نيويورك‌تايمز گزارش داد اولين جلسه دو روزه دادگاه بين‌المللي دادگستري لاهه روز پنجشنبه تشكيل شد. طي اين جلسه، آفريقاي جنوبي با استناد به سخنان مقامات اسراييلي استدلال كرد كه عملكرد اسراييل در جنگ غزه با نيت «نسل‌كشي فلسطينيان» همراه بوده است.
از جمله مقامات اسراييلي كه آفريقاي جنوبي به سخنان‌شان استناد كرد، يوآو گالانت، وزير دفاع اسراييل بود. او در اوايل جنگ غزه مدعي شد كه به خاطر نبرد اسراييل با «حيوانات انسان‌نماي فلسطيني» كل منطقه غزه را محاصره خواهد كرد. نمايندگان آفريقاي جنوبي گفتند كه اظهارات مقامات اسراييلي مانند گالانت بيانگر نيت نسل‌كشي است. اسراييل قاطعانه اتهام نسل‌كشي را رد كرده و روز جمعه دفاعيه خود را قرائت مي‌كند. بر اساس كنوانسيون نسل‌كشي سازمان ملل كه اسراييل نيز از امضاكنندگان آن است، براي اثبات نسل‌كشي بايد نيتي ثابت از سوي عاملان براي تخريب فيزيكي گروهي ملي، قومي، نژادي يا مذهبي وجود داشته باشد. با اين حال، اثبات وجود نيت اغلب دشوارترين عنصر چنين مواردي است.
آفريقاي جنوبي با ارايه مستنداتش مي‌گويد كه اسراييل ماده ۲ كنوانسيون را زير پا گذاشته و مرتكب اعمالي شده است كه در تعريف نسل‌كشي قرار دارد. آديلا حسيم، وكيل آفريقاي جنوبي در دادگاه عالي گفت:« اين اقدامات الگوي رفتاري سيستماتيكي هستند كه مي‌توان از آن نسل‌كشي را استنباط كرد.» حسيم افزود: «اسراييل در هفته ۶ هزار بمب بر غزه ريخت. حداقل ۲۰۰ بار بمب‌هاي ۲ هزار پوندي بر جنوب غزه ريخت كه قبلا آن را منطقه امن اعلام كرده بود.»
با پايان‌يافتن جلسه، آفريقاي جنوبي كه پرونده را عليه اسراييل مطرح كرد، از دادگاه خواست تا با صدور ماده‌اي اضطراري، از اسراييل بخواهد فورا همه عمليات نظامي در غزه را متوقف كند. تصميمات دادگاه لاهه كه بالاترين نهاد قضايي سازمان ملل متحد است، الزام‌آور بوده، اما ابزارهاي كمي براي اجراي آن وجود دارد. حتي ممكن است صدور حكم نهايي سال‌ها طول بكشد.
اتهام نسل‌كشي اهميت ويژه‌اي براي اسراييلي‌ها دارد، زيرا در پي نابودي تقريبا عمده يهوديان اروپايي طي جنگ جهاني دوم، پايه‌گذاري و به پناهگاه يهوديان اخراج‌شده از سرزمين‌هاي عربي تبديل شد. ليور هيات، سخنگوي وزارت خارجه اسراييل اقدامات روز پنجشنبه را «يكي از بزرگ‌ترين نمايش‌هاي نفاق در تاريخ» خواند.
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل نيز اين پرونده را محكوم كرد. او در بيانيه‌اي گفت: «امروز دوباره شاهد جهاني وارونه بوديم كه در آن، اسراييل به نسل‌كشي متهم شده است.» هيات مدعي است كه پرونده نسل‌كشي توسط دولت آفريقاي جنوبي كه پس از پايان آپارتايد در اين كشور، حامي فلسطين بوده است، حمله ۷ اكتبر حماس را ناديده مي‌گيرد.
