هجوم پول به بازارهاي موازي

تاثير سياست جديد بازار ارز توسط بانك مركزي به سرعت خود را در بورس نشان داد. رييس كل بانك مركزي در پاسخ به كاربري در توييتر عنوان كرد كه «از اين پس هر فرد مي‌تواند بدون صف يا ثبت نام به صرافي مراجعه كند و ارز بخرد.» همزمان روز گذشته قيمت فروش دلار امريكا در صرافي بانك ملي ايران 42 هزار و 411 اعلام شد و به دليل كاهش نرخ دلار و ريزش قيمت‌ها فروشنده در بازار ارز زياد بود. اما به نظر مي‌رسد كه سيگنال كاهش نرخ دلار موجب شد تا بازار سرمايه روندي نزولي به خود بگيرد و بيش از 1500 ميليارد تومان سرمايه خرد از بازار خارج شود. حدس زدن اينكه در شرايط تورمي كنوني اين پول به كدام بازار كوچ كرده چندان سخت نيست و به نظر مي‌رسد فروشندگان ديروز بازار سهام به سمت بازار ارز هجوم برده‌اند. 

دو دليل عمده ريزش شاخص‌ها 
دلار و بورس ارتباط نزديكي با يكديگر دارند و با افزايش قيمت دلار در بازار، بورس نيز بلافاصله پس از چند ساعت واكنش هيجاني نشان مي‌دهد؛ اما در نهايت تاثير واقعي اين افزايش قيمت دلار را مي‌توان در صورت مالي شركت‌ها ديد. معمولا آخر هفته‌ها روز «اصلاح» شاخص‌هاست و معامله‌گران انتظار ريزشي شدن شاخص‌ها و تشكيل صف‌هاي فروش را دارند. اما ركوردشكني خروج پول حقيقي از بازار ديروز كه در 16 ماه گذشته بي‌سابقه بوده، اين سوال را مطرح مي‌كند كه آيا واقعا اتفاقات ديروز واكنش بازار به دلار فرزين بود؟
فرزين آقابزرگي، كارشناس بازار سرمايه بر اين باور است كه هر آنچه در اقتصاد و بازار سرمايه اتفاق مي‌افتد به دو دليل اقتصادي است؛ اولين مورد تغيير در متغيرهاي كلان اقتصادي است و دومين مورد رفتارهاي هيجاني و انتظارات تورمي است. اما هم‌اكنون با توجه به تغييرات مكرر و مداوم در نقطه‌نظرات و برنامه‌هاي اقتصادي دولت و مسوولان از جمله بسته حمايتي بازار سرمايه كه سه ماه پيش تدوين شد و چند بند آن از جمله عرضه اوراق و تغيير نرخ بهره و تغيير در ساعت معاملات شركت فرابورس و... تغيير كرد، اين ريزش‌ها رخ داده است.
اين كارشناس بازار سرمايه خاطرنشان كرد: اين‌گونه تغييرات و حتي دخالت‌هاي دستوري در حوزه بازار ارز بدون توجه به تاثير مضاعف حجم نقدينگي در حوزه اقتصاد و پول ملي بيشترين تاثير منفي را بر بازار سرمايه گذاشته است.
او افزود: قيمت‌گذاري 28500 توماني براي نرخ ارز يك شوك مهم براي اين بازار بود كه فعالان اقتصادي و فعالان حوزه بازار سرمايه بر اساس آن تحليل‌هاي خود را انجام مي‌دهند اما تغييرات مكرر در اين زيرساخت‌ها باعث بي‌اعتمادي سرمايه‌گذاران شده و ديدگاه‌هاي مثبت در امر سرمايه‌گذاري را هم مخدوش مي‌كند.
آقابزرگي تصريح كرد: چنانچه ما مكررا و متعاقبا در آينده چنين تغييراتي را در حوزه اقتصادي و بازنگري در سياست‌هاي اقتصادي شاهد باشيم مسلما اين تاثيرات منفي را در بازار سرمايه مشاهده خواهيم كرد.
او ادامه داد: البته تغييري كه اخيرا در بورس به وجود آمده به دوگانگي در تصميم‌گيري پيرامون عدم عرضه يا عرضه خودرو در بورس كالا برمي‌گردد كه مسوولان بدون توجه به تبعات اين موضوع مرتبا در اين مورد صحبت مي‌كنند.

