محمدجواد ظريف از سياست ثابت ايران براي منطقه‌اي قوي سخن گفت
باكو و آستانه؛ ايستگاه‌هاي ديپلماسي منطقه‌اي تهران
گروه ديپلماسي| ديپلماسي تعطيل نيست. نخستين سال دومين دور چهارساله حضور محمدجواد ظريف در وزارت امور خارجه در حال پايان است اما فعاليت‌هاي وزير امور خارجه به خصوص در منطقه سرعت گرفته است. سكاندار دستگاه ديپلماسي روزهاي پركاري را پشت سر مي‌گذارد و آن‌طور كه به گوش مي‌رسد در تعطيلات سال آتي ميلادي نيز چند سفر به كشورهاي همسايه را در پيش خواهد داشت. محمدجواد ظريف همانطور كه وعده داده و برنامه‌ريزي كرده بود، تمركز خود در چهار سال دوم را بر پيشبرد ديپلماسي منطقه‌اي گذاشته است. در حالي كه در آن‌سوي مرزها و در ايالات متحده دونالد ترامپ، رييس‌جمهور تلاش مي‌كند حتي علت اخراج وزير خارجه خود را نيز ايران جا بزند، وزير خارجه ايران در حال تحكيم پايه‌هاي دوستي و همكاري‌هاي منطقه‌اي در محيط پيراموني ايران است. از سفر به هند و پاكستان تا شركت در نخستين نشست چهارجانبه ايران، گرجستان، آذربايجان و تركيه. از حضور در آستانه براي چكش‌كاري آخرين توافق‌ها و نقطه افتراق‌ها تا سفر به استانبول در هفته دوم فروردين ماه براي همراهي رييس‌جمهور در نشست سه‌جانبه سران كشورهاي تركيه، روسيه و ايران. ايالات متحده هر روز با فاصله گرفتن از سياست‌هاي پيشين و ثابت دولت‌هاي گذشته در امريكا در قبال دوستان و متحدانش، جنگ هرچند ديپلماتيك جديدي راه مي‌اندازد و انزواي بيشتر را تجربه مي‌كند اما جمهوري اسلامي ايران با پيشبرد زبان مشترك و سخن گفتن از لزوم آغاز گفت‌وگوها و همكاري‌هاي منطقه‌اي بر عمق لايه‌هاي همكاري مي‌افزايد.
نخستين نشست چهارجانبه در باكو
ديدارهاي ظريف در باكو بر شركت در نشست چهارجانبه ايران، آذربايجان، تركيه و گرجستان و همچنين ديدارهاي دوجانبه با وزراي خارجه كشورهاي حاضر و رييس‌جمهور كشور ميزبان خلاصه شد. گرجستان در حالي به همكاري‌هاي سه جانبه ايران، تركيه و آذربايجان اضافه شده است كه حوزه‌هاي انرژي و ترانزيت اصلي‌ترين حوزه‌هاي همكاري چهار كشور از اين پس خواهد بود. ظريف در آغاز نشست چهارجانبه نيز به اين حوزه‌هاي همكاري اشاره كرده و گفت: «كريدور ترانزيتي، كريدور مهمي براي چهار كشور است. از اين طريق مي‌توانيم خليج فارس و از طريق خليج فارس، اقيانوس هند را به درياي سياه و درياي مديترانه ارتباط دهيم و راه بسيار ارزان و سريعي را براي همه كشورهاي منطقه و جهان فراهم كنيم و اين دو آبراه مهم يعني از اقيانوس هند به درياي مديترانه و درياي سياه را با ارتباط ارزان، سهل و امن براي ارتباطات بهتر بين‌المللي فراهم مي‌كنيم.» ظريف تلاش‌هاي خود را در باكو بر همكاري با همسايگان براي داشتن منطقه‌اي قوي، توسعه اقتصادي منطقه و متنوع‌تر كردن حوزه‌هاي همكاري با همسايگان متمركز كرد.
