ارتقاي طالبان از گروه تروريستي به مخالفين سياسي
جواد ناجي/ پايان دومين دور نشست گروه هماهنگي چهارجانبه صلح در كابل نشان داد كه دامن دراز جنگ به اين زودي‌ها از افغانستان برچيده نخواهد شد. كشورهاي شركت‌كننده در گفت‌وگوهاي صلح در كابل چه گفتند؟ چه طرحي براي پايان جنگ روي ميز گذاشتند؟ حكمت خليل كرزي، عهدهدار گفت‌وگوهاي صلح از جانب افغانستان، چه طرحي روي ميز گروه هماهنگي ارايه كرده است؟
وزارت خارجه افغانستان بدون اشاره به طرح دولت افغانستان يا كشورهاي شركت‌كننده، اعلاميه مشترك گروه هماهنگي را منتشر كرده است. اين اعلاميه جزييات نشست گروه هماهنگي چهارجانبه را افشا نكرده، اما گفته است سومين دور نشست چهار كشور در ۱۷ بهمن ماه در اسلام‌آباد برگزار خواهد شد. با وجود اين، اعلاميه مشترك گروه هماهنگي نكته‌هاي قابل تامل دارد. كشورهاي شركت‌كننده براي تدوين نقشه صلح كه از آن تحت عنوان «گروه هماهنگي چهارجانبه» ياد مي‌شود، از «گروه‌هاي طالبان» «تقاضا» كرده‌اند كه هرچه زودتر با حكومت افغانستان براي حل و فصل كليه اختلافات سياسي مطابق با اراده و آرمان‌هاي ملت افغانستان و براي تامين صلح پايدار در افغانستان وارد گفت‌وگو شوند. سوال اساسي اين است، آيا گروه‌هاي طالبان با دولت افغانستان اختلافات سياسي دارند؟ گروه‌هاي طالبان در حالي يك مخالف سياسي دولت افغانستان محسوب مي‌شوند كه براي سرنگوني دولت و نظام از هيچ‌گونه اقدام دريغ نمي‌ورزند و كوتاهي نمي‌كنند؟ فعاليت‌هاي ويرانگر و مخرب طالبان در گذشته يا اكنون اين گروه را به مثابه‌يك گروه تبهكار و تروريست معرفي مي‌كند تا يك جريان سياسي مخالف به معناي رايج كلمه. گروه هماهنگي چهارجانبه با خطاب كردن گروه طالبان به عنوان مخالف سياسي، مهم‌ترين ويژگي اين گروه و اهداف آن را ناديده گرفته و طالبان را از سطح گروه‌هاي تروريستي به يك جريان سياسي بالا آورده است. اشاره كشورهاي شركت‌كننده به اراده و آرمان ملت افغانستان هم جالب و بيانگر پريشان‌گويي اعضاي اين گروه است.
صلح و پايان جنگ از آرمان‌هاي ديرين مردم افغانستان است. شهروندان افغانستان از قربانيان هميشگي جنگ بوده‌اند. مردم افغانستان بيش از هر كشوري در آرزوي صلح سوخته و هزينه داده‌اند. اما گروه هماهنگي بدون در نظرداشتن اين امر مهم و برخلاف انتظارات مردم، طالبان را مخالف سياسي خوانده است. اين مساله نشان‌دهنده اين است كه كشورهاي شركت‌كننده خواست‌هاي مردم افغانستان را آن‌چنان‌كه توقع مي‌رود، در نظر نمي‌گيرند.
موضوع دوم كه در اعلاميه ذكر شده است، خواست‌هاي كشورهاي شركت‌كننده است. اينكه گفته شده است گروه‌هاي طالبان مطابق با خواست كشورهاي عضو گروه هماهنگي چهارجانبه هرچه زودتر با دولت افغانستان وارد مذاكره شوند، نيز جاي تامل دارد. اعضاي گروه هماهنگي چه خواست‌هايي دارند كه گروه‌هاي طالبان مطابق آن با دولت افغانستان وارد گفت‌وگو شوند؟ چرا اعضاي گروه، خواست‌هاي‌شان را به صورت واضح بيان نمي‌كنند؟ اصرار پاكستان به عنوان مهم‌ترين عضو گروه، براي مخفي نگهداشتن گفت‌وگوهاي صلح باعث مي‌شود مردم افغانستان ندانند چه چيزي در جريان است. اگر كشورهاي عضو خواست‌هاي غيرمعقول ندارند چرا اصرار بر پنهان كردن طرح براي گفت‌وگوهاي صلح دارند؟ با اين وجود، تقاضاي گروه هماهنگي چهارجانبه از گروه‌هاي طالبان براي از سرگيري گفت‌وگوهاي صلح با دولت افغانستان به چه معناست؟ قرار بود چهار كشور ابتدا روي يك طرح جامع براي گفت‌وگوهاي صلح به توافق برسند و سپس بر مبناي طرح تدوين شده، دولت افغانستان با گروه طالبان وارد مذاكره شود. از يك طرف نشست چهارجانبه به دور سوم رفت و قرار است در ماه بعدي اين نشست در اسلام‌آباد از سر گرفته شود و اين مساله نشان مي‌دهد كه چهار كشور نتوانسته‌اند نقشه صلح را تدوين كنند اما از طرف ديگر تقاضا مي‌كنند كه طالبان با دولت افغانستان هرچه زودتر وارد گفت‌وگو شود. به هر حال، زمان زيادي لازم است تا چهار كشور نخست روي يك طرح به توافق برسند و مرحله اساسي كه شروع گفت‌وگو با طالبان است هنوز در جاي خود باقي مانده است.
٭ اطلاعات روز افغانستان