گزارش «اعتماد» از مرگ هولناك زني ۳۴ ساله در شهرستان خوي كه قرباني كودك‌همسري شد
شامگاه مخوف الند
دادستان خوي: اگر ماجرا قتل بود، پرونده تشكيل مي‌شد
بهاره شبانكارئيان
روز جمعه ۲۵ فروردين جاري خبر به قتل رسيدن يك زن ۳۴ ساله كه قرباني كودك‌همسري هم بود در فضاي مجازي و رسانه‌ها وايرال شد. برخي كاربران در مورد اين حادثه نوشتند: «مريم.س؛ قرباني كودك‌همسري صبح جمعه در قطور خوي، توسط پدر و دو برادرش با انگيزه ناموسي موهاي سرش تراشيده، شكنجه و به دار آويخته شد.»
برخي خبرگزاري‌ها هم در اين باره نوشتند: «يك زن جوان اهل شهرستان خوي به دلايل ناموسي توسط پدر و برادرانش مورد ضرب و شتم واقع شد. سپس او را حلق آويز و به دار آويختند.»…
«اعتماد» در اين گزارش به دليل تناقض‌گويي‌ها در مورد اين خبر از واژه «قتل و خودكشي» به‌طور مستقيم امتناع و سعي كرده است آنچه در مصاحبه با «دادستان خوي، يكي از مسوولان، فعال مدني و شهردار اسبق قطور، دهيار روستا، برادر مريم و برادر شوهر اين زن جوان شنيده را در گزارش روايت كند.
دهستان «الند» در بخش صفاييه شهرستان خوي در استان آذربايجان غربي واقع شده است. در اين دهستان بيش از هزار و ۳۰۰ خانوار ساكن هستند. قطور هم بخشي از شهرستان خوي است. همان شهري كه «مريم.س» در ۱۳ سالگي مجبور شد با فردي از اقوام‌شان ازدواج كند و به آنجا برود. مريم؛ اهل روستاي «قزل‌آغل» منطقه الند بود كه بعد از ازدواج به همراه همسرش به روستاي «گيوران» قطور آمد... تا اينكه اين زن ۳۴ ساله شامگاه پنجشنبه ۲۴ فروردين به خاطر آنچه مسائل ناموسي خوانده مي‌شود جانش را از دست داد. «يعقوب رشتبر» دادستان خوي در واكنش به اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «اگر ماجرا قتل بود، پرونده تشكيل مي‌شد. هنوز در اين خصوص پرونده‌اي تشكيل نشده است.» يكي از مسوولان شهرستان خوي نيز كه نخواست نامش در گزارش آورده شود در مورد اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «طبق گزارش‌هايي كه به دست من رسيده اين زن جوان خودكشي كرده و به قتل نرسيده است.»
چرا با كسي كه عكس‌ها را منتشر كرده برخورد نمي‌شود؟
«صياد دلايي ميلان» فعال مدني و شهردار سابق قطور در مورد اين اتفاق ناگوار به «اعتماد» مي‌گويد: «اقليم و فرهنگ اينجا همين طور است يعني بر پايه مردسالاري نهادينه شده. قطور هم سيستم مردسالاري دارد. هنوز در بسياري از خانواده‌ها اين منطقه زن‌ها از ارث پدري محروم هستند و هنوز در مورد خيلي از زمينه‌هاي مربوط به حوزه زنان اطلاع‌رساني نشده است. مثلا همين خانمي كه در روستاي گيوران توسط يك مرد اغفال شد وقتي برادران و پدر او فهميدند چه كار كردند، اين خانم را شكنجه و بعد هم حلق‌آويز كردند. حالا جاي سوال است؛ چرا با فردي كه اين خانم را اغفال كرده برخورد نمي‌شود؟ مثلا اينجا اگر خانمي اشتباهي را مرتكب شود سريع مي‌گويند؛ آبروي يك طايفه برده شد، اما فردي كه باعث اين آبروريزي شده را هيچ‌كس نمي‌بيند. حالا هم فردي كه اين خانم را اغفال و با او رابطه برقرار كرد و بعد عكس‌هاي اين خانم را منتشر كرد، فرار كرده. شنيديم از ايران خارج شده است. چرا فقط بايد خانم‌ها حق‌شان ضايع شود. به هر حال اين يك اتفاقي بوده كه دو طرف مقصر بودند. خب خانمي كه با اين آقا رابطه برقرار كرده، اشتباه كرده است، اما چرا كسي با اين آقا برخورد نمي‌كند؟ من با چند دهيار در بخش صفاييه تماس گرفتم؛ آنها گفتند كه اين خانم به خاطر عكس‌هايي كه اين آقا از او منتشر كرده بود توسط برادران و پدرش كشته شد. چون معتقد بودند كه آبروي خانواده رفته است. شوهر اين خانم هم وقتي جريان انتشار عكس‌ها را متوجه شد، او را به دست پدر و برادرانش سپرد.»
