گزارش «اعتماد» از پرونده يك محكوم به اعدام
قاتل بعد از رضايت اولياي دم در زندان سكته كرد
طبق گزارش پليس؛ قاتل در ابتدا سعي داشته جنايت را سرقت جلوه دهد
گروه حوادث
پسر جواني كه سال ۱۴۰۱ طي يك درگيري پدرش را به قتل رسانده و به قصاص محكوم شده بود از سوي اولياي دم (خواهرانش) بخشيده مي‌شود، اما چند روز بعد در زندان سكته قلبي مي‌كند و جانش را از دست مي‌دهد. بهمن ماه ۱۴۰۱ پسر جواني به پليس اطلاع مي‌دهد كه وقتي به خانه رفته، مشاهده كرده خانه به هم ريخته و پدرش به قتل رسيده است؛ خبر اين جنايت به بازپرس جنايي تهران مي‌رسد. وقتي تيم جنايي قدم به محل حادثه مي‌گذارد با خانه‌اي به هم ريخته مواجه مي‌شود كه در يكي از اتاق‌ها جسد مردي ۶۵ ساله روي زمين افتاده و دست و پايش هم با طنابي بسته شده. بررسي‌ها نشان مي‌داد؛ مرد ميانسال بر اثر ضربه چاقويي كه به گردنش وارد شده، جانش را از دست داده است. همچنين طبق بررسي‌هاي تيم جنايي، آثار كبودي روي دست و پاي مقتول نيز ديده مي‌شد كه اين موضوع حكايت از اين داشت كه مقتول پيش از مرگ با قاتل يا قاتلان درگير شده است.
بررسي‌هاي تيم جنايي
تيم تحقيق در اولين گام سراغ فردي كه گزارش اين جنايت را به پليس آگاهي اطلاع داده بود، مي‌رود؛ نخستين فردي كه با جسد مقتول روبه‌رو شده و به پليس اطلاع داده بود، پسر مقتول بود. پسر مقتول در انجام تحقيقات گفت: «چند سال قبل پدر و مادرم از يكديگر جدا شدند و من با مادرم زندگي مي‌كردم. يك هفته‌اي مي‌شد كه به خانه پدرم آمده بودم تا سري به او بزنم.» او در ادامه گفت: «شب قبل از حادثه با پدرم بيدار بوديم و تا ۴ صبح قليان مي‌كشيديم. بعد از آن من به اتاق ديگري رفتم و خوابيدم. پدرم هم به اتاق خودش رفت و صبح بدون آنكه به پدرم سر بزنم براي انجام كاري از خانه خارج شدم. ساعتي بعد وقتي برگشتم با صحنه هولناكي مواجه شدم. همه وسايل خانه به هم ريخته بود. پدرم را صدا زدم، اما جواب نداد. پس از جست‌وجو، با جسد او در اتاق خواب مواجه شدم. به نظر مي‌رسد پدرم را سارقان به قتل رسانده و آنها بعد از كشتن پدرم، دست به سرقت زده و فرار كرده‌اند.» اظهارات پسر جوان در حالي بود كه با بررسي‌هاي تيم جنايي در تناقض بود، چراكه ماموران متوجه شده بودند هيچ وسيله‌اي از اين خانه سرقت نشده است. ماموران همچنين در ادامه متوجه آثار كبودي روي گردن پسر مقتول شده كه نشان از درگيري مي‌داد. پسر مقتول بعد از اينكه ماموران از او خواستند، توضيح دهد آثار كبودي روي گردن او مربوط به چه اتفاقي است، مدعي شد كه در خيابان با شخصي درگير شده است، اما نتوانسته آن شخص را به پليس معرفي كند. همين موضوع باعث شد تا بازپرس جنايي دستور بازداشت پسر مقتول را به عنوان مظنون اصلي قتل پدرش صادر كند.
اعترافات قاتل و جلسه دادگاه
وقتي پسر جوان بازداشت شد در بازجويي‌ها ابتدا سكوت كرد، اما در نهايت سكوتش را شكست و راز اين جنايت را براي ماموران پليس فاش كرد. پسر جوان پس از بازسازي صحنه قتل روانه زندان شد. او بعد از مدتي در دادگاه كيفري يك پاي ميز محاكمه رفت و از خود دفاع كرد.پسر جوان در جلسه دادگاه گفت: «مادرم در پي اختلاف با پدرم از او جدا شده و سال‌ها بود كه در كرج زندگي مي‌كرد.من با مادرم زندگي مي‌كردم و خواهران و تنها برادرم نيز زندگي خودشان را داشتند. هر از گاهي به ديدن پدر ۶۵ ساله‌ام در خانه قديمي‌اش مي‌رفتم. يك هفته بود كه آنجا نزد پدرم بودم. به دليل اختلاف سليقه‌مان گاهي دعوا و درگيري داشتيم.»
