هشدار قاره سبزنشين‌ها به اردوغان
در صورت صدور حكم اعدام
اتحاديه اروپا را فراموش كنيد
بنعالي ييلديريم: بايد در دوستي‌مان با امريكا بازنگري كنيم
سه روز از كودتاي ناموفق تركيه مي‌گذرد و گويا مرور زمان تصوير روشن‌تري از اين حادثه را عيان مي‌كند. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه دست به كودتاي جديد با اسم پاكسازي زده است و البته خشونت بي‌حد و مرزي هم در اين روند ديده مي‌شود. تصوير سربازاني كه در اين كودتا دخالت داشته‌اند در حالي كه برهنه با دستان بسته در سالن‌هاي سوله‌مانند به هم چسبانده شدند و سخنان رييس‌جمهور مبني بر اينكه مجازات اعدام قابل بازگشت به روي ميز است، سر و صداي بسياري به راه انداخته است. خبر اين رويدادها وزراي امور خارجه اتحاديه اروپا را نگران كرده است. اتحاديه‌اي كه تركيه كانال ارتباطي آن با خاورميانه است و البته پلي است كه مي‌تواند مانع از انتقال بيشتر بحران از سوريه به قاره سبز شود. اتحاديه اروپا و تركيه پرونده‌هاي مشترك بسياري با هم دارند و كودتاي نافرجام بخشي از بدنه نظامي تركيه عليه اردوغان، آن پرونده‌ها را هم با گره‌هاي بي‌شمار مواجه كرده است. در يك سال اخير وجهه اردوغان در قاره سبز به واسطه خبر سركوب روزنامه‌نگاران، محدود كردن آزادي‌هاي مدني، تلاش براي در قبضه گرفتن بيشتر قدرت بسيار تخريب شده است و البته كه اين كودتا و به خيابان آمدن مردم به درخواست رييس‌جمهور هم نتوانسته چندان آن وجهه را ترميم كند. وزراي امور خارجه اتحاديه اروپا به همراه جان كري، وزير امور خارجه امريكا روز گذشته در بروكسل دور هم جمع شدند. سوژه‌هاي بسياري روي ميز بود و اصلي‌ترين آنها هم تركيه بود. در اين نشست وزراي امور خارجه اتحاديه از رييس‌جمهور تركيه خواستند كه از خويش خويشتن داري نشان دهد. تذكري كه يك روز قبل از آن هم توسط ولاديمير پوتين در تماس تلفني با اردوغان به وي گفته شده بود. قطار به اصطلاح پاكسازي اردوغان پس از اين كودتا ترمز بريده است و تاكنون 6 هزار نفر بازداشت شده‌اند. همه مي‌گويند اردوغان از اين فرصت براي پيشبرد اهداف خود در سركوب بيشتر مخالفانش و همچنين عناصري از ارتش كه همواره از آنها واهمه داشت استفاده كرده است. روز گذشته موگريني و كري دوشادوش هم در نشست خبري شركت كردند و در همين نشست بود كه مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا تعارف را به كناري نهاد و گفت: نهادهاي دولتي در تركيه بايد با توجه به حاكميت قانون حفظ شوند و ما اميدواريم كه تركيه به آزادي بنا بر قانون اساسي احترام بگذارد. ما با تركيه درباره برقراري مجدد مجازات اعدام مذاكره مي‌كنيم. كشوري كه در آن مجازات اعدام وجود دارد، نمي‌تواند عضو اتحاديه اروپا باشد. ما بسيار نگران اتفاق‌هايي هستيم كه در اين ساعات در تركيه رخ مي‌دهد. ما مي‌خواهيم تركيه به دموكراسي، حقوق بشر و اصول بينادين آزادي احترام بگذارد. جان كري صبح روز گذشته با همتاهاي خود از اتحاديه اروپا در بروكسل صبحانه كاري داشت. تركيه كه نقش اساسي در مساله بحران مهاجرت دارد و مي‌تواند بخش اعظمي از مشكلات اروپايي‌ها را در اين خصوص حل كند سال‌هاست پشت در اتحاديه اروپا ايستاده است و در چندماه اخير هم مسائل حقوق بشري بر حجم انتقادها و عدم پذيرش بيشتر اين كشور در قالب اتحاديه افزوده است. اروپايي‌ها مي‌گويند