محدوديت تازه براي آزادي‌هاي فردي قشر تحصيلكرده كشور

گروه اجتماعي

تعدادي از كاربران فضاي كار اشتراكي «باغ كتاب تهران» در گفت‌وگو با «اعتماد» خبر دادند كه قرار است به بهانه «بهينه‌سازي امكانات و فضا» بخشي از «ميز پژوهش» كه وابسته به يك شركت خصوصي بوده و هزينه اشتراك ارزان‌تري داشته، تعطيل شود و در عوض، هزينه اشتراك بخش ديگر كه متعلق به يك نهاد خاص است، افزايش يابد و همزمان تدابير سخت‌گيرانه‌تري براي رعايت حجاب و همچنين محدوديت‌هايي براي دسترسي برخي شاغلان يا گروه‌هاي سني خاص در اين مجموعه اعمال شود. 
«فضاي كار اشتراكي» كه در دهه اخير در چند نقطه از شهر تهران داير شده و در كشورهاي پيشرفته جهان قدمت چند دهه‌اي دارد، فضاي عمومي با امكاناتي همچون مبلمان اداري، مجهز به اينترنت و آب و برق و... است كه با هزينه‌اي اندك، به صورت استيجاري در اختيار متقاضياني كه قادر به پرداخت اجاره سنگين براي يك دفتر كار يا مطالعه و تحقيق نيستند، قرار مي‌گيرد. به‌طور معمول، بيشترين كاربران فضاي كار اشتراكي، دانشجويان، دانش‌آموزان، محققان و پژوهشگران هستند، اما در مواردي حتي افرادي مشغول به فعاليت‌هاي تجاري و تخصصي از جمله خوداشتغال‌ها (فريلنسرها) مترجمان، مهندسان نرم‌افزار و طراحان و در مجموع، تمام افرادي كه با در اختيار داشتن يك ميز كوچك و امكانات محدود اما مهمي همچون اتصال به شبكه سراسري اينترنت، مي‌توانند به كار يا فعاليت تحقيقي و پژوهشي مشغول باشند، با پرداخت رقمي ناچيز به عنوان اجاره روزانه، در چنين فضاهايي مستقر مي‌شوند در حالي كه به انتخاب خودشان، اين فعاليت ممكن است به اشتغال و بحث و تبادل نظر گروهي و توسعه روابط علمي و پژوهش هم منجر شود يا اينكه كاربر، حريم جداگانه‌اي براي خودش انتخاب كرده و در چارچوبي دور از ديگران به كار خود مشغول شود. 
طي سال‌هاي اخير، نمونه‌اي از فضاي كار اشتراكي در ميدان آزادي، خيابان نلسون ماندلا و باغ كتاب تهران داير شده و البته مكان فعال در باغ كتاب تهران بيشترين طرفدار و مراجعه را داشته، چراكه اين مجموعه، يك مكان فرهنگي وسيع است كه به خصوص براي قشر تحصيلكرده يا دانشجو به دليل همجواري با ساير امكانات مرتبط همچون غرفه‌هاي فروش كتاب و پرديس سينمايي و سالن تئاتر و دسترسي به مترو و واقع شدن در جوار كتابخانه ملي، قابليت‌هاي بيشتري در مقايسه با ساير موارد مشابه دارد. 
يكي از كاربران فضاي كار اشتراكي باغ كتاب تهران به «اعتماد» مي‌گويد: «همه روزه گروه‌هاي مختلف دانشجويي در اين فضا روي پروژه‌هاي فردي يا گروهي خود كار مي‌كنند و همان‌طور كه از يك فضاي فرهنگي انتظار مي‌رود، جمعي از دانش‌آموزان و دانشجويان از 9 صبح تا 9 شب در حال مطالعه و پژوهش هستند. صف متقاضيان اين فضا، به خصوص در ايام امتحانات و كنكور و به مدت حدود يك ماه، واقعا ديدني است؛ دانشجويان و دانش‌آموزان كوله به دوشي كه از ساعاتي قبل از شروع فعاليت فضاي كار اشتراكي، در هر شرايط آب و هوايي و حتي زير بارش باران و برف منتظر باز شدن درها هستند. ويژگي مثبت فضاي كار اشتراكي در باغ كتاب تهران اين است كه صندلي‌ها و فضايي كه در اختيار ما قرار مي‌گيرد، در فضاي عمومي باغ كتاب قرار دارد و به خصوص، مقررات سختگيرانه كتابخانه‌هاي عمومي و دانشگاهي در اين فضا جاري نيست و بنابراين هيچ اجباري به رعايت سكوت نداريم!» 