او در ادامه گفت: «سال‌ها قبل عاشق دختري شده بودم، اما پدرم با اين وصلت مخالفت مي‌كرد. رفتارهاي او باعث شد تا ازدواج من با دختر مورد علاقه‌ام به هم بخورد. اين اتفاق باعث شد تا از پدرم كينه به دل بگيرم. از سوي ديگر پدرم مرد بداخلاقي بود و هر وقت بحث‌مان مي‌شد به من توهين مي‌كرد. او حتي مادرم را اذيت مي‌كرد و رفتارهاي او باعث شد تا مادرم تصميم به جدايي بگيرد.» اين پسر جوان در مورد شب حادثه نيز گفت: «يك هفته بود كه پيش پدرم آمده بودم، اما از او كينه به دل داشتم. مدام بحث‌مان مي‌شد تا اينكه شب حادثه قليان آماده كردم كه با هم بكشيم. بعد ناگهان پايم به قليان خورد و شيشه آن شكست. زغال‌ها هم روي فرش ريخت و پدرم عصباني شد و شروع كرد به فحاشي. او مرا تحقير كرد و گفت كه من عرضه هيچ كاري را ندارم. توهين‌هاي او مرا عصبي كرد و باعث شد تا با هم درگير شويم. من كه از او كينه به دل داشتم به دنبال راهي براي انتقام بودم و با برداشتن چاقو از روي زمين ضربه‌اي به گردن پدرم زدم.»
متهم گفت: «پس از قتل مي‌خواستم جسدش را داخل پتو بگذارم و به بيرون از خانه ببرم، اما نشد. بعد تصميم گرفتم صحنه‌سازي كنم تا خودم را بي‌گناه نشان دهم. مي‌خواستم پليس را گمراه و با به هم ريختن خانه وانمود كنم كه قتل توسط سارق يا سارقان رخ داده است، اما در نهايت دستم رو شد.»
قاتل در زندان سكته كرد
پس از راي صادره از سوي دادگاه، پسر جوان به قصاص محكوم مي‌شود. با اعتراض اين پسر جوان، پرونده به ديوان عالي كشور فرستاده مي‌شود، اما با قطعي شدن راي، او در يك قدمي چوبه دار قرار مي‌گيرد. پرونده به شعبه اجراي احكام دادسراي جنايي تهران فرستاده و شمارش معكوس براي قصاص قاتل آغاز مي‌شود. در همين حين تلاش تيم صلح و سازش براي بخشش قاتل آغاز مي‌شود تا اينكه طي دو هفته گذشته دو خواهر قاتل در شعبه اجراي احكام حاضر مي‌شوند و برادرشان را مي‌بخشند و رضايت مي‌دهند، اما پسر ديگر مقتول (برادر قاتل) عنوان مي‌كند كه در اين باره تصميم نگرفته و نظرش را اعلام مي‌كند. قاتل با بخشش خواهرانش به آزادي از زندان اميدوار مي‌شود، اما روز هفدهم دي ماه جاري براي او در زندان اتفاقي رخ مي‌دهد؛ قاتل ناگهان در زندان دچار حمله قلبي مي‌شود و تلاش براي نجات او بي‌فايده مي‌ماند. پسر جوان در حالي كه از قصاص رهايي يافته بود دچار سرنوشت دردناكي مي‌شود و جانش را از دست مي‌دهد. در نهايت نيز با مرگ قاتل پرونده اين جنايت بسته مي‌شود.
