«اعتماد» از تاثير آلودگي هوا بر سلامت روح و جسم انسان گزارش مي‌دهد
آلودگي هوا؛ از انكار مازوت‌سوزي تا مرگ‌هاي زودرس
بي‌شك براي شما عادي شده كه بشنويد و بخوانيد كه سالانه ميليون‌ها نفر به دليل آلودگي هوا دچار مرگ زودهنگام مي‌شوند. يا ممكن است شنيده باشيد كه ماشين، اتوبوس، كاميون و نيروگاه‌ها و كارخانه‌ها منابع آلودگي هوا هستند؛ نكته مهم اين است كه وقتي ما منابع آلودگي هوا را مي‌شناسيم و مي‌دانيم كه كاري هم براي كنترل آلودگي آنها انجام نمي‌شود، بهترين تدبير را بايد بينديشيم و آن‌هم اين است كه روح و جسم خود را از آسيب‌هاي ناشي از آلودگي هوا دور نگه داريم. هر چند كه ممكن است اين كار با سختي‌هايي همراه باشد، اما آسم، سكته مغزي، حملات قلبي، سرطان، زوال عقل، سرفه يا خارش چشم، عفونت‌هاي تنفسي، بيماري عروق كرونر قلب، بدتر شدن بسياري از بيماري‌هاي تنفسي و ريوي، علائم افسردگي و رفتارهاي خودكشي و مرگ زودرس از بيماري‌ها و مشكلاتي است كه با افزايش و استمرار آلودگي هوا بروز و ظهور مي‌كنند و به گفته پزشكان، آمار ابتلا به اين بيماري‌ها روز به روز در حال افزايش است.
اما آنچه اتفاق افتاده اين است كه مسوولان علي‌رغم آگاهي از اين خطرات و افزايش بيماري‌ها تمايلي براي مديريت اين بحران ندارند تا جايي كه عباس شاهسوني؛ رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي همين چند روز پيش در گفت‌وگويي با ايرنا، موانع رفع آلودگي هوا و كنترل نشدن مازوت‌سوزي كارخانه‌ها را گردن تحريم‌ها انداخت و تاكيد كرد كه تحريم‌ها هم مانع ورود تكنولوژي‌هاي جديد به كشور مي‌شود، هم تامين منابع مالي مورد نياز براي انجام اقدامات لازم در اين رابطه را سخت مي‌كند.
جالب است كه اين مقام مسوول در بخش ديگري از اين گفت‌وگو اين را بيان كرده بود كه سال ۹۶ ميانگين غلظت ذرات معلق در كشور ۳۰ ميكروگرم بر مترمكعب بوده است و در سال ۱۴۰۲ هم همين مقدار است. يعني از آن موقع تاكنون افزايشي نداشته است. درحالي كه در سال ۹۶ ميانگين مصرف روزانه سوخت در كشور ۸۰ ميليون ليتر بوده و الان به ۱۲۰ ميليون ليتر رسيده است. يعني مصرف سوخت در كشور روزانه ۴۰ ميليون ليتر بيشتر شده ولي آلودگي هوا افزايش نيافته است. اين نشان مي‌دهد كه كارهايي انجام شده ولي اين اقدامات فقط باعث شده وضع موجود حفظ شود.
همين چند هفته پيش بود كه خبر ممانعت از مازوت‌سوزي كارخانه‌ها توسط رييس سازمان محيط‌زيست حسابي خبرساز شد و رييس‌جمهور هم نسبت به اجراي اين كار تاكيد داشت، اما اين ماجرا چند روز بيشتر دوام نداشت و نكته جالب‌تر اينكه شاهسوني، مازوت‌سوزي در تهران را انكار مي‌كند و مي‌گويد مازوت‌سوزي هم كه در كلان‌شهرهايي مانند اراك و اصفهان انجام مي‌شود به خاطر ناترازي انرژي است!
افسردگي ناشي از آلودگي هوا را جدي بگيريد
«آلاينده‌هاي هوا، به ويژه ذرات معلق، باعث التهاب و استرس اكسيداتيو در مغز مي‌شوند كه مي‌تواند منجر به بروز افسردگي شود.» اين جمله را «نرگس پارسا»، روانشناس در گفت‌وگو با «اعتماد» بيان مي‌كند و مي‌گويد: «نظرسنجي سازمان بهداشت جهاني در 60 كشور نشان مي‌دهد كه 9.3 تا 23درصد مردم به بيماري‌هاي فيزيكي مزمن و افسردگي مبتلا هستند.»
او با اشاره به مطالعه‌اي به نام DALYs كه معادل يك سال از دست رفته زندگي سالم است، تاكيد مي‌كند: «پيش‌بيني مي‌شود تا سال 2030، افسردگي يكي از سه علت اصلي DALYs باشد اين درحالي است كه پيش از اين گفته شده بود بين سال‌هاي 2005 تا 2015 دليل 18درصدي افسردگي‌ها در جهان به دليل آلودگي هوا باشد و حالا اختلالات رواني مانند افسردگي بيش از 300 ميليون نفر را در سراسر جهان تحت تاثير قرار مي‌دهد.» به گفته اين روانشناس، آلاينده‌هاي هوا مي‌توانند اثرات عصبي شناختي جدي ايجاد كنند؛ از تغييرات رفتاري گرفته تا اختلالات عصبي كه درنهايت مي‌توانند اثرات مخربي بر سلامت روان داشته باشند.
هزينه ميليارد دلاري پزشكي آلودگي هوا
پارسا مي‌گويد: «يك پژوهشي در سال 2018 انجام شد كه نتيجه آن اين بود كه هر يك افزايش انحراف استاندارد در ذرات معلق pm2.5 بيش از ميانگين غلظت، احتمال ابتلا به بيماري‌هاي رواني (ازجمله افسردگي) را تا 6.67درصد افزايش مي‌دهد كه به معناي هزينه پزشكي سالانه 22.88 ميليارد دلار است. او تاكيد مي‌كند: «اين يافته‌ها پيامدهاي مهمي دارند، زيرا بيشتر جمعيت جهان در مناطقي زندگي مي‌كنند كه غلظت ذرات معلق بيشتر از دستورالعمل‌هاي WHO است و ارتباط بين آلودگي هوا و افسردگي را نمي‌توان ناديده گرفت.» اين روانشناس به يك مطالعه بزرگ كه چندي پيش روي مردم ايالات‌متحده و دانمارك انجام شد، اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «نتيجه اين مطالعات نشان داد كه قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا به طور قابل‌توجهي با افزايش خطر اختلالات روانپزشكي، ازجمله افسردگي، اسكيزوفرني، اختلال دوقطبي و اختلال شخصيت مرتبط است. از طرفي هم يك مطالعه از محققان دانشگاه هاروارد كه در مارس 2023 منتشر شد و نشان داد كه قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا ذرات ريز (PM2.5)، اكسيد نيتروژن و دي اكسيد نيتروژن باعث افزايش خطر زوال عقل مي‌شود.» او معتقد است كه تمام متوليان امر بهداشت و سياستمداران كشور بايد توجه و تمركزي بيشتر روي اين موضوع داشته باشند، چون ممكن است بي‌توجهي به اين بحران جدي عواقب خطرناكي براي آينده كشور داشته باشد.