در بازار تقاضايي وجود ندارد
جهش قيمت در بازار خلوت خودرو
گروه اقتصادي
با وجود ركود معاملاتي در بازار خودرو، قيمت نزديك به 70 ميليون توماني پرايد، يك پيام بيشتر براي مصرف‌كننده ندارد: قرار نيست در سال جديد قيمت‌ها كاهش پيدا كند. بازار خودرو در روزهاي آغازين سال 99 به دليل بحران شيوع بيماري كرونا تعطيل بود. اما دو روز است كه فعالان بازار دوباره شروع به كار كرده‌اند و البته قيمت‌ها نجومي شده است و حتي به نسبت اسفند ماه سال گذشته كه اوج گراني خودرو در يك سال رخ داد نيز بالاتر رفته‌اند. بخشي از اين افزايش قيمت را بايد به دليل بازي قيمتي توليدكننده خودرو دانست كه بلافاصله پس از پايان تعطيلي كسب‌وكارها با قيمت‌هاي جديدي وارد بازار شد. معمولا در هر بازاري دلالان و فروشندگان خودرو فرمولي براي قيمت‌گذاري كالا دارند كه اصلي‌ترين معيار آن «مبناي قيمت‌گذاري عرضه‌كننده اصلي» است. اين موضوع در بازار ارز يا سكه نيز كه به صورت غيررسمي فعاليت مي‌كنند، ديده مي‌شود. فروشنده ارز، نگاهي به قيمت‌گذاري دلار در بانك‌ها مي‌كند و بر مبناي آن، قيمت را بالا و پايين مي‌كند. در خودرو كه حالا يك كالاي سرمايه‌اي شده است نيز همين اتفاق مي‌افتد. زماني كه توليدكننده قيمت را بالاتر از قبل مي‌برد؛ سيگنال افزايشي را به بازار داده تا دلالان هم براي خود سودي ببرند.
اين «بازي قيمتي» عرضه‌كننده خودرو را مي‌توان در مقايسه قيمت‌هاي فروردين 99 با اسفند 98 ديد. به طور مثال خودرويي مانند تيبا، كه حالا رفته رفته به عنوان خودروي ارزان قيمت جايي براي خود در بازار پيدا كرده، در اسفند 98 توسط خودروساز 74 ميليون تومان عرضه مي‌شد. اما حالا قيمت توليدكننده آن به 87 ميليون تومان رسيده است. در همين يك ماهه پرايد هاچ بك 8 ميليون تومان و ساينا نزديك به 10 ميليون تومان رشد قيمتي از طرف عرضه‌كننده اصلي داشته‌اند. حتي در 206 تيپ دو نيز قيمت فروردين امسال با اسفند سال گذشته نزديك به 30 ميليون تومان اختلاف دارد.
نوسان در فضاي مجازي
بازار خودرو در ركود عجيبي به سر مي‌برد اما از آن عجيب‌تر، خريد و فروش خودرو با قيمت‌هاي نجومي در فضاي مجازي و وب‌سايت‌هايي است كه براي معاملات خودرو مجاز به درج قيمت نيستند. با اينكه فعالان بازار خودرو از كاهش تقاضا و به صفر رسيدن خريد و فروش خبر مي‌دهند؛ اما به نظر مي‌رسد كه آگهي‌دهندگان خودرو در فضاي وب در تلاش هستند با اين قيمت‌ها به خريداران بقبولانند كه اين قيمت‌ها بايد در بازار پذيرفته شود. در برخي رسانه‌ها نيز از عنوان «مرز رواني» براي شكسته شدن ركوردهاي قيمتي براي خودروهاي ارزان قيمت استفاده مي‌شود كه البته مشخص نيست كه «مرز رواني قيمت ها» در بازار خودرو چه عددي است.
در همين حال خبري از ستاد تنظيم بازار حداقل براي كالايي مانند خودرو نيست. تقريبا يك هفته پيش در اين ستاد جلسه‌اي براي بررسي دستورالعمل قيمت‌گذاري خودرو برگزار شد؛ اما 3 ضلع شركت‌كننده در اين جلسه يعني معاونت امور صنايع وزارت صنعت و تجارت، مركز ملي رقابت و سازمان حمايت مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان هنوز بر سر جزييات به نتيجه نرسيده‌اند. «ايسنا» درباره اين جلسه گزارش داده كه «در اين جلسه اختلاف نظر بر سر قيمت خودرو به حدي بود كه در نهايت قرار شد، گزارش‌هاي ارايه شده توسط كارشناسان مورد ارزيابي بيشتري قرار گيرند و در جلسه بعد ستاد تنظيم بازار تصميم‌گيري‌ها انجام شود.»