تاوان بي‌انضباطي دولت را بورس مي‌دهد
در لايحه بودجه سال آينده نرخ خوراك پتروشيمي‌ها - به عنوان صنايع بزرگ بورسي- نسبت به امسال افزايش بالايي پيدا كرده و از 5هزار تومان در هر متر مكعب گاز به 7 هزار تومان رسيده است. اتفاقي كه در يك هفته گذشته تاثير خود را بر قيمت سهام صنايع بزرگ و تشكيل صف‌هاي فروش گذاشته است. 
فردين آقابزرگي در مورد نرخ خوراك پتروشيمي‌ها مي‌گويد: نرخ خوراك پتروشيمي‌ها براي سال آينده حدود 40 درصد افزايش پيدا يافته است. در بودجه 1402 رقمي به ارزش 80 هزار ميليارد تومان بابت نرخ خوراك گاز شركت‌هاي پتروشيمي‌ها در نظر گرفته شده كه متاسفانه تاوان بي‌انضباطي مالي و نداشتن يك برنامه جامع براي كنترل حجم نقدينگي و تورم را بازار سرمايه بايد بپردازد. 
آقابزرگي تصريح كرد: در سال 1399 نيز به دليل همين بي‌انضباطي‌ها، بازار سرمايه دچار حمله سنگيني شد كه به ياد ماندني هم شده و تا ساليان سال از خاطره‌ها پاك نخواهد شد. در حال حاضر هم وضعيت به همين منوال است و در حالي كه به صورت شفاهي اعلام مي‌شود كه دولت از بازار سرمايه حمايت مي‌كند اما در بودجه سود شركت‌هاي پتروشيمي مجموعا 175 هزار ميليارد تومان است كه 84 هزار ميليارد تومان از اين ميزان را دولت درنظر گرفته تا از شركت‌هاي پتروشيمي بابت مابه‌التفاوت نرخ گاز دريافت كند.

پس‌لرزه اتفاقات خودرويي
در يك هفته گذشته جنجال‌ها در حوزه خودرو نيز كم نبوده. شوراي رقابت به عنوان نهاد نزديك به خودروسازان، به دنبال توقف فروش خودرو در بورس بود و با مخالفت نهادهايي مانند وزارت اقتصاد يا وزارت صمت و حتي شوراي عالي بورس مواجه شد. اتفاقي كه نوعي «طناب‌كشي» بر سر توزيع رانت بزرگي است كه در پس فروش خودرو در اشكال مختلف نهفته است. اين اتفاقات درنهايت خود را در سهام خودرويي‌ها نشان داده و صف‌هاي فروش اين شركت‌ها نيز بيشتر شده است. 
فردين آقا بزرگي در تحليل اين مشكلات مي‌گويد: در مورد بازار خودرو چندگانگي وجود دارد. روزي كه خبر پيش‌فروش خودرو را مي‌دهند بورس هم به‌هم مي‌ريزد و درحالي كه مي‌بينيم شركت‌هاي خودروساز كمتر از 7درصد از محصولات خود يعني حدود 34 هزارو 700 دستگاه را به بورس كالا وارد كرده است، يك‌باره تعداد پيش‌فروش‌ها 50 تا 100 هزار دستگاه اعلام مي‌شود. با وجود اين تناقضات مشخص است كه روند بازار سرمايه به‌هم مي‌ريزد. آقابزرگي خاطرنشان كرد: ضمن آنكه شوراي رقابت در روزهاي اخير سخناني را مطرح كرده كه دو روز نگذشته آن را تكذيب كرد و صرفا فعالان بازار سرمايه بايد پاسخگوي آثار سوء اين سخنان نسنجيده باشند. اين قبيل از مسائل تنها بي‌اعتمادي را گسترش مي‌دهد كه حتي در صورت افزايش سود شركت‌ها هم باز افراد به آن توجهي نمي‌كنند و آن هم به دليل پايداري در تداوم اين وضعيت را كمرنگ مي‌بينند.
او ادامه داد: مسبب اين مساله به اعتقاد بنده خود مسوولان در بدنه دولت و گاهي نمايندگان مجلس هستند كه با اظهارنظرهاي غيركارشناسي و تصميمات غيركارشناسي بازار سرمايه را با مشكل روبه‌رو كرده‌اند و تبعات سوء آن در بازار سرمايه باقي مانده است.