طبق گفته كاربران، در حال حاضر فضاي كار اشتراكي در باغ كتاب تهران كه در راهروهاي طبقه دوم اين مجموعه فرهنگي مستقر است، به دو بخش تقسيم شده و هر بخش، مالك مجزا و اجاره متفاوت دارد؛  «باشگاه همكارا» كه توسط يك شركت خصوصي داير شده و هزينه اشتراك روزانه (بسته به استفاده از تخفيف دانشجويي يا پرداخت بدون تخفيف) از 20 هزار الي 35 هزار تومان در نوسان است. ميز پژوهش «پارادايس هاب» هم توسط نهادي خاص داير شده و هزينه اشتراك روزانه در اين فضاي كار اشتراكي 84 هزار تومان است. 
تعداد كاربران فضاي كار اشتراكي «باشگاه همكارا» طي 4 سال گذشته به بيش از 60 هزار نفر رسيده و كاربران «باشگاه همكارا» به «اعتماد» مي‌گويند كه طي هفته‌هاي اخير، به دنبال تغييراتي در مديريت مجموعه باغ كتاب تهران، همزمان با حذف امكان خريد اشتراك هفتگي و ماهانه، مسوولان مجموعه، دو رديف از ميزهاي كار در اختيار كاربران «باشگاه همكارا» كه در راهروهاي جنبي باغ كتاب مستقر بوده را بدون اطلاع قبلي جمع‌آوري كرده و در توجيه اين اقدام هم اطلاعيه‌اي با مضمون «ضرورت رعايت نكات ايمني و HSE» نصب كرده‌اند در حالي كه تا اين لحظه اقدام مشابه؛ كاهش ميز و صندلي‌هاي اجاره‌اي، براي بخش در اختيار «پارادايس هاب» انجام نشده است. 
كاربران «باشگاه همكارا» كه حالا به ‌شدت نگران از دست دادن اين امكانات هستند به «اعتماد» مي‌گويند تصور اغلب كاربران اين بود كه شرايط ايام پاياني سال با اين محدوديت‌ها در ارتباط است و در سال آينده، شرايط به وضعيت قبل برمي‌گردد، اما طبق شنيده‌هاي جديدشان متوجه شده‌اند كه قصد اصلي برخي مسوولان باغ كتاب تهران اين است كه بخش ارزان‌قيمت ميز پژوهش به‌طور كامل حذف شده يا تحت نظارت همان نهاد خاص داير‌كننده «پارادايس هاب» قرار بگيرد تا علاوه بر ايجاد نظارت‌هايي بر حريم شخصي كاربران، اعمال سختگيري بر نوع پوشش كاربران و همچنين رعايت حجاب، گزينش متقاضيان و حتي خط‌كشي‌هاي جنسيتي در ميز پژوهش، كاربران مجبور به پرداخت هزينه گران‌تر هم باشند. 
يكي از كاربران «باشگاه همكارا» به «اعتماد» مي‌گويد: «حتما با ايجاد اين سخت‌گيري‌ها و به خصوص، گران‌تر شدن هزينه استفاده، تعداد كاربران بسيار كم مي‌شود و قطعا مسوولان باغ كتاب تهران به هدف خود خواهند رسيد، چون علت اصلي استقبال بالاي دانشجو و دانش‌آموز و محقق و حتي شاغلان آزاد از اين فضا، ارزاني اجاره و آزادي‌هاي فردي سالم بود و حالا اگر قرار باشد آزادي‌هاي فردي ما در اين مكان كه يك مكان فرهنگي است سلب شود، حتما از مراجعه و استفاده از اين مكان صرف‌نظر مي‌كنيم و سراغ مكان و امكان ديگري مي‌رويم.»
در حالي كه هنوز از قطعيت تدابير سخت‌گيرانه مديريت جديد باغ كتاب تهران خبري در دست نيست، كاربران «باشگاه همكارا» به «اعتماد» مي‌گويند كه ناظران ميز پژوهش متعلق به «پارادايس هاب، طي 5 ماه اخير و به دنبال آغاز اعتراضات مردمي، بارها در فعاليت كاربران ميز پژوهش» باشگاه همكارا مداخله كرده و به بهانه بدحجابي برخي كاربران، حتي باعث دلخوري و كدورت قشر تحصيلكرده و فرهنگي در اين مكان شده‌اند و به نظر مي‌رسد توجيه مسوولان باغ كتاب تهران درباره «بهينه‌سازي» ميز پژوهش «باشگاه همكارا»، ترفندي هوشمندانه براي تحديد آزادي‌هاي فردي كاربران حتي به قيمت كاهش درآمد مجموعه از اين امكان فرهنگي باشد. 
