هراس اسراییل از هم صدایی محور مقاومت در سوریه
ناقوس رویارویی در جبهه سوم به صدا درآمد؟
احسان پناه‌بر
از 7 اكتبر به اين سو تجاوزات اسراييل به داخل خاك سوريه و حملات نيروهاي مقاومت از خاك سوريه به سرزمين‌هاي اشغالي در كميت و كيفيت تشديد شده است. ترور برخي فرماندهان مقاومت در سوريه از سوي اسراييل نشان مي‌دهد اين رژيم از باز شدن «جبهه بسيار بزرگي» عليه خود به شدت نگران است.
اسراييل از زمان آغاز جنگ در غزه، حملات هوايي خود را عليه اهدافي در سوريه گسترش داده است. اين رژيم همچنين با ترور فرماندهان ميداني مقاومت و از بين بردن منابع سوخت و تجهيزات لجستيكي آنها، در تلاش بوده از باز شدن جبهه جديدي در سوريه عليه خود جلوگيري كند؛ امري كه ناظران نظامي و امور راهبردي معتقدند توانايي اسراييل را به شكلي منفي تحت تاثير قرار داده است. اين در حالي است كه تكاپوي بيهوده اسراييل مانع از حضور نيروهاي مقاومت در اين منطقه نشده و ناظران معتقدند در صورت گسترش درگيري، سوريه نقش مهمي در رويارويي احتمالي ايران و گروه‌هاي مقاومت عليه اسراييل برعهده خواهد داشت. به ادعاي وال‌استريت ژورنال، موقعيت ژئواستراتژيك سوريه در مرز با لبنان و سرزمين‌هاي اشغالي و همچنين مرز طولاني با اردن و عراق دست بالا را به ايران و گروه‌هاي متحدش در عراق، سوريه و لبنان داده تا بتوانند در صورت بروز درگيري با اسراييل، به شكلي موثر اهداف اين بازيگر را هدف قرار دهند. از سوي ديگر، مناقشه تاريخي سوريه با اسراييل بر سر بلندي‌هاي جولان اشغالي نيز انگيزه لازم را به دولت سوريه براي رويارويي تمام عيار با اسراييل خواهد داد. اما استراتژي و تاكتيك اسراييل در اين جبهه جديد چيست؟
به گزارش وال‌استريت ژورنال، اين هفته، اسراييل مدعي شد يكي از فرماندهان ارشد جهاد اسلامي فلسطين را در حمله‌اي در نزديكي مرز سوريه و لبنان به شهادت رسانده است. بر اساس داده‌هاي مكاني و رويداد درگيري مسلحانه، موسسه غيرانتفاعي و انديشكده مستقر در تل‌آويو، اين حمله يكي از بيش از 180 حمله اسراييل عليه مقاومت در سوريه از اكتبر گذشته بوده است. به نظر مي‌رسد رويكرد رژيم اسراييل هدف قرار دادن فرماندهان ميداني مقاومت است تا با بر هم زدن تمركز نيروهاي مقاومت، مانع از تشكيل جبهه قريب‌الوقوع سوريه عليه خود شود؛ جبهه‌اي كه ناظران معتقدند در صورتي كه گشوده شود، بزرگ‌ترين جبهه عليه اسراييل از اكتبر خواهد بود. اين جبهه احتمالا با جبهه لبنان مشترك و هماهنگ عمل خواهد كرد. به باور ناتاشا دانون، محقق و تحليلگر امور امنيتي و راهبردي، جبهه سوريه نقطه ثقل هماهنگي ميان نيروهاي متحد ايران در مركز خاورميانه خواهد بود كه با هماهنگي با انصارالله يمن مي‌تواند جبهه‌اي سهمگين عليه اسراييل باز كند. همچنين به ادعاي ناظران حضور مستشاري سپاه پاسداران در سوريه از زمان جنگ داخلي در اين كشور باعث شده روند انتقال تجهيزات لجستيكي به اين منطقه راحت‌تر صورت گيرد؛ امري كه اسراييل را به هراس انداخته است. سوريه نيز در اين ميدان نبرد احتمالي بسيار فعال خواهد بود.
