نگاهي به حضور آلمان در ايران پس از برجام
تلاش زير‌پوستي آلمان‌ها براي حضور
در اقتصاد‌ايران
نرگس رسولی
ژرمن‌ها كه از همان نخستين ساعات اجراي برجام ميخ حضورشان در ايران را محكم به زمين زده بودند، گويا تصميم دارند تا حضورشان در ايران را بيش از پيش تثبيت كنند آن هم به گونه‌اي متفاوت. آلمان‌ها كه نخستين هواپيماي خارجي وارد شده پس از امضاي برجام را به نام خود ثبت كرده بودند حالا قصد دارند تا حضورشان را تنها به حوزه خودرو محدود نكنند و آن طور كه به گوش مي‌رسد در كنار حضور در بخش صنعت خودرو، شركت‌هاي آلماني در بخش نيروگاهي، توربين‌سازي، انرژي‌هاي نو و قطعه‌سازي و...
در همين حال در روالي آرام مسوولان دوطرف در حال رفت و آمد به دو كشور هستند تا روال همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري خود را در آرامش ادامه دهند. صدراعظم سابق آلمان در ايران به ديدار عباس آخوندي، وزير راه و شهرسازي مي‌رود و از احتمال دعوت از رييس‌جمهور ايران براي سفر به آلمان خبر مي‌دهد. محمد نعمت‌زاده، وزير صنعت، معدن و تجارت به آلمان مي‌رود و مركز همكاري‌هاي اقتصادي ايران و اروپا در آلمان را افتتاح مي‌كند و از همكاري گسترده ايران با خودروسازان آلماني صحبت مي‌كند. وزارت صنعت، معدن و تجارت روابط صنعتي خود را با شركت‌هاي آلماني گسترش مي‌دهد و وزارت نيرو هم نمايشگاهي از توانمندي‌هاي شركت آلماني در بخش نيروگاه‌ها و توربين‌ها و تجهيزات بادي برگزار مي‌كند. به نظر مي‌رسد زمان شكوفايي روابط ايران و آلمان فرا رسيده است.
ايران و آلمان مي‌خواهند حجم تجارت خارجي خود را به 10 ميليارد دلار برسانند. اين برنامه بلندمدتي است كه پيش از اين در سفر قبلي نعمت‌زاده به آلمان از آن صحبت شده بود. وزير صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تمايل دو كشور براي گسترش روابط تجاري دوجانبه گفته بود: «حجم مبادلات تجاري سالانه ايران و آلمان به زير سه ميليارد دلار كاهش نخواهد يافت. پس از توافق موقت هسته‌اي در ژنو شركت‌هاي فعال در فرانسه، اتريش، ايتاليا و آلمان مي‌توانند فرصت خوبي را در ايران به دست‌آورند. آلمان در سال گذشته ميلادي شريك اصلي تجاري و اقتصادي بوده است. حجم صادرات آلمان به ايران در سال گذشته 451/2 ميليارد دلار و حجم واردات آن كشور 335 ميليون دلار بوده است.»
شايد اين همان دليلي است كه وقتي نعمت‌زاده بعد از افتتاح مركز همكاري‌هاي اقتصادي ايران و اروپا در آلمان پشت تريبون مي‌رود، مي‌گويد: « افتتاح اين مركز نقطه عطفي براي احياي همكاري جديد با آلمان است. ما در گذشته رابطه بازرگاني بسيار خوبي با آلمان داشتيم و حجم مبادلات تجاري دو كشور قبل از تحريم‌ها بين هفت تا هشت ميليارد يورو بود.» وي اظهار اميدواري كرد:«با توافق هسته‌اي كه يك توافق برد- برد بود، ما مي‌توانيم دور جديدي از همكاري بين ايران و كشورهاي غربي به ويژه آلمان را احيا كنيم. اكنون با هيچ نوع محدوديت سياسي مواجه نيستيم شركت‌هاي اروپايي و برخي از بانك‌هاي اروپايي كه خويشتنداري كرده بودند، متوجه شدند كه هيچ مشكلي وجود ندارد و ما مي‌توانيم به راحتي با هم همكاري كنيم.»
وي همچنين افزوده است: « اكنون وقت براي يك همكاري جديد فرا‌رسيده است كه در آن يكديگر را به عنوان يك شريك راهبردي درازمدت قبول داشته باشيم و ايران مي‌تواند مركزي براي همكاري تجاري اروپا در منطقه باشد.»