اين اولين‌باري است كه اسراييل تصميم گرفته شخصا در چنين پرونده‌اي از خود دفاع كند كه گواهي بر سنگيني كيفرخواست و ريسك بالاي اعتبار و جايگاه بين‌المللي آن است. به گفته مقامات اسراييلي، حملات ۷ اكتبر حماس حدود هزار و 200 كشته و حدود ۲۴۰ اسير به همراه داشت. به گفته مقامات بهداشتي حماس نيز اسراييل با حملات هوايي و زميني، منجر به كشته‌شدن بيش از ۲۳ هزار فلسطيني كه بسياري از آنها زن و كودك بودند، شده است. مقامات فلسطيني مشخص نكردند كه چند نفر از اين تعداد نظامي و غيرنظامي بوده‌اند. رونالد لامولا، وزير دادگستري آفريقاي جنوبي با محكوم‌كردن حمله ۷ اكتبر حماس گفت كه مقياس پاسخ نظامي اسراييل در غزه موجه نيست. او در دادگاه استدلال كرد كه حمله اسراييل براي حذف فيزيكي ساكنان غزه طراحي شده است. تمبكا نگكوكايتوبي، يكي ديگر از وكلاي آفريقاي جنوبي كه در اين پرونده حضور دارد، گفت كه اظهارات مقامات اسراييلي مانند گالانت بدين معناست كه اين بازيگر اجازه ورود برق، غذا، آب و سوخت به غزه را نخواهد داد، اين يعني دستوري براي حذف فيزيكي فلسطينيان و بيانگر سياست‌هاي رسمي كابينه تحت رهبري نتانياهو.
واكنش‌ها به اقدام قضايي آفريقا
پرونده ابتكاري آفريقاي جنوبي توسط چندين كشور و سازمان‌هاي عربي از جمله سازمان ۵۷ عضوي همكاري اسلامي، اتحاديه عرب، اردن، ليبي، تونس، تركيه و ايران حمايت شده است. ماه گذشته، سازمان همكاري‌هاي اسلامي در بيانيه‌اي اعلام كرده بود كه اقدامات اسراييل در نوار غزه، از جمله هدف‌گيري مردم غيرنظامي، كشتار و زخمي‌كردن ده‌ها هزار نفر نسل‌كشي محسوب مي‌شود.
احمد ابوالغيط، دبيركل اتحاديه عرب نيز از پرونده آفريقاي جنوبي حمايت كرد. او در شبكه اجتماعي اكس (توييتر سابق) گفت: «ما مشتاقانه منتظر حكمي عادلانه و جسورانه هستيم كه اين جنگ تجاوزكارانه را متوقف كرده و به ريختن خون فلسطينيان پايان دهد.» اردن نيز از آفريقاي جنوبي حمايت كرد. ايمن صفدي، وزير امور اين كشور در سخنراني پارلماني خود گفت كه وزارتخانه‌اش پرونده‌هاي قانوني لازم را براي پيگيري اين شكايت آماده خواهد كرد. او افزود: «منع ورود كمك‌هاي بشردوستانه به غزه و سياست اعمال قحطي اسراييل عليه فلسطيني‌ها نشان‌دهنده جنايت جنگي ديگري است كه اردن با تمام ظرفيت‌هايش با آن مقابله مي‌كند.» از زمان آغاز جنگ، اردن كه در سال ۱۹۹۴، با اسراييل پيمان صلح امضا كرد، بارها حمله به نوار غزه را محكوم كرده است. اين پادشاهي همچنين در حمايت از فلسطينيان، سفير خود از تل‌آويو را فراخواند و قرارداد تامين انرژي اسراييل در ازاي تامين آب را لغو كرد.