لينا خطيب، تحليلگر مسائل منطقه در موسسه چتم هاوس لندن به وال‌استريت ژورنال گفت كه افزايش حملات اسراييل به نيروهاي مقاومت متحد تهران در سوريه مانند حزب‌الله و جهاد اسلامي حاكي از افزايش هراس اسراييل از افزايش تهديد گروه‌هاي مقاومت عليه خود است. از زمان حضور مستشاري و نظامي ايران و حزب‌الله در سوريه براي مبارزه با داعش، به نظر مي‌رسد سطح همكاري‌هاي نظامي و مستشاري تهران و حزب‌الله لبنان به مرحله جديدي رسيده است. پيوند راهبردي و تاكتيكي مقاومت اسلامي در عراق، حزب‌الله لبنان، نيروهاي مقاومت در سوريه و انصارالله يمن اگر چه پيش از هفت اكتبر نيز مشهود بود، از زمان توفان‌الاقصي به وضوح به مرحله تازه‌اي رسيده است. از سوي ديگر، مرز طولاني سوريه با عراق و ارتباط لجستيكي و تاكتيكي موثر ميان نيروهاي مقاومت در عراق و سوريه نيز بر هراس اسراييل از نفوذ گسترده ايران در سوريه افزوده است.
رژيم اسراييل همواره از دولت سوريه بيم داشته است. پس از جنگ شش روزه كه به اشغال بلندي‌هاي جولان منجر شد، جبهه سوريه همواره آتش زير خاكستري عليه اسراييل باقي مانده است. اما از يك دهه پيش به اين سو، اسراييل از ترس نفوذ هر چه بيشتر تهران در سوريه به بمباران مواضعي در دمشق، حمص، البوكمال، حماه و طرطوس دست زده و مدعي است به كاروان‌هاي حمل سلاح و انبارهاي تسليحاتي نيروهاي مقاومت حمله كرده است. گزارش وال‌استريت ژورنال نشان مي‌دهد، از ابتداي سال 2017، اسراييل بيش از 400 حمله هوايي در خاك سوريه را براي محدود كردن مانور نيروهاي مقاومت در سوريه انجام داد. ناظران اين عمليات را تسريع استراتژي يك ده‌هاي اسراييل موسوم به «جنگ بين جنگ‌ها» مي‌دانند. اما برخي سران پيشين رژيم اسراييل و تحليلگران منطقه‌اي معتقدند تكاپوي تاكتيكي اسراييل با استراتژي جنگ بين جنگ‌هاي اين رژيم هماهنگ نيست و نتوانسته از نفوذ ايران و حضور نيروهاي مقاومت در سوريه كم كند. برخي حتي معتقدند مناطقي كه پيش از اين براي اسراييل و ايالات متحده امن محسوب مي‌شدند، پس از اكتبر سال گذشته ديگر امن نيستند. يكي از اين مناطق، شمال اردن است. در بحبوحه جنگ غزه، پايگاه نظامي امريكايي در التنف اردن از سوي مقامت اسلامي عراق هدف گرفته شد و دست‌كم سه نظامي امريكايي در آن كشته شدند. همچنين شهر بندري ايلات يا‌ام الرشراش در سرزمين‌هاي اشغالي بارها هدف حملات پهپادي و موشكي مقاومت اسلامي عراق و انصارالله يمن قرار گرفته است. عاموس يادلين، رييس سابق اطلاعات نظامي اسراييل معتقد است اسراييل در سوريه نه در جنگ بين جنگ‌ها كه در «جنگي واقعي» قرار دارد و اين جبهه به شكل تمام عيار به زودي عليه اسراييل گشوده خواهد شد. حنين قدر، كارشناس ارشد موسسه واشنگتن نيز در گفت‌وگو با پايگاه تحليلي «سيريا ديركت» گفت كه سوريه مدت‌هاي مديدي است كه به «ميدان باز» اسراييل بدل شده است. آنها احساس مي‌كنند كه مي‌توانند هر كاري كه بخواهند انجام دهند. همين امر باعث شده است ايران به فكر بازدارندگي در اين منطقه باشد. پس از حمله اسراييل به كنسولگري ايران در دمشق، ايران با بيش از سيصد موشك و پهپاد به رژيم اسراييل پاسخ داد تا هم پاسخ تجاوز اسراييل را داده باشد و هم بازدارندگي خود در سوريه را نمايان كند. حنين قدر افزود: در لبنان، برخلاف موقعيت كنوني سوريه، هنوز خطوط قرمز ناگفته‌اي بين حزب‌الله و اسراييل وجود دارد، چراكه دو طرف شناخت خوبي از هم دارند و اسراييل مي‌داند حزب‌الله به تجهيزاتي بسيار قوي‌تر از گذشته مجهز است.