شايد اين همان دليلي است كه نعمت‌زاده حرف و حديث‌ها براي گسترش همكاري ايران و آلمان در زمينه خودروسازي را به عمل تبديل كرده و از قطعي‌شدن حضور خودروسازان آلماني در ايران صحبت كرده است. وي پس از ديدار خود با «زيگمار گابريل» وزير اقتصاد و قائم‌مقام صدراعظم آلمان گفته است: «برخي موانع بسيار پيش پا افتاده بر سر راه همكاري‌هاي دو كشور وجود دارند كه حاصل چندين سال توقف روابط هستند و اينها بايد يك به يك حل و فصل شوند. برخي از شركت‌هاي خصوصي‌سازي شده به بانك‌هاي آلماني بدهكار هستند كه آنها بايد هرچه سريع‌تر بدهي‌هاي خود را پرداخت كنند. دولت خوشبختانه كل تعهداتش را انجام داده و توافقات انجام شده‌اند. در رابطه با وام‌ها هم آمادگي وجود دارد. ما امروز با يكي از بانك‌هاي دولتي هم ملاقات داشتيم. اميدواريم كه با تلاش طرفين مساله بيمه‌هاي صادراتي را هم حل كنيم. در اين رابطه قرار شد كه در روزهاي آينده مسوول وزارت اقتصاد آلمان ضمن سفر به تهران مسائل باقيمانده را با مقامات بانك مركزي و وزارت اقتصاد و دارايي حل و فصل كند.» نعمت‌زاده در رابطه با قطعي‌شدن حضور خودروسازان آلماني در ايران ادامه داده است: « در خودروهاي سنگين، اتوبوس و كاميون ما همكاري درازمدت داشتيم و اين همكاري‌ها دوباره از سر گرفته شده‌اند. در حال حاضر ما درحال تعميق همكاري‌هاي‌مان به‌صورت سرمايه‌گذاري مشترك هستيم. مذاكرات به‌خوبي پيش مي‌روند و ما ان‌شاءالله در يكي، دو ماه آينده در اين زمينه شاهد انعقاد قراردادهاي سرمايه‌گذاري مشترك خواهيم بود. در گذشته دو طرف در اين زمينه همكاري صنعتي نداشته‌اند بنابراين ما مذاكرات را پس از برجام در اين‌باره شروع كرديم. طرفين علاقه‌مند هستند ولي بايد شرايط بررسي شود تا ان‌شاءالله به‌نفع هر دو كشور باشد. ما در اين زمينه با ساير كشورها هم در حال مذاكره هستيم. مذاكرات خود را با فرانسوي‌ها نهايي كرديم و با ايتاليايي‌ها هم مذاكراتي براي سرمايه‌گذاري مشترك در جريان است. با كشورهاي ديگر از جمله با آلمان هم مذاكره مي‌كنيم و فردا نيز قرار شده است تا بازديدي از صنايع خودروسازي داشته باشيم. در حال حاضر هر دو طرف در حال مطالعه و اميدوار هستيم كه اين همكاري نيز ان‌شاءالله به سرانجام برسد.»
آموزش مديران ايراني با اساتيد آلماني
البته پيش از اين هم پيتر دريسن، رييس اتاق‌بازرگاني مونيخ با اشاره به امضاي قرارداد چهار ساله ايران و آلمان براي آموزش MBA مديران ايراني در پاسخ به اين سوال كه آيا براي توسعه همكاري‌هاي دو‌طرفه مسائل بانك و بيمه حل شده است؟ افزوده بود: «براي توسعه روابط اقتصادي با ايران بايد فعاليت‌هاي بيمه‌اي در آينده نزديك برقرار شود كه هنوز انجام نشده است اما صحبت‌هايي براي برطرف شدن مسائل بانكي وجود دارد. قرارداد چهار ساله آموزش مديريتي MBA براي مديران ايراني نيز منعقد مي‌شود تا دو كشور بيشتر بتوانند با يكديگر كار كنند. خانه اقتصاد بايرن امسال (2016) سه نمايشگاه با موضوعات ساختمان‌سازي و مصالح ساختماني، بهداشت و درمان و صنعت در ايران برگزار مي‌كند.»
همكاري وزارت نيرو با آلماني‌ها
در زمينه انرژي‌هاي بادي
يك شركت آلماني فعال در بحث‌هاي نيروگاهي و انرژي با همكاري وزارت نيرو، مجموعه گسترده‌اي از محصولات و خدمات خود را در زمينه صنايع بادي به مناسبت روز فناوري‌هاي بادي در ايران به‌نمايش مي‌گذارد. پيشگامان فناوري و متخصصان در اين برنامه يك روزه ضمن بررسي فناوري‌هاي جديد بادي، درباره كاهش هزينه‌ها و مزيت‌هاي رقابتي اين حوزه در مقايسه با ديگر منابع انرژي به تبادل‌نظر بپردازند. همچنين در اين برنامه، مديران بخش‌هاي مختلف زيمنس نيز كه در زمينه انرژي بادي فعال هستند به ارايه راهكارهاي خلاق و تجربيات اين شركت آلماني در اين بخش پرداختند. زيمنس درراستاي ارايه راهكارهاي خود در بخش زنجيره ارزش انرژي، فناوري توربين‌هاي بادي مدرن خود را با حمل‌ونقل و نصب كارآمد و نيز مديريت عملياتي، خدمات، تعميرات و نگهداري ارايه مي‌كند. محسن نايب‌زاده، مديرعامل اين شركت در اين زمينه مي‌گويد: «به لطف موقعيت استراتژيك ايران در ميان چندين كريدور باد، اين كشور پتانسيل بالايي براي توليد انرژي بادي دارد كه به تنوع تركيب انرژي‌هاي آن كمك مي‌كند. باعث افتخار است كه زيمنس فناوري‌هاي بسيار پيشرفته خود را در روز فناوري بادي در ايران به نمايش مي‌گذارد و به گسترش و توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير كه در ايران در حال رشد است، كمك مي‌كند.»
تبادلات تجاري دو كشور
در عين حال در شرايطي كه هر دو كشور عزم خود را براي گسترش همكاري‌هاي اقتصادي – تجاري جزم كرده‌اند، نيم‌نگاهي به تبادلات تجاري دو كشور در چهار سال اخير نشان مي‌دهد كه روال وارداتي ايران از آلمان در فاصله سال‌هاي 90 تا 94 روال كاهشي را پشت سر گذارده و از سه ميليارد دلار در سال 90 به يك و نيم ميليارد دلار در سال 94 رسيده است و در عين حال روال صادرات نيز همين روال را پشت سر گذاشته است و هرچند در سال 92 كمي صادرات ايران نسبت به سال 91 افزايش مي‌يابد اما در روال كلي صادرات ايران به آلمان طي اين سال‌ها كاهش يافته و از 415 ميليون دلار در سال 90 به 319 ميليون دلار در سال 94 رسيده است.