در همين حال، تونس اعلام كرد كه در حمايت تزلزل‌ناپذير خود از مردم فلسطين، دعاوي شفاهي براي محكوم‌كردن اقدامات غيرقانوني اسراييل در دادگاه بين‌المللي ارايه خواهد كرد. در بيانيه روز چهارشنبه وزارت خارجه تونس آمده كه به‌طور رسمي در اين پرونده شركت نخواهد كرد. از جمله كشورهاي منطقه كه حمايت خود از اين پرونده را اعلام كرده‌اند، تركيه و ايران هستند. اما مصر كه نقش ميانجي اصلي را در منطقه ايفا مي‌كند، موضعي رسمي در اين باره نگرفته است. روز چهارشنبه، احزاب اپوزيسيون اين كشور با صدور بيانيه‌اي از دولت مصر خواستند كه در حمايت از فلسطيني‌ها، براي محكوم‌كردن اقدامات اسراييل در غزه و فشار براي توقف فوري درگيري‌ها، رسما به پرونده آفريقاي جنوبي در ديوان بين‌المللي دادگستري بپيوندد. روز پنجشنبه، ده‌ها فلسطيني كرانه باختري در حمايت از پرونده آفريقاي جنوبي تظاهرات كردند. خبرگزاري فرانسه گزارش داد كه جمعيتي در مقابل مجسمه نلسون ماندلا، فعال ضدآپارتايد آفريقاي جنوبي تجمع كرده تا از آفريقاي جنوبي براي طرح شكايت نسل‌كشي عليه اسراييل تشكر كنند.
ميراث آپارتايد
در مراسم دهمين سالگرد مرگ نلسون ماندلا، مردي كه جهان او را نماد آشتي و صلح مي‌داند، هياتي از حماس به رهبري باسم نعيم، يكي از مقامات ارشد گروه به همراه نوه ماندلا در راهپيمايي خيابان‌هاي پايتخت شركت كرد.
آفريقاي جنوبي سرآمد ابراز همبستگي با فلسطينيان بوده و جزو معدود كشورهايي است كه با حماس روابط ديپلماتيك دارند. نمادهاي ديگر همبستگي با فلسطين در سراسر آفريقاي جنوبي ديده مي‌شود. بيلبوردهاي بزرگراه‌ها «نسل‌كشي واقعي» اسراييل در غزه را نشان مي‌دهند. هنرمندان خياباني نقاشي‌هاي ديواري از جمله پرچم فلسطين را كشيده‌اند. حتي افراد بي‌خانماني كه در چهارراه‌هاي ژوهانسبورگ گدايي مي‌كنند نيز پلاكاردهايي با عنوان «فلسطين را آزاد كنيد» در دست دارند. جايگاه بالاي آرمان فلسطين در آفريقاي جنوبي ريشه‌هاي عميقي دارد. در سال‌هاي آپارتايد يا حكومت سفيدپوستان، زماني كه اسراييل به آفريقاي جنوبي كه تحت تحريم تسليحاتي سازمان ملل قرار گرفته داشت، سلاح و فناوري مي‌فرستاد، جنبش ضدآپارتايد نسبت به اسراييل خصومت پيدا كرد. نلسون ماندلا، ياسر عرفات، رهبر فقيد فلسطينيان را «هم‌رزمي» مي‌دانست كه او نيز تلاش مي‌كرد تا آزادي مردمش را به دست آورد. جنبش ضدآپارتايد در آخرين سند سياسي خود با اشاره به پيوندهايي با سازمان آزادي‌بخش فلسطين كه به چندين دهه قبل بازمي‌گردد، مي‌نويسد: «آفريقاي جنوبي و فلسطين تاريخ مبارزات مشتركي دارند». اين سند كه اواخر سال ۲۰۲۲ منتشر شد، اسراييل را «دولت آپارتايد» توصيف كرد و از دولت آفريقاي جنوبي خواست حضور ديپلماتيك خود در اسراييل را كاهش دهد. ثريا دادو، نويسنده آفريقايي و طرفدار فلسطين مي‌گويد: «صداي آفريقاي جنوبي در حمايت از فلسطين رساتر از بقيه است. عمدتا به اين دليل كه مدت زيادي از دوران آزادي و مبارزه ما نمي‌گذرد و سيستم آپارتايدي كه اسراييل عليه فلسطيني‌ها اعمال كرده به طرز وحشتناكي شبيه آپارتايد آفريقاي جنوبي است.»