البته درگيري بين تل‌آويو و حزب‌الله در سراسر مرز جنوبي لبنان در شش ماه گذشته افزايش يافته، اما عمدتا به گلوله‌باران در دو سوي مرز محدود شده است. اين در حالي است كه اسراييل از طريق حملات هوايي در لبنان دست به ترور هدفمند فرماندهان حزب‌الله و حماس زده است. با اين حال، حنين قدر معتقد است اين سوريه است كه به عنوان ميدان اصلي رويارويي اسراييل و ايران باقي مي‌ماند. او گفت كه مساله سوريه متفاوت است، سوريه هميشه در منطقه متمايز بوده است. اين تحليلگر امنيتي افزود: حزب‌الله متحد ايران «سپر دفاعي» مقاومت در برابر اسراييل است، نوعي نيروي راهبردي كه تهران تنها در صورت تهديد مستقيم خود و البته گسترش درگيري‌ها عليه ساير نيروهاي مقاومت آماده استفاده از آن است. حنين قدر اين را يك «انتخاب استراتژيك» خواند، زيرا ايران مي‌خواهد لبنان را در شرايط فعلي از جنگي همه‌جانبه مصون نگه دارد.
چارلز ليستر، كارشناس ارشد موسسه خاورميانه نيز در گفت‌وگو با وال‌استريت ژورنال موافق است كه سوريه ميدان بازي جديد و اصلي رويارويي ايران با اسراييل خواهد بود، اما استدلال مي‌كند كه لبنان اصلي‌ترين دارايي منطقه‌اي است كه ايران قصد دارد از آن محافظت كند. ليستر معتقد است تهران موقعيت ژئوپليتيك سوريه را بهتر درك مي‌كند و عمق راهبردي سوريه براي ايران جهت رويارويي با اسراييل بهتر است. حضور موثر و گسترده مستشاري ايران در سوريه خود گواه اين مساله است كه نيروهاي مقاومت به فرماندهي ايران قادرند ضربات سختي به رژيم اسراييل وارد آورند. ليستر البته افزود: به دليل آشفتگي‌هاي دروني در سوريه، اسراييل آزادي مانور بيشتري نسبت به لبنان براي حمله به مقاوت را دارد. او افزود: بنابراين نفوذ و كنترل سرزميني ايران در سوريه ضروري است. نفوذ تهران عميقا در سوريه جا افتاده است، جايي كه دولت سوريه عملا به حضور مستشاري و پشتيباني سياسي در خاكش نياز دارد. اين تحليلگر مسائل منطقه گفت كه سوريه همچنين «نقطه اصلي» مسيرهاي تداركاتي منطقه‌اي ايران است كه ايران، عراق و لبنان را به هم متصل مي‌كند. ليستر در پايان گفت: اگر قرار است جبهه‌اي وجود داشته باشد كه كمترين خطر براي بيشترين ضربه به اسراييل را براي ايران داشته باشد، آن جبهه قطعا سوريه است.