برخلاف دستور توقف، خبرها حاكي از ادامه ساختوساز
در يك مجتمع تجاري در حريم درجه يك نقش‌جهان است
تكرار ماجراي
برج جهان‌نما در اصفهان
گروه اجتماعي
پشت ميدان نقش جهان اصفهان باز هم خبر از شكستن حريم آسمان و احتمال خروج ميدان از فهرست ميراث جهاني يونسكو به گوش مي‌رسد. سال گذشته رسانه‌ها بارها به ارتفاع گرفتن ۹ متري يك مجتمع تجاري با مالك خصوصي در حريم درجه يك اصفهان پرداختند، نسبت به بدعت‌گذاري اين مجتمع ابراز نگراني كردند، ماجرا تا دادستاني استان اصفهان نيز پيش رفت و گرچه ديوان عدالت اداري دو بار به مالك حق ساخت و ساز تا ۹ متر را داد، اما يك بازديد حضوري مسوولان در دي‌ماه سال گذشته بسياري از ابهامات را رفع كرد و جوانه‌هاي اميد را در دل دوستداران ميراث‌فرهنگي اصفهان كاشت كه احتمالا با ورود مسوولان و بازديد حضوري آنها، حريم آسمان ميدان نقش‌جهان حفظ خواهد شد. با گذشت حدود چهار ماه از اين بازديد، حالا خبرگزاري ايسنا با انتشار عكس خبر مي‌دهد كه به‌رغم تمام توصيه‌ها بر توقف ساختوساز در اين مجتمع، ساختوساز همچنان در اين كارگاه ادامه دارد و حالا حتي آجرهاي قرمز بر نماي بنا جا خوش كرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه كار ساختوساز به پايان رسيده است. اين در حالي است كه پيش از اين فعالان ميراث‌فرهنگي اميدوار بودند تا با ورود دادستان اصفهان به ماجراي اين ساختمان، راه براي بدعت‌گذاري و نقض قوانين ميراث‌فرهنگي بسته شود، اما متاسفانه رشد اين مجتمع تجاري به دور از هياهوي رسانه‌ها ادامه داشته است و نشاني از توقف در نماي اين ساختمان به نظر نمي‌رسد.
اما محل نزاع چيست؟ ارتفاع مجاز براي ساختوساز در حريم ميدان ثبت‌جهاني نقش جهان پنج متر و نيم است، اما مالك يك مجتمع تجاري توانسته است با گرفتن مجوز احداث ساختماني با ارتفاع ۹ متر، اين حريم را بشكند و خواب آشفته برج جهان‌نما را دوباره براي ميدان نقش‌جهان تكرار كند. اهميت رعايت ارتفاع حريم براي محوطه‌هاي ثبت جهاني تا جايي بالا ست كه مرداد سال گذشته، مهدي حجت، رييس ايكوموس ايران به ايسنا نسبت به عواقب چنين ساخت‌و‌سازي هشدار داد و گفت: «احداث هر نوع ساختمان با ارتفاع بيش از پنج و نيم متر در حريم آثار جهاني ازجمله ميدان جهاني نقش‌جهان خلاف است و در صورت احداث هر بنايي با ارتفاع بيش از اين مقدار، ميدان نقش‌جهان در معرض خطر خروج از فهرست يونسكو قرار مي‌گيرد.» اما ماجراي اين ساختمان چه بود؟ سال گذشته ايسنا از اصفهان گزارش داده بود كه مالك يك مجتمع تجاري در اصفهان پس از چهار سال توانست از ديوان عدالت اداري مجوز افزايش ارتفاع اين مجتمع را تا ۹ متر به دست بياورد. مالك در شكايت خود آورده بود: «شهرداري منطقه سه بنا به نظر معاون شهرسازي و معماري شهرداري اصفهان كه اعلام كرده بود پلاك مورد نظر خارج از طرح پيشنهادي محدوده جنوب ميدان نقش قرار دارد، در ابتدا با اعطاي پروانه براساس ارتفاع قبلي يعني ۹ متر موافقت كرده است، اما بعد از استعلام شهرداري از سازمان ميراث فرهنگي بدون در نظر گرفتن طبقات فوقاني ملك صرفا با صدور جواز با ارتفاع پنج متر موافقت شده است.» بعد از طرح اختلافات، مالك مجتمع، حتي افزايش ارتفاع تا شش و نيم متر را نيز نپذيرفته و در ادامه و با شكايت او، ديوان عدالت اداري چراغ سبز خود را براي احداث سه‌طبقه با ۹ متر ارتفاع روشن كرده و در بخشي از راي خود آورده است: «ميراث فرهنگي ملك مزبور را تملك نكرده و مالك نسبت به سه‌طبقه حق مكتسبه دارد و ملك يادشده از ابتدا داراي ارتفاع ۹ متر بوده و نوسازي آن موجب تضييع حقوق مكتسبه نخواهد شد.»