كه استاندارد رعايت حقوق بشر در تركيه و احترام به قانون در اين كشور پايين است و همين مساله مانع از انعقاد بسياري از همكاري‌هاي فراگير ميان دو كشور است. موج مهاجرت از سوريه به كشورهاي اروپايي از زماني كه تفاهمنامه همكاري مشتركي ميان تركيه و اتحاديه اروپا در اين خصوص امضا شده است كاهش يافته و اين مساله اندكي از دردسرهاي اتحاديه اروپا را كاسته است اما ميزان خشونتي كه اردوغان پس از كودتاي نافرجام به آن متوسل شد عملا اروپايي‌ها را در سر دوراهي قرار داده است. يك كميسيونر اروپايي در اين خصوص به نيويورك تايمز گفته است: اردوغان پس از كودتا طرح‌هايي را اجرايي مي‌كند كه نسخه آنها را پيش از اين كودتا نوشته و روي ميز گذاشته بوده است. موج دستگيري‌ها نشان مي‌دهد كه گويا ليست از قبل مهيا بوده و تنها بر اساس اين ليست بازداشت‌ها صورت گرفته است. بوريس جانسون، وزير امور خارجه جديد بريتانيا كه روز گذشته نخستين ديدار با همتاهاي خود از اتحاديه را داشته است نيز پس از نشست وزراي امور خارجه اتحاديه از تركيه خواست كه خويشتنداري داشته باشد و دست به اقدام‌هاي خشونت بار نزند.
از سوي ديگر، سخنگوي دولت آلمان نيز به صراحت اعلام كرده است كه اتحاديه اروپا نمي‌تواند كشوري را در آغوش بكشد كه مجازات اعدام هنوز در آن اجرايي مي‌شود. اين پيام مستقيم و مشخصي بود به اردوغان كه مساله اعدام كودتاچيان را مطرح كرده است. دولت المان همچنين از اردوغان خواسته داست كه اجازه بدهد قانون حرف نخست را در تحقيقات بزند و روند بررسي اتهام‌ها هم مشخص و شفاف باشد و عدالت در خصوص متهمان رعايت شود. تركيه در دو روز اخير با موج بركناري تعداد وسيعي از قضات كهنه كار هم روبه‌رو شده است و به همين دليل به نظر مي‌رسد اردوغان كودتا را بهانه‌اي براي خلاص شدن از شر همگان گذاشته است. آلماني‌ها به صراحت اعلام كرده‌اند كه اگر مجازات اعدام دوباره اجرايي شود تركيه براي هميشه از روند مذاكرات براي الحاق به اتحاديه كنار گذاشته خواهد شد. تركيه در سال 2004 مجازات اعدام را حذف كرد. در حالي كه گفته مي‌شود معترضاني كه به هواخواهي از اردوغان برخواسته بودند خواهان اعدام كودتاچيان هستند، اردوغان مي‌گويد كه اين مساله را با احزاب مخالف در ميان خواهد گذاشت. در حالي كه اروپايي‌ها مساله رفتارهاي پساكودتايي اردوغان را بهانه جديدي براي به تاخير انداختن بررسي جدي عضويت تركيه در اتحاديه اروپا اعلام كرده‌اند اما برخي تحليلگران مسائل تركيه مي‌گويند كه اروپا از ابتدا تمايلي به پذيرش تركيه با جمعيت مسلمانان قابل‌توجه در درون خود را نداشته است. مقام‌هاي آلماني اعتقاد دارند كه اردوغان بي‌دليل از يك توطئه سخن مي‌گويد و آنچه در تركيه اتفاق افتاده خيزش بخشي از ارتش عليه دولت بوده است. اين در حالي است كه دولت اردوغان، فتح‌الله گولن را مقصر اصلي اين كودتا خوانده است. اتهامي كه اردوغان هم رد كرده است. وزير خارجه امريكا روز گذشته از تركيه خواست شواهدي را كه درباره دخالت گولن در اختيار دارد ارايه كند. «جان كري» وزير خارجه امريكا هم روز گذشته در نشست خبري با موگريني گفت: از تركيه مي‌خواهيم به قانون احترام بگذارد و اميدواريم كه تحولات تركيه بر مقابله بر داعش اثر نگذارد. عضويت در سازمان ناتو مستلزم احترام به دموكراسي است و ما تحولات تركيه را پيگيري مي‌كنيم.»
