تفاهم براي انتقال زندان اوين

حميدرضا خالدي

بالاخره بعد از چند سال، دادگستري تهران با طرح انتقال زندان اوين به نقطه‌اي ديگر و واگذاري آن به شهرداري تهران موافقت كرد و به نظر مي‌رسد راه اجراي اين طرح كه براي نخستين‌بار توسط مرحوم آيت‌الله طالقاني در سال‌هاي آغازين انقلاب مطرح شده بود، به صورت جدي باز شده است. البته قاليباف، شهردار تهران هم از چند سال پيش بحث تبديل زندان 40 هكتاري اوين به پاركي بزرگ را مطرح كرده بود و سال گذشته نيز خبر از توافق خود با رييس قوه‌قضاييه داده بود. وي در اين زمينه با ذكر اينكه قرار شده شهرداري زنداني را براي قوه قضاييه آماده كند تا زندانيان ندامتگاه اوين به آنجا منتقل شوند، گفت: هنوز صحبتي در مورد خريد يا قيمت اين زمين نشده است.  اما با اين وجود عدم موضع‌گيري شفاف و صريح قوه‌قضاييه باعث شده بود تا اجراي اين طرح عملا در هاله‌اي از ابهام باقي بماند تا اينكه ديروز رييس سازمان زندان‌ها براي نخستين‌بار خبر از تهيه تفاهمنامه‌اي در اين زمينه و ارسال آن براي شهرداري داد.
 اصغر جهانگير در حاشيه برگزاري همايش سراسري هفته قوه‌ قضاييه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوال خبرنگاري مبني بر آخرين وضعيت تبديل زندان اوين به پارك اظهار كرد: پيش‌نويس تفاهمنامه اوليه آماده شده و دو، سه روز پيش آن را به شهرداري تهران فرستاديم. تعهدات دو‌طرفه، مطرح شده و نيازمند اين هستيم تا شهرداري جايي را براي انتقال زندانيان آماده كند و آن را تحويل سازمان زندان‌ها دهد تا در آن صورت ما بتوانيم زندانيان را به آن مكان انتقال دهيم.  اما وي باز هم حاضر به ارايه توضيح بيشتري در اين زمينه نشد و هر‌گونه اظهارنظري در اين مورد را به بعد از امضاي اين تفاهمنامه موكول كرد. بدين‌ترتيب گرچه شايد در نگاه اول اين طرح يك گام به اجرايي شدن نزديك شده باشد ولي هنوز هم سوالات زيادي در مورد نحوه اجرا و چگونگي اجرايي شدن آن وجود دارد؟ اينكه آيا شهرداري قرار است زميني با اين وسعت را از قوه قضاييه بخرد يا به صورت تهاتر آن را تملك كند؟ يا اين سوال كه قرار است اين قطعه زمين همگي به بوستان تبديل شود يا همان‌طور كه شهردار تهران، يك‌سال قبل گفته بود، كاربري‌هاي فرهنگي و ورزشي نيز براي آن درنظر گرفته شده است.  ولي با تمام اين تفاصيل هنوز هيچ يك از مسوولان و دست‌اندركاران چندان در جريان جزييات اين طرح نيستند. به بياني، شهردار تهران مانند بسياري از موارد ديگر بدون اطلاع شورا و شوراي عالي شهرسازي يا كميسيون ماده 5، در حال عقد تفاهمنامه‌اي است كه جزييات آن همچنان مانند معمايي پنهان مانده است.  محمد حقاني، رييس كميته محيط زيست شورا كه خود در دوره غلامحسين كرباسچي، معاون خدمات شهرداري تهران بوده است اين طرح را متعلق به سال‌ها قبل مي‌داند و مي‌گويد: اين طرح در زمان كرباسچي هم مطرح بود ولي آن زمان قوه قضاييه از ما خواسته بود تا مكاني را به عنوان زندان جديد به آنها اختصاص دهيم ولي ما مي‌گفتيم، مي‌خواهيم كل زندان را بخريم يا تهاتر كنيم و كاري به ساخت محل جديد زندان نداريم.  