در نتيجه برخلاف ارتفاع مجاز پنج‌متر و نيم در حريم ميدان نقش‌جهان، يك مالك توانست حكم ساختوساز به ارتفاع ۹ متر را از ديوان عدالت اداري دريافت كند. نكته‌اي كه در اين حكم بيش از همه مورد توجه فعالان ميراث‌فرهنگي اصفهان قرار گرفته بود، بدعت‌گذاري مالك براي نقض قوانين ميراث‌فرهنگي در حريم نقش‌جهان و علاوه بر آن، حفر سه طبقه پاركينگ در زيرزمين پلاك موردنظر بود. اين مساله نگراني بسياري را براي دوستداران ميراث‌فرهنگي اصفهان به وجود آورده بود، زيرا حفاري زمين در حريم دولت‌خانه صفوي اصفهان مستلزم شرايطي است و ممكن است برخي از آثار مدفون در زيرزمين را از بين ببرد يا براي برخي ديگر از ساختمان‌هاي اصلي ميدان نقش‌جهان مشكلات ايستايي و پايداري ايجاد كند. متعاقب اعتراض رسانه‌اي دوستداران ميراث‌فرهنگي استان اصفهان، دي‌ماه سال گذشته جمعي از مسوولان استان اصفهان از كارگاه ساختماني اين مجتمع تجاري بازديد كردند. به گزارش ايسنا از اين بازديد، معاون پيشگيري از جرايم دادستاني، رييس انجمن صنفي مهندسين معمار، نماينده حقوقي شهرداري مركزي، معاون ميراث فرهنگي، شهردار منطقه سه، نماينده حقوقي شهرداري منطقه سه و چند تن از فعالان ميراث فرهنگي اصفهان و نيز احمد درزي رامندي، معاون قضايي در امور اقتصادي، اراضي و شهرسازي ديوان عدالت اداري از نزديك به ديدن كارگاه ساخت و‌سازي رفتند كه با ارتفاع ۹ متر، خواب ميدان نقش جهان را آشفته كرده بود. نتيجه اين بازديد شفاف‌شدن ادعاهاي مالك بود. طبق اين گزارش بازديد، مالك پيش از اين ادعا كرده بودند اين ساختمان در حريم درجه دو ميدان امام (ره) و خارج از طرح جنوب ميدان واقع شده است و مشمول ضوابط ارتفاعي نمي‌شود! حال‌آنكه با ارايه مستندات توسط فعالان ميراث فرهنگي و توضيحات معاون اداره كل ميراث اصفهان در اين بازديد، مشخص و واضح شد كه چون پلاك مذكور به لحاظ موقعيت در غرب ميدان واقع‌شده، طبيعتا در طرح جنوب ميدان قرار ندارد و از اتفاق، به دليل موقعيت بسيار ويژه قرارگيري در دولت‌خانه صفوي و مطابق ضوابط طرح بازنگري طرح تفصيلي شهر اصفهان، مشمول محدوديت ارتفاع ۵متر است. علاوه بر اين، اين بازديد روشن كرد كه برخلاف ادعاي مالك، ساختمان تجاري با دو طبقه پاركينگ و يك طبقه تجاري، جمعه سه طبقه در زيرزمين و سه طبقه تجاري روي زمين، يك ساختمان كاملا نوساز محسوب مي‌شود و در فرآيند صدور پروانه ساختماني مشمول رعايت آخرين ضوابط طرح تفضيلي شهر اصفهان بوده و شرايط پيشين ملك، هيچ‌گونه حقوق مثبته و مكتسبه‌اي را براي مالك ايجاد نمي‌كند.
آتوسا افغان، رييس انجمن صنفي مهندسين معمار اصفهان پس از اين بازديد به ايسنا خبر داد كه دادستان با مشاهده ميداني اين پروژه دستور توقف ساختوساز در اين مجتمع را صادر كرده است. به گفته او، نماينده ديوان عدالت اداري در ابتدا با توضيحاتي كه مالك بيان كرده بود، تصور مي‌كرد اين بنا در گذشته نيز۹مترارتفاع داشته است و بايدحق مكتسبه آن رعايت شود، ضمن اينكه مالك، لكه‌هايي را در بافت ميدان نقش جهان، به معاون قضايي در امور اقتصادي، اراضي و شهرسازي ديوان عدالت اداري به عنوان نمونه نشان مي‌داد و با تكيه بر اين امر قصد داشت ارتفاع ۹ متري مجتمع خود را توجيه كند، حال آنكه ماده هفت قانون تاسيس شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران تكليف اين دست مسائل را روشن كرده است. به گفته افغان، نتيجه اين مشاهده، توصيه شفاهي نماينده ديوان به مالك مبني بر توقف كار بوده است تا راي در ديوان عدالت اداري مشخص شود. گزارش جديد ايسنا از اصفهان نشان مي‌دهد كه با وجود تحقق اين بازديد و توصيه شفاهي نماينده ديوان عدالت اداري به مالك مجتمع تجاري، در روزهاي اخير حتي نماي سرخ بنا هم تكميل شده است و تابلوها نيز در بالاي اين نما نصب شده‌اند و تمام اعتراضات رسانه‌اي، بازديد مسوولان و نماينده‌هاي دولت از اين مجتمع نيز به توقف قانون‌شكني آن منجر نشده است و احتمال تكرار فاجعه برج جهان نماي اصفهان بيش از پيش در اين ميدان تاريخي احساس مي‌شود.