او در ادامه در مورد خودكشي زنان در شهرستان قطور مي‌گويد: «سالانه حدود هفت، هشت زن در اين مناطق به زندگي خود پايان مي‌دهند. چرا ما در همين شهرستان خودكشي مردان را شاهد نيستيم؟ چون صداي اين زنان به گوش كسي نمي‌رسد و حرف‌شان را متوجه نمي‌شوند. در برخي موارد هم به خاطر حيثيت و آبرو اين زنان يا كشته مي‌شوند يا خودشان را از بين مي‌برند.»
«احسان حافظ» دهيار روستاي گيوران است. همان جايي كه اين زن به همراه همسرش زندگي مي‌كرد. او نيز در مورد اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «بعيد مي‌دانم اين خانم خودكشي كرده باشد. اگر هم خودكشي كرده باشد با تهديد بوده است يعني مجبورش كردند كه خودكشي كند، ولي با توجه به شنيده‌ها و صحبت‌هاي امام جمعه اين روستا پدر و برادرانش او را به خانه‌شان در همان منطقه الند بردند و كشتند. ماجرا هم از جايي شروع شد كه اين خانم يك‌سري عكس و فيلم‌هاي ناجور از خودش در گوشي‌اش داشت. ببخشيد من خجالت مي‌كشم بگويم محتواي فيلم و عكس‌ها چه بود... فقط مي‌دانم فردي كه گچ‌كار بود و به خانه آنها رفت و آمد مي‌كرد، مقصر است. اين فرد در خانه آنها كار مي‌كرد. حالا شايعه شده كه مي‌گويند؛ اين خانم با آن گچ‌كار رابطه داشته. خدا مي‌داند، ولي هرچه هست عكس‌ها و فيلم‌هاي خصوصي اين خانم منتشر شده. مي‌گويند؛ يك روز اين آقا عكس‌هاي داخل گوشي اين زن را برداشته و او را تهديد كرده كه عكس‌هايش را منتشر مي‌كند. حالا بين‌شان چه چيزي گذشته ما نمي‌دانيم. پس از مدتي هم عكس‌ها را منتشر مي‌كند. شوهر اين خانم كه از اقوام‌شان هم هست وقتي ماجرا را متوجه مي‌شود به دادگاه مي‌رود و درخواست طلاق مي‌دهد. روند طلاق طولاني است براي همين شوهر مريم از پدر و برادران او مي‌خواهد تا به عنوان شاهد به گيوران بيايند و برگه‌اي كه امام جمعه روستا براي طلاق آنها تنظيم كرده بود را ببينند و اگر لازم بود امضا كنند. شوهر اين خانم در آن برگه نوشته بود كه از حالا به بعد هيچ مسووليتي در قبال اين خانم ندارد و او را به خانه پدرش مي‌فرستد. پدر و برادرانش هم عصباني از اتفاقي كه افتاده و آبروي‌شان رفته، مريم را به خانه‌شان مي‌برند و او را مي‌كشند. فردي هم كه عكس اين خانم را منتشر كرد، متواري شده است. خانواده مريم هم به خاطر اينكه از قانون بگريزند اعلام كردند؛ مريم خودكشي كرده. اين زن قرباني يك‌سري رسومات شد.»
يكي از اهالي نيز در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: «شخصي كه عكس‌هاي اين خانم را منتشر كرد، مقصر است. اين آقا براي كار به خانه اينها رفته بود. فيلم‌ها و عكس‌هاي اين خانم در كل منطقه دست به دست مي‌شود. عكس‌ها و فيلم‌ها خيلي خصوصي است.»