مردم سوريه راه‌حل سياسي را اجرايي كنند نه خارجي‌ها
محمدجواد ظريف پس از رايزني‌هاي چهارجانبه در باكو راهي آستانه پايتخت قزاقستان شد. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه، مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه و محمد جواد ظريف در بحراني‌ترين روزهاي پرونده‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در آستانه دور هم جمع شدند. درست در روزهايي كه تنش ميان روسيه و بريتانيا - امريكا تشديد شده و مسكو تهديد به برخورد با غرب كرده، رابطه تركيه با ايالات متحده به شكل كج‌دار و مريز ادامه پيدا مي‌كند و تهديد توافق هسته‌اي ايران از سوي دولت ترامپ جدي‌تر شده است، وزراي خارجه سه كشور در پايتخت قزاقستان با هم ديدار كردند. با وجود اختلاف‌هايي كه ميان تهران، مسكو و آنكارا درباره جنگ در سوريه وجود دارد اما به نظر مي‌رسد كه در حال حاضر هر سه كشور با يك تهديد در سوريه روبه رو هستند: فعاليت‌هاي ايالات متحده. از سوي ديگر برخي از منابع آگاه مي‌گويند كه وضعيت در غوطه شرقي و فرجام عمليات تركيه در شمال سوريه و منطقه عفرين از اصلي‌ترين محورهاي رايزني‌هاي سه وزير در آستانه بوده است. درحالي كه قرار بود استفان دي‌ميستورا، نماينده دبيركل سازمان ملل نيز در اين نشست حضور داشته باشد اما گفته شد كه وي به دليل بيماري توانايي سفر به آستانه را نداشت و معاون وي در اين جلسات به عنوان نماينده سازمان ملل شركت كرد. در حالي كه مذاكرات بين‌المللي در قالب ژنو تاكنون ره به جايي نبرده است اما مي‌توان گفت كه نشست‌هاي زنجيره‌اي آستانه با ابتكار برقراري آتش‌بس و ايجاد مناطق كاهش تنش، تنها روند موفق بين‌المللي براي كاهش تنش در سوريه تا به امروز بوده است. يكي از اصلي‌ترين نقطه توافق‌هاي تركيه، ايران و روسيه در آستانه، مبارزه مشترك با تروريسم تا آزاد شدن كل سوريه از گروه‌هاي تروريستي بود. در حالي كه درگيري‌هاي نظامي در ميدان سوريه ميان بازيگران متفاوت منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي و البته دولت و مخالفان همچنان ادامه دارد، شركت‌كنندگان در نشست آستانه تاكيد كردند كه همچنان براي دستيابي به راه‌حل سياسي براي بحران سوريه تلاش مي‌كنند. محمد جواد ظريف در بخش‌هايي از سخنان خود در آستانه براي چندمين بار در چهار سال گذشته تاكيد كرد كه بايد به مردم سوريه اجازه داد تا بدون فشار خارجي روند توسل به راه‌حل سياسي براي پايان دادن به بحران را طي كنند. وزير خارجه كشورمان در اين بخش از سخنانش كه در رسانه‌هاي متفاوت نيز بازتاب داشت، گفت: پيشبرد روند سياسي در سوريه نيازمند ديدگاه واقع‌بينانه نسبت به آينده سوريه و تنظيم مطالبات براساس واقعيت‌هاي سوريه و براساس يك باور كلي يعني احترام به حاكميت، تماميت ارضي و يكپارچگي سوريه و جلوگيري از دخالت خارجي است. همزمان براساس توافق وزراي خارجه مقرر شد نشست آتي سران سه كشور ايران، روسيه و تركيه 4 آوريل 2018 (15 فروردين 1397) در استانبول تركيه برگزار شود و بر همين اساس حسن روحاني، ولاديمير پوتين و رجب طيب اردوغان، روساي جمهور 3 كشور در استانبول تركيه گردهم مي‌آيند.