صحنه‌سازي در جرم
صحنه‌سازي جرم، عملي جنايي و آگاهانه است كه توسط مجرم، قبل يا حين يا بعد از ارتكاب جرم و با هدف منحرف كردن مسير تحقيقات و گمراهي ماموران تحقيق انجام مي شود تا از اين طريق شك و ظن را از خود دور يا آن را به ديگري معطوف كند. طبق تحقيقي كه در سه سال منتهي به سال ۱۳۹۹ با تكنيك تحليل محتواي كمي صورت گرفته؛ ٥٨ مورد از پرونده‌هاي قتل صحنه‌سازي شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان داده كه مجرمان، صحنه‌هاي قتل را از طريق نمايش حوادثي چون حريق، گازگرفتگي، تصادف يا واژگوني خودرو، حمله افراد ناشناس، خودكشي، فوت بر اثر بيماري و غيره صحنه‌سازي كرده‌اند كه نمايش حادثه حريق و گازگرفتگي با تقريبا ٢٨ درصد، بيشترين و نمايش خودكشي به جاي قتل با ١٧ درصد در رتبه بعدي قرار دارد. همچنين طبق اين تحقيق؛ قتل از جمله جرايمي است كه در اغلب موارد به صورت پنهاني و دور از چشم هرگونه شاهدي به وقوع مي پيوندد و ماموران تحقيق وظيفه دارند تا نسبت به شناسايي مجرم اقدام كنند. شناسايي مجرم نيز مستلزم بررسي صحنه جرم است و بررسي صحنه جرم، كاري فراتر از جمع كردن يك مشت مدارك است. كارآگاه و مامور تحقيق بايد به دنبال ارزش مدارك به دست آمده از صحنه جرم باشند. بدون فهم اين موضوع كه او به دنبال چه چيزي مي گردد، هيچ كاري از پيش نمي‌رود. علاوه بر اينها، داشتن آگاهي، دانش، مهارت و ابزار لازم براي يافتن مدارك جرم بسيار ضروري و لازم است. هر اقدام و ديدگاهي كه روي صحنه جرم انجام مي‌شود، بايد روش‌مند باشد؛ يعني اقداماتي كه روي جرم صورت مي گيرند، همه‌جانبه، هدف‌دار و ضابطه‌مند باشد. بدون لحاظ كردن يك ديدگاه روش‌مند، برخي اقدامات مهم كه بايد حين بررسي صحنه جرم انجام شوند، فراموش شده يا از قلم مي‌افتند. موفقيت در بررسي صحنه جرم نيازمند تجربه، تفكر خلاق، منطق و استفاده صحيح از علم و روش‌هاي علمي است. تحقيقات صحنه جرم، فعاليت‌هايي بسيار خردمندانه هستند كه بي اطلاعي، بي‌تجربگي و حماقت با آن سازگاري ندارد. هر چند كه در علوم جنايي پيشرفت‌ها و اصلاحات مهمي به وجود آمده، اما استفاده از علوم جنايي هنوز مرهون محققان صحنه جرم است. در صورتي كه صحنه جرم به‌طور مناسب مديريت نشود، با كليه فناوري‌ها و پيشرفت‌هايي كه اخيرا به آن دست يافته شده است يا در آينده به دست خواهد آمد، انسان قادر نخواهد بود كه بر اين كاستي‌ها چيره شده و در پرونده‌هاي آتي نيز عدالت دست نيافتني خواهد شد. علاوه بر اين، گاه در تحقيقات جنايي مشاهده شده است كه مجرم يا مجرمان با اعمال تغيير در صحنه جرم، قصد گمراه كردن ماموران تحقيق و به انحراف كشاندن تحقيقات و فرار از مجازات جرم ارتكابي را دارند. شناسايي اين‌گونه تغييرات، روش بسيار مناسب و اطمينان‌بخشي است كه به شناخت نيت مجرم و متعاقب آن، كشف جرم و دستگيري مجرم يا مجرمان مي‌انجامد. براي دستيابي به اين هدف، ضابطان تحقيق انتظامي و مراجع قضايي بايد انواع صحنه‌هاي ساختگي جرم را بشناسند. بديهي است براي شناسايي اين‌گونه موارد، كارآگاهان و بازپرسان بايد ابتدا با مباني نظري آنها و اينكه به چه اعمالي صحنه‌سازي اطلاق مي‌شود، آشنا باشند تا مجرمان نتوانند با اتخاذ تدابير خاص، مامور تحقيق را فريب دهند و ادامه تحقيقات را به بيراهه ببرند. در برخي موارد، ادامه تحقيقات پرونده‌ها به دليل بي‌تجربگي و آشنا نبودن مامور تحقيق، متوقف شده يا به علت انحراف روند تحقيقات موجب فرار مجرمان و گرفتاري افراد بي‌گناه مي‌شود. بنابراين لازم است كارآگاهان و مراجع تحقيق با كسب آگاهي‌هاي لازم بتوانند با شناخت صحنه‌هاي ساختگي جرم به اصل موضوع پي ببرند.