سرمقاله «اکونومیست» نفوذ شرکت‌های چینی به جنوب جهانی
هفته‌نامه اکونومیست در سرمقاله این هفته خود به موضوع نفوذ شرکت‌های چینی در کشورهای در حال توسعه جنوب جهانی پرداخته است. از منظر این نشریه، گرچه این مساله مزایای بسیاری برای این کشورها دارد، ولی انفعال نیز می‌تواند برای آنها زیانبار باشد. از منظر اکونومیست، برای دهه‌ها، غرب بزرگ‌ترین پشتیبان جهانی‌سازی بوده است. سال‌ها طول می‌کشد تا پیامدهای تصمیم آن برای بازگشت به داخل برای حفاظت از خود در برابر رقابت چین کاملا روشن شود، ولی جهان نایستاده است. شرکت‌های چندملیتی غربی که مدت‌ها عامل اصلی تجارت خارجی و سرمایه‌گذاری و بزرگ‌ترین ذی‌نفعان فضای باز تجاری بودند، امروز در سریع‌ترین و پرجمعیت‌ترین بازارهای جهان زمین را تسلیم کرده‌اند. حالا چین در حال دروی پاداش‌هاست. به نوشته اکونومیست، از زمان پایان جنگ سرد شرکت‌های بزرگ جهان ثروتمند، نیروی مسلط در تجارت جهانی بوده‌اند. امروز مصرف‌کنندگان و کارمندان تقریبا در تمام کشورها به طریقی تحت تاثیر عملیات شرکت‌های بین‌المللی از امریکا و اروپا گرفته تا ژاپن قرار دارند. این غول‌های بزرگ اما اکنون در معرض تهدیدند، چراکه شرکت‌های چینی در صنایع مختلف، از خودرو گرفته تا پوشاک با سرعت خیره‌کننده‌ای درحال گسترش به کشورهای خارجی هستند. مسابقه‌ای تجاری جدید آغاز شده که میدان آن نه چین است و نه کشورهای ثروتمند، بلکه اقتصادهای رو به رشد جنوب جهانی هستند. به گزارش «اکو ایران» نگاه کسب‌وکارهای چینی به خارج تا حدی به دلیل کاهش رشد اقتصادی و رقابت شدید در داخل است. از اندونزی گرفته تا نیجریه، آنها سلطه شرکت‌های چندملیتی در همه جا را از بین می‌برند. شرکت الکترونیکی Transsion نیمی از گوشی‌های هوشمند خریداری شده در آفریقا را تولید می‌کند. شرکت Mindray نیز تامین‌کننده اصلی سیستم‌های نظارت بیمار در امریکای لاتین است. تولیدکنندگان چینی خودروهای برقی و توربین‌های بادی در حال گسترش در کشورهای در حال توسعه هستند که از قضا 9 بازار از 10 بازار بزرگ تیک‌تاک را نیز در خود جای داده‌اند. با این حال، گسترش شرکت‌های چینی در واقع نتیجه سیاست‌های دولتی در غرب و چین است. درحالی که شرکت‌های ثروتمند برای بیرون نگهداشتن کالاهای چینی مانع ایجاد می‌کنند برخی شرکت‌های چینی با انتقال تولید به جنوب جهانی در تلاش برای دور زدن تحریم‌ها هستند. در همین زمان، فروش به بازارهای نوظهور نیز جذاب‌تر شده است. تلاش‌های دولت برای ایجاد روابط دیپلماتیک با جنوب جهانی، به خصوص با کمک یک تریلیون دلاری برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها از طریق «ابتکار کمربند و جاده»، مسیر شرکت‌ها را هموارتر کرده است. با چرخش غرب به داخل، چین و سایر کشورهای نوظهور نزدیک‌تر شده‌اند.
درس‌های مهم برای سیاستگذاران
در زمانی که جهانی‌سازی با تهدید مواجه است، این مساله درسی مهم برای سیاستگذاران دارد: تجارت می‌تواند منافع فوق‌العاده‌ای داشته باشد. میلیاردها زندگی با انتخاب‌های وسیع‌تر از کالاهای ارزان، نوآورانه و سبز بهبود خواهند یافت. گوشی‌های هوشمند 100 دلاری Transsion به این معناست که برخی از فقیرترین مردم جهان همه دانش و خدمات اینترنت را دراختیار دارند. لوازم پزشکی اقتصادی نیز به نجات جان مردم بسیاری کمک می‌کند. تکنولوژی‌های سبز ارزان نیز به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کنند همزمان با رشد جمعیت و ثروتمند شدن، انتشار دی‌اکسید کربن خود را کنترل کنند. درس دیگر این است که محافظت از شرکت‌های چندملیتی بزرگ از رقابت چه اندازه پرهزینه است. رقابت‌های داخلی به این معناست که شرکت‌های چینی که زمانی برای تولید محصولات کپی بی‌کیفیت مورد تمسخر قرار می‌گرفتند، در تولید محصولات برای مصرف‌کنندگان کم‌درآمد چنان تسلط یافته‌اند که شرکت‌های غربی هرگز نتوانستند. آنها اکنون در تولید خودروهای برقی و باتری‌ها پیشرو هستند، دقیقا صنایعی که دولت‌های ثروتمند به شدت از آن حفاظت می‌کنند. این ایده که برندهای چینی فاقد جذابیت جهانی هستند از سوی شرکت‌هایی چون شرکت مد و پوشاک Shein شکسته است. فروش شرکت‌های چینی در جنوب جهانی اکنون از شرکت‌های چندملیتی ژاپنی پیشی گرفته است. با روند فعلی، آنها از شرکت‌های اروپایی نیز جلوتر خواهند رفت و تا سال 2030 با امریکایی‌ها برابری می‌کنند.
نکته مهم برای دولت‌ها در کشورهای در حال توسعه
برای دولت‌ها در جنوب جهانی اما نکته‌ای ظریف‌تر وجود دارد. سیاستگذاران در کشورهای میزبان این فرصت را دارند تا مصرف‌کنندگان خود را توانمند کرده، شغل ایجاد کنند و رقابت و نوآوری را ارتقا دهند، ولی برای این کار آنها باید میان حمایت‌گرایی از یک‌سو و انفعال از سوی دیگر حرکت کنند. مانند غرب، صنایع محلی که با شرکت‌های چینی رقابت می‌کنند با اشاره به یارانه‌هایی که شرکت‌های چینی دریافت می‌کنند به دنبال حمایت‌های ویژه هستند. در حال حاضر برزیل روی خودروهای برقی تعرفه اعلام کرده است و برخی صادرات چینی‌ها در مالزی با عوارض مواجه هستند. ولی بستن محصولات چینی مصرف‌کنندگان را از مزایای انتخاب و نوآوری محروم کرده و صنایع محلی غیرمولد و راکد را در برابر رقابت حفظ می‌کند، ولی سیاستگذاران در عین حال باید مراقبت سهل‌انگاری بیش از حد باشند.