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه نيز در تازه‌ترين اظهارنظر خود در خصوص رفتارهاي پساكودتا در تركيه گفت: تمام رخدادهاي پس از كودتا در تركيه بايد در چارچوب قانون اساسي حل و فصل شود. با توجه به تحولات كنوني، ما بار ديگر موضع خود را تكرار كرده و معتقديم كه رخدادهاي پس از كودتا در تركيه بايد در راستاي قانون اساسي حل شود. شرايط تركيه پس از تلاش كودتا و اينجرليك تاثيري بر عمليات‌هاي هوايي روسيه در سوريه ندارد.
بنعالي ييلديريم، نخست وزير تركيه روز دوشنبه براي چندمين بار در چند روز گذشته نشست خبري برگزار كرد و از آخرين وضعيت تركيه پساكودتا سخن گفت. تازه‌ترين آمارهاي دستگيري از زبان وي: ۲۳۲ تن قرباني كودتا شدند و در جريان كودتا ۱۴۹۱ تن زخمي شدند. همچنين ۷۵۴۳ تن بازداشت شدند كه ۶۰۳۸ تن از آنها نظامي هستند. بنعالي ييلديريم در ادامه افزود: من به عنوان راس دولت از مردم شريف مي‌خواهم كه با يك چشم به جنايتكاران و افراد مسلح تركيه نگاه نكنند. نيروهاي ترك با آن كودتاچيان و خائنان جنگيدند و نبايد نيروهاي مسلح و افسران را با آن خائنان برابر بدانيم، چرا كه نيروهاي مسلح ما جايگاه خاصي براي ترك‌ها دارند. از آغاز اين شورش حقوقدانان و دادستاني كل و نهاد امنيتي تركيه تصميمات بسيار مهمي گرفتند و ما جزييات آن را اعلام مي‌كنيم. نهادهاي حقوقي تركيه دستورات مهمي را براي برخورد با افسران صرف نظر از رتبه‌هاي‌شان دارند.اي مردم تركيه، ما در شما و در كشورهاي برادر حمايت بسياري را ديديم كه اين كودتا را رد و حمايت خود را از دولت قانوني تركيه اعلام كردند و از لحظات نخست كودتا پشتيباني خود را اعلام كردند و ما از آنها به خاطر اين وفاداري قدرداني مي‌كنيم. مردم تركيه اصالت خود را نشان دادند و گفتند كه ما اينجا هستيم و در مقابل تانك‌ها در پل‌ها ايستادند و با «مدارا» با سربازان كودتاچي برخورد كردند. آنها پا پس نكشيدند در حالي كه تانك‌ها به سمت آنها مي‌آمدند. ما مديون شما هستيم، هرچه كه بگوييم كم است، ما آن كودتاچيان را به خاطر هر قطره خوني كه ريختند مجازات مي‌كنيم، اين نخستين وظيفه ما است. اين كودتا دموكراسي تركيه را هدف قرار داد، ما شواهد آشكاري در اختيار داريم و در زمان خودش مسائل را اعلام مي‌كنيم. ما آماده پاكسازي كشور هستيم. يك كودتاي ديگر نيز در سپتامبر رخ داده بود اما در آن هنگام پارلمان بمباران نشد و تلاشي براي بمباران مقر رييس‌جمهور صورت نگرفت. ملت تركيه اين سلاح‌ها را با عرق پيشاني خريده است و شما نبايد از آنها براي هدف قرار دادن كشور استفاده مي‌كرديد. ۲۰۸ تن قرباني اين كودتا شدند و غيرنظامياني كه در برخورد با اين كودتا كشته شدند به «شهادت» رسيده‌اند و ما غرامت‌هايي را به خانواده‌هاي آنها پرداخت مي‌كنيم.
وي درخصوص درخواست جان كري، وزير خارجه امريكا مبني بر ارايه اسناد و شواهد لازم در خصوص دست داشتن فتح‌الله گولن، روحاني در تبعيد در تركيه در كودتاي اخير گفت: متاسفم كه دوستان‌مان از ما سند و مدرك مي‌خواهند، بايد در دوستي‌مان با امريكا بازنگري كنيم.