گروه اقتصادي| براساس داده‌هاي رسمي، نرخ بيكاري در ايران 9 درصد است. دراين بين نرخ بيكاري زنان 70 درصد بيشتر از مردان است. در واقع مي‌توان گفت بحران بازار كار براي زنان در ايران بسيار جدي است. اما گذشته از اعداد نرخ بيكاري اين مهم است كه عده زيادي از مردم از جمله زنان و جوانان كار نمي‌كنند و از جست‌وجوي كار نااميد شده‌اند.
نرخ بيكاري 1401
بر اساس آخرين آمارهاي ارايه شده از سوي مركز آمار ايران نرخ بيكاري در كشور در سال ۱۴۰۱ با كاهشي در محدوده ۰.۲ واحد درصد به ۹ درصد رسيده است.
نكته مهم اينجاست كه در همين گزارش تاكيد شده است در سال گذشته ٤٠,٩ درصد جمعيت ١٥ ساله و بيشتر از نظر اقتصادي فعال بوده‌اند، يعني در گروه شاغلان يا بيكاران قرار گرفته‌اند. بررسي تغييرات نرخ مشاركت اقتصادي حاكي از آن است كه اين نرخ نسبت به سال قبل (١٤٠٠) تغييري نداشته است.
جمعيت شاغلين ١٥ ساله و بيشتر در سال ١٤٠١، برابر با ٢٣ ميليون و ٧١٦ هزار نفر بوده كه نسبت به سال قبل بيش از ٢٦٨ هزار نفر افزايش يافته است.
وضعيت نرخ مشاركت در ايران
به نقل از خبرآنلاين، يافته‌هاي گزارش منتشر شده از سوي آكادمي دانايان با امضاي حسين عبده‌تبريزي نشان مي‌دهد مقايسه نرخ مشاركت نيروي كار در اقتصاد ايران با ساير كشورها نظير امريكا، آلمان و تركيه حاكي از پايين بودن نرخ مشاركت در ايران است. نرخ مشاركت در ايران در شرايطي در محدوده ۴۰ درصدي است كه نرخ مشاركت نيروي كار در اقتصادي چون اقتصاد تركيه ۵۱ درصد است. اين نرخ در آلمان ۶۱ و در امريكا ۶۲ درصد برآورد شده است.
پايين بودن نرخ مشاركت نيروي كار در ايران به پايين بودن شديد نرخ مشاركت زنان در بازار كار ايران بازمي‌گردد. نرخ مشاركت زنان در بازار كار ايران بسيار پايين و در حدود ۱۳ درصد است. اين مقدار كمتر از يك چهارم نرخ مشاركت زنان در اقتصادهاي توسعه يافته و كمتر از نصف نرخ مشاركت زنان تركيه‌اي است. با وجود اين نرخ مشاركت مردان در اقتصاد ايران و تركيه بيشتر از دو كشور امريكا و آلمان است. به اين ترتيب كاهش نرخ مشاركت زنان، مشاركت كلي نيروي كار در ايران و تركيه را بسيار كاهش داده است.
در اين گزارش تاكيد شده است روند تغييرات نرخ مشاركت را مي‌توان در سه دوره متفاوت بررسي كرد: دوره اول، سال‌هاي ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ كه نرخ مشاركت نزولي است؛ دوره دوم، سال‌هاي ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ كه نرخ مشاركت صعودي است؛ و دوره سوم، از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ كه نرخ مشاركت روند نزولي دارد.
ذكر اين نكته ضروري است كه طي اين سه دوره، جمعيت در سن كار (۱۵ ساله و بيشتر) همواره در حال افزايش بوده است، لذا نزولي بودن نرخ مشاركت به معني رشد نامتناسب جمعيت فعال و عدم ورود جمعيت مولد به بازار كار است. بررسي آمارها نشان مي‌دهد كه جمعيت فعال در حد فاصل سال‌هاي ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ به صورت مطلق ثابت مانده است. عدم افزايش جمعيت فعال در نيمه دوم دهه هشتاد به معني تصميم بخشي از جمعيت جوان بر عدم ورود به بازار كار بوده است. اين اتفاق همزمان با افزايش تقاضا براي تحصيلات عالي و توسعه گسترده آموزش در مقاطع عالي تحصيلي است. به عبارت ديگر اين رخداد باعث شده تا ارتباط كيفيت تحصيلات با نيازهاي بازار كار تا حدود زيادي قطع گردد.
نرخ بيكاري برابر با نرخ بيكاري مردان
بر اين اساس كاهش نرخ مشاركت مفهوم بيكاري در ايران و استناد به نرخ بيكاري را نيز دستخوش تغيير كرده است. در اين گزارش تاكيد شده است: نرخ بيكاري ايران در دو دهه گذشته به صورت ميانگين حدود ۱۰ درصد بوده است. با توجه به نرخ مشاركت پايين زنان، روند نرخ بيكاري در ايران متاثر از نرخ بيكاري مردان است. نرخ بيكاري زنان و مردان به‌طور معمول روند مشابهي دارد، ليكن نرخ بيكاري زنان حدود ۹ درصد بالاتر از نرخ بيكاري مردان است. در دوره‌هايي كه شرايط اقتصادي نامساعد بوده است يعني در سال‌هاي ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲، و سال‌هاي ۱۳۹۹ تا ۴۰۱، از همبستگي اين دو نرخ كاسته شده و گاهي دو نرخ رابطه منفي با يكديگر داشته‌اند. اين بدان معناست كه وقتي اقتصاد ايران با بحران مواجه مي‌شود، و اين بحران به بنگاه و خانوارها تسري مي‌يابد، زنان اولين قربانيان آن هستند.
زنگ خطر نرخ بيكاري در جوانان
توجه به بيكاري جوانان بسيار مهم و شاخصي مجزا براي پيش‌بيني آينده است. نرخ بيكاري جوانان ۱۸ تا ۳۵ سال در ايران بسيار بالاست. نرخ بيكاري جوانان بيش از ۱۶ درصد، نرخ بيكاري مردان جوان ۱۳ درصد و نرخ بيكاري زنان جوان ۲۸ درصد است. نرخ بيكاري جوانان به صورت ميانگين ۷ درصد از نرخ بيكاري معمول بالاتر است. در ساير كشورهاي مورد بررسي نيز اين تفاوت در نرخ بيكاري كل با نرخ بيكاري جوانان ديده مي‌شود، با اين تفاوت كه فاصله اين دو نرخ بيكاري در اقتصادهاي توسعه يافته كمتر از ۴ درصد است.