قدرت نرم شيعيان در پرتو ديپلماسي اربعين
اشكان پيرزاده
بدون شك ديپلماسي و ارتباطات فرهنگي نشات گرفته از پديده فرهنگي اربعين، يكي از پديده‌هاي منحصربه‌فرد و اثرگذار در عرصه روابط بين‌الملل جهان معاصر در نظر گرفته مي‌شود، چرا كه به شكلي ويژه تعاملات ميان جوامع اسلامي خصوصا شيعيان را تقويت كرده و به عنوان ابزاري كارآمد در افزايش توان نرم اين جوامع در برابر تهاجمات فرهنگي و اجتماعي دشمنان منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي عمل مي‌كند.
اربعين، به عنوان بزرگ‌ترين تجمع مذهبي جهان، هرساله ميليون‌ها زائر را از كشورهاي مختلف به سوي كربلا مي‌كشاند و اين جريان عظيم انساني فرصتي استثنايي براي تقويت همبستگي‌هاي فرهنگي، مذهبي و اجتماعي ميان شيعيان و ديگر اقوام مسلمان فراهم مي‌كند.
از ديدگاه نگارنده، اربعين فراتر از يك مراسم مذهبي است و نقش مهمي در ديپلماسي عمومي و فرهنگي ايفا مي‌كند. اين مناسبت به شيعيان جهان امكان مي‌دهد تا با ايجاد پيوندهاي عميق و پايدار با يكديگر، شبكه‌هاي ارتباطي و فرهنگي قوي‌تري بسازند كه در نهايت منجر به تقويت هويت جمعي و افزايش قدرت نرم آنها در مواجهه با تهديدات خارجي مي‌شود.
در عصري كه دشمنان منطقه‌اي و فرا منطقه‌اي با ابزارهاي مختلف، از جمله رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي، تلاش دارند تا با ايجاد تفرقه و نفرت ميان مسلمانان به اهداف خود برسند، اربعين به عنوان يك ابزار قدرتمند فرهنگي، مي‌تواند اين تلاش‌ها را خنثي كند.
ديپلماسي فرهنگي اربعين همچنين بستري براي تبادل فرهنگي و ارتقاي فهم و شناخت متقابل ميان جوامع شيعي مختلف ايجاد مي‌كند. اين تعاملات نه‌تنها باعث افزايش آگاهي فرهنگي و مذهبي ميان ملت‌ها مي‌شود، بلكه به تقويت روابط ديپلماتيك و سياسي در سطح كلان نيز كمك مي‌كند.
كشورهاي ميزبان زائران و جوامعي كه در اين مناسبت حضور دارند، مي‌توانند از اين فرصت براي بهبود روابط بين‌المللي خود بهره ببرند و با ترويج ارزش‌هاي مشترك انساني، به توسعه صلح و ثبات در منطقه كمك كنند.
در نهايت، با توجه به فشارها و تهديدات موجود در منطقه و جهان، تقويت ديپلماسي فرهنگي اربعين به عنوان يك استراتژي محوري در سياست خارجي جوامع و ملت‌هاي شيعه بايد مورد توجه بيشتري قرار گيرد. اين مراسم نه تنها موجب تقويت پيوندهاي اجتماعي و فرهنگي مي‌شود، بلكه به ايجاد يك جبهه متحد در برابر تهاجمات فرهنگي و اجتماعي دشمنان نيز كمك شاياني مي‌كند.
با برنامه‌ريزي‌هاي دقيق و هوشمندانه مي‌توان از ظرفيت‌هاي گسترده اين مناسبت براي تقويت و گسترش روابط بين‌المللي و افزايش قدرت نرم جوامع شيعه بهره برد.
استاد دانشگاه و كارشناس مسائل بين‌الملل