خريد خودرو جذاب‌تر است  يا سرمايه‌گذاري در بورس؟
با توجه به خروج شديد پول از بازار سهام سوال اين است كه اين پول‌ها به كدام بازار هجوم برده است؟ آقا بزرگي در اين باره گفت: يكي از نشانه‌هايي كه بازار سرمايه را مي‌توان خوب يا بد توصيف كرد همين ورود و خروج پول به اين بازار است. همين اتفاق هم در سال 1399 رخ داد و مرتبا ورود پول به اين بازار صورت مي‌گرفت، غافل از اينكه اين حركت معقول و كارشناسي و مناسب نبود، الان ورود و خروج پول در هر بازاري كه از بازار سرمايه بازدهي و رشد بيشتري داشته باشد صورت مي‌گيرد. هر بازاري جذابيت خود را دارد و صاحبان سرمايه به تناسب پول به آن وارد مي‌شوند. 

بخش زيادي از پول‌ها  به سمت خودرو مي‌رود
او افزود: حمايتي كه اين روزها از صنعت خودرو صورت مي‌گيرد و مي‌بينيم كه اغلب نمايندگان مجلس و دولت از اين صنعت دفاع مي‌كنند باعث شده تا زماني كه شركت‌هاي خودروساز آگهي مي‌زند مردم به هر شكلي كه شده پول خريد خودرو را تامين كنند تا به سود قابل توجهي دست پيدا كنند. به نظر مي‌رسد كه يكي از مقاصد اصلي خروج پول از بازار سرمايه به سمت بازار رقيب يعني خودرو صورت گرفته است و خودرويي‌ها به راحتي با ويترين محصولات خود در بازار كالا و بخشي خارج از بورس كالا اين منابع را جذب مي‌كنند. افرادي هم كه در اين بازار وارد مي‌شوند به راحتي در مدت كمتر از يكي، دو ماه 30 تا 40درصد در بازار خودرو سود مي‌برند. آقابزرگي افزود: هم‌اكنون بازار خودرو به راحتي نسبت به ساير بازارهاي مشابه حباب دارد و شاهد آنيم كه خودروهاي ايراني به نسبت خودروهاي خارجي در كشورهاي ديگر گران هستند. اما با توجه به حمايت‌هايي كه از اين بازار انجام مي‌شود تلاقي آگهي پيش‌فروش خودرو از سوي دو شركت خودروساز همزمان با تصميمات عجولانه و غيركارشناسي برخي مسوولان از جمله بانك مركزي و دخالت در حوزه بازار ارز (برخلاف وعده‌هاي قبلي كه قرار بود دلار تك نرخي شود) رخ داده. امروز با چندين مدل بازار ارزي روبه‌رو شده‌ايم و اين موضوع بازار سرمايه را هم دچار ترديد كرده است.

 روز سرخ بورس با ريزش 34هزار واحدي شاخص کل

روز گذشته  شاخص کل با ريزش 34 هزار و 91 واحدي نسبت به روز کاري قبل تا سطح يک ميليون و 611 هزار و 962 واحد پايين آمد. همچنين شاخص کل فرابورس (آيفکس) با کاهش 292 واحدي در سطح 20 هزار و 980 واحد قرار گرفت. در پايان معاملات ‌روز چهارشنبه، 166 نماد رشد قيمت داشتند و 498 نماد کاهش قيمت داشتند. به عبارت ديگر، 25درصد بازار رشد قيمت داشتند و 75درصد بازار افت قيمت داشتند. آخر هفته سرخ بازار سهام درحالي رخ داد که ارزش خالص تغيير مالکيت حقوقي به حقيقي بازار براي پنجمين روز متوالي منفي بود و هزار و 536 ميليارد تومان پول حقيقي از بورس خارج شد. اين بالاترين رقم در 16 ماه گذشته است. آخرين‌بار در 8 شهريور ماه سال گذشته بود که سهامداران خرد چيزي نزديک به 2.2 هزار ميليارد تومان از بورس خارج کردند.