كرونا و چين
به نظر مي‌رسد، چشم‌انداز توليد خودرو در سال 99 با بحران فراگير شيوع بيماري كوويد-19 با تحقق اهداف اوليه و پيش‌بيني‌ها همراه نشود. دست‌اندركاران بازار خودرو تامين قطعات خودرو كه گريبانگير بازار لوازم يدكي هم شده است را يكي از دلايل عمده كاهش توليد خودرو مي‌دانند. بخش زيادي از قطعات خودروهاي توليدي در ايران در چين توليد مي‌شود اما اين كشور هم‌اكنون با بزرگ‌ترين بحران اقتصادي خود مواجه است. خودروسازان چيني نزديك به ۵۳ ميليارد دلار قطعات يدكي خودرو در سال ۲۰۱۹ ميلادي صادر كردند اما الان شاهد كاهش سفارش‌هاي خريد يا لغو سفارش‌هاي قبلي هستند. به دليل بسته شدن كارخانه‌ها و شيوع كرونا صادرات لوازم يدكي خودرو از چين تنها در ماه‌هاي ژانويه و فوريه امسال ۱۳.۳ درصد كاهش يافته و وضعيت در ماه مارس ممكن است بدتر از اين بوده باشد.
بر اساس گزارش ۱۲ ماه عملكرد صنعت خودرو در سال ۹۸ ايران خودرو ۳۷۲ هزار و ۵۹۱ دستگاه خودرو توليد كرده كه در مقايسه با سال ۹۷ كه ميزان توليد اين گروه خودروسازي ۴۲۵ هزار و ۸۲۵ دستگاه بوده است، ميزان توليد اين مجموعه ۱۲.۵ درصد كاهش داشته است. از سوي ديگر در حالي كه كاهش توليد خودرو در ايران خودرو دو رقمي است، گروه خودروسازي سايپا توانسته، رقم كاهش توليد خود را در قياس با سال ۹۷ به حدود يك درصد برساند. سايپا سال گذشته ۴۱۴ هزار و ۵۷۸ دستگاه خودرو توليد كرده كه اين رقم سال ۹۷ حدود ۴۱۹ هزار و ۸۴۵ دستگاه خودرو بوده است. اما با توجه به ركود قطعه‌سازي‌ها، آيا شرايط در سال جاري بهتر از اين خواهد بود؟
چرا خودرو گران شد؟
سعيد موتمني، رييس اتحاديه نمايشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران، دو عامل خودروهاي كارتكسي(ويرايشي) كه باعث افزايش ۱۰ درصدي قيمت‌ها شده‌اند و تعطيلي مراكز شماره‌گذاري خودروها را دليل افزايش قابل توجه خودروها در بازار خودرو در اولين روزهاي آغاز معاملات دانست. اما طي روزهاي آينده با آغاز رسمي خريد و فروش‌ها مجدد بازار به حالت عادي بازگشته و سبب كاهش قيمت‌ها خواهد شد.
موتمني كه با «ايسنا» گفت‌وگو كرده، مي‌افزايد: برخي از نمايندگان شركت‌هاي خودروساز از حدود 7 يا 8 روز گذشته كار خود را آغاز كرده‌اند. اين نمايندگان تعدادي از خودروهاي ويرايشي(كارتكس) را براي افرادي كه بيش از ۱۸ ماه است كه ثبت‌نام خودرو نداشتند با قيمت بالا عرضه كرده‌اند. زماني كه فروشندگان خودرو مي‌بينند كه نمايندگان رسمي خودروسازان به طور مثال خودروي ۲۰۶ را كه پيش از سال جديد، ويرايشي ۹۵ ميليون تومان عرضه مي‌كرده است، اكنون حدود ۱۱۶ ميليون تومان مي‌فروشد، قيمت‌هاي خود را بالا مي‌برند. از سوي ديگر دليل ديگر اين افزايش قيمت‌ها اين است كه فعلا محصولات خودروسازان ايران خودرو و پارس خودرو، شماره‌گذاري و پلاك نمي‌شوند. در حقيقت بخش شماره‌گذاري اين دو خودروساز تعطيل بوده و ماشين‌ها پلاك ندارند، نمايندگان هم كه خودروهاي پلاك نشده را خريداري نمي‌كنند. در حال حاضر خودروهايي كه در بازار موجود هستند و شماره‌گذاري شده‌اند پيش از سال جاري تحويل گرفته شده‌اند. او در رابطه با وضعيت معاملات در بازار خودرو اعلام كرد: همچنان در بازار تقاضايي وجود ندارد، خريداري در بازار نيست و معاملات راكد است اما طي روزهاي آينده با شروع رسمي معاملات، بازار به حال عادي باز خواهد گشت كه به دنبال آن كاهش قيمت‌ها را شاهد خواهيم بود.