طي روزهاي اخير، كاربران «باشگاه همكارا» هشتگ #باشگاه_همكارا_نبايد_منحل_بشه، در حمايت از پايداري اين امكان فرهنگي ايجاد كرده‌اند و برخي كاربران در صفحه اين هشتگ نوشته‌اند: «.... امروز وقتي پامو گذاشتم تو باغ ديگه هيچي مثل قبل نبود. سنگيني عجيبي داشت. هيچ كدوم از بچه‌ها لبخند نداشتن..... تنها دلخوشي من و همسن و سالاي من، باشگاه همكارا بود، چون خونه دوم همه‌مون بود. با هم خنديديم، گريه كرديم خيلي زور داره بخوان از خونه خودمون بيرونمون كنن.... حدود سه سال چهار سالي ميشه كه اينجام و كلي توش خاطره دارم و همين باعث ميشه از جمع شدنش ناراحت بشم ما الان كلي آدميم، همه‌مون باشگاه همكارا رو دوست داريم و توش خاطره داريم. بيايين همه با هم از جمع شدن اين مجموعه جلو‌گيري كنيم..... بگير، ببند، منحل كن و اسمشم بذار بهينه‌سازي... باشه، ولي بدون كه ما غروب نمي‌كنيم!.... من باغ كتاب رو با باشگاه همكاراش زندگي كردم! حس تعلق، روح مكان، حس فضا و... كلماتي بود كه تو دروس معماري مي‌خونديم و كلي تعريف براشون ارايه مي‌شد ولي درك فضا و مكان معماري چيزي نيست كه فقط با كلمه و جمله صورت بگيره و لازمه‌اش حضور در فضاست..... باشگاه همكارا نبايد منحل بشه. بايد ظرفيتش بيشتر بشه!..... بعد از مسموميت دانش‌آموزا حالا تركش‌هاشون داره به دانشجوها ميخوره، باشگاه همكارای باغ كتاب، تنها جايي تو تهران هست كه دانشجوها ميتونن از امكانات نسبتا مناسب براي درس خوندن و انجام پروژه‌هاشون استفاده كنن كه همونم دارن ازشون ميگيرن!.... آنچه را مي‌پروراني پشت پيشاني بگو... نسلي كه زير برف تو صف موند اما نه صف گوشت و مرغ…»
اقدام براي محدودسازي دسترسي قشر دانشجو و دانش‌آموز و تحصيلكرده و شاغلان آزاد به فضاي كار اشتراكي ارزان‌قيمت در باغ كتاب تهران كه نهادي متعلق به شهرداري تهران است در حالي صورت مي‌گيرد كه طي روزهاي اخير، عضويت 12 كاربر كتابخانه ملي هم به دليل رعايت نكردن حجاب تعليق و لغو شد و تعدادي از كاربران كتابخانه ملي هم به «اعتماد» خبر دادند كه طي هفته‌هاي اخير و پس از 11 سال، مسوولان كتابخانه ملي با توجيه صرفه‌جويي در مصرف گاز، استفاده از سالن قرائتخانه كتابخانه ملي در نوبت شبانه - ساعات 9 شب تا 7 صبح - را متوقف كرده‌اند در حالي كه تعداد كل كاربران قرائتخانه در اين ساعات پاياني شب و آغاز صبح، حدود 50 نفر است، چون فقط فارغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي ارشد يا دانشجويان دكتري تخصصي مي‌توانند در اين نوبت كاري از سالن قرائتخانه استفاده كنند. تعدادي از كاربران و اعضاي كتابخانه ملي به «اعتماد» مي‌گويند حالا كه با افزايش دماي هوا، هيچ نيازي به صرفه‌جويي در مصرف گاز نيست، احتمال ارتباط ممنوعيت استفاده از سالن قرائتخانه تنها كتابخانه شبانه‌روزي كشور در نوبت شب تا صبح با مداخله در حريم آزادي‌هاي فردي قشر تحصيلكرده بسيار بالاست.