سنت‌هاي خوب
بهروز مرباغي
امروز در برخي كشورهاي جهان، به ويژه در اروپا بخشي از وظايف يك خانه را با همسايه‌ها به اشتراك گذاشته‌اند. مثلا همه خانه‌ها، لزوما ماشين لباسشويي ندارند. در كل مجتمع بزرگ يا كوچك مسكوني فضايي براي ماشين لباسشويي بزرگ صنعتي وجود دارد و تمام اهالي از آن ماشين استفاده مي‌كنند. البته كه با نظم و آيين خاص كه همه منتفع شوند و مشكلي هم نباشد. در برخي مجتمع‌ها آشپزخانه مشترك هست. لازم نيست شما تمام وسايل ريز و درشت آشپزي را اختصاصي خودتان در خانه داشته باشيد. مي‌توانيد از لوازم مشترك آشپزي استفاده كنيد. البته نه لزوما ظرف و ظروف. در بسياري از مجتمع‌هاي بزرگ سالن‌هايي براي پذيرايي هست و شما در آن سالن‌ها كه عموما توسط حرفه‌اي‌ها نظافت و نگهداري مي‌شوند، از مهمان‌تان پذيرايي مي‌كنيد. به اين ترتيب امر ميزباني و پذيرايي را براي خودتان ساده مي‌كنيد و به همين دليلِ ساده علاقه‌مندي بيشتر براي ديدن دوست و آشنا و پذيرايي از آنها خواهيد داشت. شكل اين آشپزخانه يا سالن پذيرايي برحسب سليقه و سطح اجتماعي و اقتصادي اهالي مجتمع متفاوت است. مهم آن است كه اهالي خانه - فرقي نمي‌كند زن يا مرد - از بار «كار ثانوي» بي‌مزد و مواجب راحت مي‌شود و وقت آزاد براي ارتقاي سطح رواني و فرهنگي خود پيدا مي‌كند. روشن است بخشي از زمان مفيد زندگي هريك از ماها براي تهيه غذا و شست‌وشو و اين قبيل كارها صرف مي‌شود. هرچه بشود از حجم اين زمان كم كرد، آرامش بيشتري به اهالي مي‌رسد.
اين حرف‌ها روي كاغذ درست است؛ اما در عمل چه؟ صرف‌نظر از درست يا نادرست بودن اين سبك زندگي، عامل مهمي كه در روش زندگي ماها هست، آداب ميزباني است. در جامعه ما صاحبخانه با نوع و جنس پذيرايي‌اش از مهمان، سطح و عمق ارتباط خود با او را به نمايش مي‌گذارد. ميزباني در عرف ما، يك فرهنگ است نه يك وظيفه. ما دوست‌تر مي‌داريم غدايي را جلوی مهمان بگذاريم كه خودمان و با نيت پذيرايي از او تدارك ديده‌ايم. ما دوست مي‌داريم تمام اجزا و عناصر سفره را خودمان بچينيم تا مهمان حس كند چقدر مورد احترام ما است و چقدر در دل ما جا دارد. اينها سنت‌هاي خوب و زيباي ايراني هستند. هرچند در ديگر كشورها هم چنين سنت‌هايي وجود دارد. با اين حال بايد پذيرفت كه حركت اجتماعي جامعه وظايف و فضاهاي تازه‌اي در برابر ما قرار مي‌دهد. همان‌گونه كه روزگاري لباس را در تشت مي‌شستيم و در برابر ماشين لباسشويي مقاومت مي‌كرديم، شايدروزي برسد كه پذيرايي از مهمان در خانه‌مان را امري تاريخي و مربوط به گذشته تلقي كنيم! اگر فرهنگ پذيرايي از مهمان در سالن مشترك مجتمع مسكوني ارتقا يابد و اين سالن‌ها «خودي» شوند، چه بسا بتوانند جاي ميز ناهارخوري خانه را بگيرند و ميزباني را راحت و دلنشين‌تر كنند. بايد منتظر شد و حركت جامعه را ديد.
معمار و مدرس دانشگاه