13 سالگي ازدواج كرد
اما برادر مريم در واكنش به سوالاتي كه از او مي‌پرسم در كمال خونسردي پاسخ مي‌دهد. انگار هيچ اتفاقي نيفتاده است. او به سوالات «اعتماد» با بي‌اعتنايي اينگونه جواب مي‌دهد. گويي هيچ اطلاعي از حادثه ندارد.
چند خواهر و برادر هستيد؟ مريم چند ساله بود كه ازدواج كرد؟
سه خواهر و سه برادر هستيم. او 13 ساله بود كه ازدواج كرد و به روستاي گيوران رفت.
آيا خواهر شما خودكشي كرده است؟
نخير. (پس از مكث كوتاهي حرفش را تغيير مي‌دهد) بله.
بالاخره خواهر شما خودكشي كرده يا نه؟
بله.
در اخبار منتشرشده آمده كه پدر شما مريم را كشته است. اين صحت دارد؟
نخير. او خودش را كشت. (انگار در مورد فرد غريبه‌اي صحبت مي‌كند)
علت خودكشي مريم چه بود؟
چون عكس‌هايش پخش شده بود.
چه كسي اين عكس‌ها را پخش كرده است؟
فردي به نام «ع» در قطور اين عكس‌ها را منتشر كرد.
اين آقا خواهر شما را مي‌شناخت؟
اين آقا براي كار به خانه آنها مي‌رفت كه عكس‌هاي داخل گوشي او را برداشته بود. به او گفته بود اگر با من نباشي، عكس‌هايت را پخش خواهم كرد. چند روز به او مهلت داده بود و بعد عكس‌ها را پخش كرد. او سه تا بچه دارد. (منظورش از «او»، خواهرش است. برادر مريم از به كار بردن اسم خواهرش اجتناب مي‌كند و مرتب مريم را او خطاب مي‌كند) فردي هم كه عكس‌ها را پخش كرده، زن و بچه دارد.
خواهر شما از شوهرش طلاق گرفته بود؟
دو روز بود كه طلاق گرفته بود.
از روز حادثه بگوييد.
پنجشنبه حدود ساعت 2 نصفه شب خودكشي كرد. با طناب خودش را حلق‌آويز كرده بود.
شما چطور متوجه شديد كه خواهرتان خودكشي كرده است؟
صبح فهميديم. وقتي صدايش كرديم، ديگر نبود.
برادر شوهر مريم نيز در مورد اين اتفاق به «اعتماد» مي‌گويد: «عكس‌هاي اين خانم در اينستاگرام پخش شده بود. يعني يك نفر عكس‌هاي بدي از او منتشر كرده بود. شوهرش هم وقتي فهميد او را طلاق داد و او هم به خانه پدرش رفت. بعد هم خودكشي كرد. ما شنيديم با طناب خودش را دار زده بود.»
دادستان مي‌تواند به عنوان نماينده مدعي‌العلوم اعلام جرم كند
«عبدالصمد خرمشاهي» حقوقدان و وكيل پرونده‌هاي مشهور جنايي كشور در خصوص اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «در قانون مجازات اسلامي بخش جرايم رايانه‌اي ماده 17 آمده كه اگر اشخاصي به زندگي خصوصي ديگران ورود كنند، دادگاه مي‌تواند تا يكسال براي آنها مجازات حبس تعيين كند يا 15 ميليون تومان جزاي نقدي براي اين افراد در نظر بگيرد. چون اين جرم آبرو و حيثيت افراد را هدف قرار مي‌دهد و فرد با قصد قبلي اقدام به انتشار عكس يا فيلم مي‌كند. البته اگر فردي كه عكس‌هايش منتشر شده شكايتي نكند، دادستان به عنوان نماينده مدعي‌العلوم مردم مي‌تواند به موارد اينچنيني ورود پيدا كند و اعلام جرم كند. معمولا شخصي كه هتك حيثيت شده بايد شكايت كند ولي در مورد اين خبر خانوده اين زن با توجه به اينكه ديگر زنده نيست، مي‌توانند از فردي كه عكس‌ها را منتشر كرده شكايت كنند»