وي با اظهار بي‌اطلاعي از محل درنظر‌گرفته‌شده براي زندان جديد اوين مي‌گويد: فكر نمي‌كنم هنوز شهرداري جايي را براي اين منظور در نظر گرفته باشد چرا كه اگر اينچنين بود حتما من يا ساير اعضاي شوراي شهر از آن مطلع بوديم.  حقاني همچنين از مفاد تفاهمنامه ارسالي قوه‌قضاييه براي شهرداري نيز اظهار بي‌اطلاعي مي‌كند و مي‌گويد: كسي هنوز خبري از جزييات اين تفاهمنامه ندارد ولي به‌شخصه معتقدم كه نفس اين امر، يعني تبديل زندان به بوستان، اقدام قابل‌تقدير و مهمي است كه همه بايد براي تحقق آن به شهرداري كمك كنيم.  محمد سالاري، رييس كميسيون شهرسازي و معماري و يكي از اعضاي كميسيون ماده 5 نيز مانند حقاني از جزييات تفاهم شهرداري با قوه قضاييه بي‌اطلاع است اما در عين حال مي‌گويد: تا جايي‌كه مي‌دانم بخش زيادي از زندان اوين در «حريم» تهران قرار دارد. ولي در هر صورت اگر قرار باشد در اين محدوده ساخت و‌سازي صورت گيرد بايد براي تغييركاربري آن، طرح‌ها به كميسيون ماده 5 يا شوراي عالي شهرسازي بيايد كه تاكنون چنين نشده است.  وي در پاسخ به اين سوال كه آيا شهرداري مي‌تواند از پس قيمت سرسام‌آور خريد اين زندان برآيد؟ گفت: قيمت چنين زمين‌هاي بزرگ‌دانه‌اي براساس متراژ تعيين نمي‌شود بلكه براساس توافق طرفين تعيين مي‌شود. ولي انتظار ما از قوه قضاييه اين است كه در اين راه با شهرداري همراهي كند، تا اين اتفاق ميمون هر‌چه سريع‌تر در تهران عملياتي شود چرا كه شهرداري كه پارك را براي خودش نمي‌خواهد بلكه اين مردم شهر هستند كه از مزاياي آن بهره‌مند خواهند شد. البته سالاري بر اين نكته هم تاكيد دارد كه شهرداري هر اقدامي كه مي‌خواهد بكند بايد با اطلاع شوراي شهر باشد.  پيروز حناچي؛ دبير شوراي عالي شهرسازي و معماري نيز از زاويه ديگري به اين طرح و تفاهمنامه نگاه مي‌كند و به «اعتماد» مي‌گويد: اگر قرار باشد شهرداري اين زندان را به‌طور‌كامل به بوستان تبديل كند نيازي نيست كه آن را براي تصويب به دبيرخانه شوراي عالي شهرسازي و معماري بياورد، ولي اگر بخواهد در آن ساخت و سازي داشته باشد و تغيير كاربري در آن بدهد، بايد بسته به اينكه اين زندان در داخل شهر باشد يا در حريم آن، طرحش را براي تاييد به كميسيون ماده 5 ببرد يا شوراي عالي شهرسازي و معماري آن را تصويب كند، ولي در غير اين‌صورت هر گونه تغيير كاربري از سوي شهرداري درمورد اوين، غيرقانوني است.  وي همچنين با اظهار بي‌اطلاعي از محل جديدي كه شهرداري براي انتقال زندانيان اوين در نظر گرفته مي‌گويد: تصور نمي‌كنم هنوز جاي خاصي در نظر گرفته شده باشد، چرا كه در اين صورت حتما ما هم در جريان قرار مي‌گرفتيم. بدين‌ترتيب به نظر مي‌رسد همچنان طرح انتقال زندان اوين در هاله‌اي از ابهام باشد. حالا اينكه توافقنامه ارسالي قوه قضاييه براي شهرداري شامل چه مفادي است؛ سوالي است كه بايد منتظر پاسخ آن در روزها و هفته‌هاي آتي باشيم.