن همراه باشد. همين امر ممكن است با اشتباهات محاسباتي همراه باشد و منطقه وارد جنگي تمام عيار شود. مهند حاج علي در فارن افرز نوشت: اما دو تحول جديد اكنون به طرز چشمگيري تنشهاي موجود را تشديد كردهاند و بدين معناست كه منطق ممكن است با تعصب و هيجان از سوي هر دو طرف جايگزين شود. اولين مورد هدف قرار دادن فواد شكر، فرمانده نظامي حزبالله در بيروت است. اسراييل مدعي است كه ترور او موفقيتآميز بوده است، اما هنوز هيچ تاييد رسمي در اين باره وجود ندارد. شكر مشاور ارشد نظامي سيد حسن نصرالله، رييس حزبالله بود. همين امر باعث ميشود حزبالله احساس كند بايد پاسخ قاطع و بازدارندهاي به اسراييل بدهد. اما اينكه اين پاسخ به جنگ تمام عيار منجر شود، بسته به واكنش از سوي اسراييل دارد. اما بهزعم مهند حاج علي، به نظر ميرسد ترور اسماعيل هنيه در تهران معادلات را از اينكه هست پيچيدهتر كند.
فارين پالسي: محور مقاومت دكترين اسراييل را خنثي ميكند
بلال ساب، رييس بخش خاورميانه ايالات متحده و مشاور در شوراي علمي و آكادميك تحقيقات و مشاوره ترندز در فارين پالسي نوشت: مساله تنش ميان حزبالله و اسراييل از همان آغاز تنش ميان حماس و اسراييل با هم گره خورده است. ساب مينويسد: اما رسيدن به توافق آتشبس در غزه ممكن است حتي تنش در مرز لبنان را بيشتر كند. اين تحليلگر مسائل خاورميانه معتقد است حزبالله شايد پيش از ترورهاي اخير و حتي پيش از توافق آتش س اسراييل با حماس، با ميانجيگري ديپلماتيك مايل به توافق آتشبسي با رژيم اسراييل بوده باشد تا از تهاجم همهجانبه اسراييل اجتناب كند و در عين حال شرايط عادي را به لبنان بازگرداند. اما بهزعم ساب، اين انتخاب از همان ابتدا نيز آنچنان براي حزبالله ساده نبوده است. به باور ساب، توافق با اسراييل كه سرنوشت فلسطينيان در غزه و كرانه باختري را ناديده ميگيرد، ممكن است خشونت در مرز اسراييل و لبنان و حملات اسراييل در داخل لبنان را متوقف كند، اما مانع از ظهور مجدد آن در يك يا دو سال آينده نخواهد شد. به ادعاي بلال ساب، پيوند در هم تنيده گروههاي مقاومت به آنها اين اجازه را ميدهد كه در هماهنگي با هم عليه اسراييل اقدام كنند. اين تحليلگر مسائل خاورميانه افزود: اسراييل با ترورهاي اخير و حملات گاه و بيگاه به مواضع گروهها ميخواهد اين اتحاد را ميان اين محور بشكند و راهبرد حذف فرماندهان و رهبران مقاومت هم در همين راستاست تا سازمان آنها را تضعيف و ارتباط ارگانيك آنها را خدشهدار كند. با ترور اسماعيل هنيه و در هم شكستن مذاكرات آتشبس با حماس، اسراييل تلاش دارد با ايجاد بحران عملا حمايت ايالات متحده را به دست آورد، كما اينكه حملات ايالات متحده به مقر حشدالشعبي نيز در همين راستا ارزيابي ميشود.
سيانان: تشديد تنش با ترور رهبران مقاومت
در همين رابطه سرهنگ بازنشسته، سدريك لايتون، تحليلگر نظامي و امنيتي امريكايي در گفتوگو با سيانان مدعي شد ترور اسماعيل هنيه بهطور بسيار جدي مذاكرات آتشبس و تبادل اسراي اسراييلي را با چالش مواجه خواهد كرد. اين تحليلگر امنيتي معتقد است كه كشتار ضاحيه جنوبي بيروت و ترور اسماعيل هنيه ميتواند پاسخ جدي محور مقاومت عليه اسراييل را در پي داشته باشد. همين امر به خودي خود تمامي تلاشها براي رسيدن به توافق آتشبس را ناكام خواهد گذاشت.